Samenvatting De Parijse politie onder leiding van Maigrir komt een zwerversbijeenkomst onder een van de bruggen verstoren. Dankzij de aanwezige Frederick Blairchild wordt niemand gearresteerd. Onderwijl breekt iemand in museum het Louvre in. De inbreker scheurt een pagina uit een boek van Leonardo da Vinci, wordt betrapt, maar ontsnapt. Een van de wachters verwondt hem met een schot in de schouder. Evelyne en Joeki vinden de inbreker ’s ochtends. De gewonde man verstopt de pagina in de picknickmand van Evelyne en Joeki. Entree Leonardo. Evelyne ontdekt de pagina en Joeki weet van wanten. Leonardo wil hen neerschieten. Dit mislukt dankzij Robert en de booswicht weet te ontkomen. Nummer 17 mag nu het Louvre bewaken en Robert en Bertrand willen de inbreker ondervragen. Deze blijkt vermoord, evenals de politieagent die hem bewaakte. In een louche café proberen de vagebonden inlichtingen te verkrijgen door te infiltreren in een inbrekersbende. Ze moeten inbreken in het Louvre, waarbij Nummer 17 hen betrapt. De zwervers weten hem echter te overmeesteren. Ze stelen wat hen opgedragen is, Leonardo vermoordt de kastelein en neemt met de vagebonden de afgesproken koets. De zwervers krijgen door dat er iets niet in de haak is, maar kunnen niet uit de koets ontsnappen. Op een binnenplaats worden ze door een machine vastgebonden. Leonardo ziet zich als “waardig opvolger van het uitvindersgenie” Leonardo da Vinci, maar dan natuurlijk met een kwaadaardige inslag. Hij wil diens uitvindingen verbeteren om zo heerser over Frankrijk en vervolgens de wereld te worden. Nummer 17 gaat dan naar Evelyne en Joeki, die hem weten te overtuigen dat er iets niet in de haak is. Joeki heeft door dat het document over hefbomen gaat met als doel een schip uit het water te tillen. Robert en Bertrand proberen vergeefs te ontsnappen. Joeki begrijpt dat het een plan is om de Franse president en prins Borodin van Rusland met staatsiejacht en al uit de Seine te halen bij Île Saint Louis. Pal vóór de aanval weet Bertrand los te komen en slaagt hij erin de stoommachine die het enterwapen aandrijft te saboteren. Leonardo verbrandt op vreselijke wijze zijn gezicht, Robert en Bertrand ontsnappen. President en prins worden aan wal gehaald. De zaak wordt in de doofpot gestopt om gezichtsverlies voor de politie te besparen. De ontsnapte Leonardo zweert wraak.

Thema
De briljante maar gewetenloze vage figuur Leonardo wil de wereld veroveren. Gedreven door een grenzeloze bewondering voor de geniale Leonardo da Vinci (1452-1519) wil hij diens uitvindingen verbeteren en deze gaan aanwenden voor kwade doeleinden tot heerser over Frankrijk en uiteindelijk zelfs de wereld te worden. Misdaad: diefstal, moord, vrijheidsberoving, aanslag. Verder steampunk (zie Bijzonderheden).

Locatie
Parijs, Louvre, Seine, Île de France, Île Saint Louis.

Periode
Eind negentiende of begin twintigste eeuw. Een anachronisme is in elk geval mascara (pagina 25, prent 10). Het is een term uit 1917 voor een product van het cosmeticamerk Maybelline. Al langer daarop lijkende producten bestaan echter al duizenden jaren.(1) Verder is ook het portret van Sherlock Holmes, dat van 1939 of later moet dateren, een anachronisme (zie Bijzonderheden).

Vermomming
De inbreker in het Louvre.

Redding
Geen.

Bijzonderheden

• Het is carnaval, maar toch lente. Alle bomen en struiken zitten al vol blaadjes. De eerste carnavalsdag, officieel een zondag, valt zeven weken vóór Eerste Paasdag. De vroegst mogelijke carnavalsdatum is daarom 1 februari, de laatst mogelijke 9 maart, een kleine twee weken vóór het officiële begin van het voorjaar. Vaak is het koud tijdens het vastenavondfeest. Daar is hier echter geen sprake van: “En dan brak de lente in”, pagina 1, prent 1.
• Op pagina 2, prent 1, spreekt de slak over Bretzelburg. Dat is een verwijzing naar het gelijknamige fictieve koninkrijkje vlakbij Zwitserland, waar Robbedoes en Kwabbernoot deel 18, QRN op Bretzelburg, speelt.

• Joeki geeft op pagina 12, prent 10, aan dat Robert als kind gezworven heeft. Dat is in tegenspraak met wat we over Roberts verleden weten uit de Vandersteen-albums.(2) Verder bleek hij in deel 72, De Friese Elfstedentocht, klassiek geschoold. Zie ook artikel Personages.

• De geveltoerist die op pagina 6 een pagina uit een werk van Leonardo da Vinci scheurt, lijkt sterk op die in het Blake en Mortimer-album Het Gele Teken.

Links: Een prent uit Het Gele Teken.

• Boeken van Leonardo da Vinci werden pas in de negentiende eeuw bekend. De linkshandige Leonardo schreef  in spiegelschrift. De uomo universalis noteerde zijn bevindingen gedetailleerd in aantekenboeken, die een combinatie zijn van kunst en wetenschap. Ze worden gekenmerkt door wetenschappelijk onderzoek en mechanische inventiviteit. Hij publiceerde of verspreidde deze boeken niet.(3)
• Schurk Leonardo schijnt over schier onuitputtelijke geldbronnen te beschikken, gezien al zijn kosten verslindende activiteiten.
• De bekende leus annex strijdkreet wordt in dit album maar liefst viermaal geëxclameerd: op de pagina’s 3, 18, 24 en 33.
• Rentree van het treintje van politieagenten, op pagina’s, 1, 5 en 30. Zie ook de besprekingen van de delen 70 (De Hel van Montparnasse), 71 (Het Spiegelgenootschap),73 (De Komeet en het Beest) en 79 (Mannen van IJzer).

• De uitdrukking “vijgen na Pasen” (pagina 14, prent 2) betekent hetzelfde als “mosterd na de maaltijd”.. Op pagina 36, prent 4, zegt Robert nog: “onkruid vergaat niet”, een vaak met een knipoog gebruikte uitdrukking die wil zeggen dat slechte mensen het langste leven of sommigen elke tegenslag te boven komen.
• Nummer 17 heeft het weer eens hoog in de bol. Hij wordt overigens keer op keer door Joeki te grazen genomen, zelfs vernederd.
• De naam van de fictieve Russische prins Borodin zou kunnen zijn afgeleid van componist en chemicus Aleksandr Borodin (1833-1887). Zijn Igorlied uit 1869 gaat over de vorst prins Igor. Een andere optie is de slag bij Borodino van 7 september 1812, tijdens Napoleons invasie van Rusland. Deze grootste eendaagse veldslag tot dan toe eindigde min of meer onbeslist.
• Op pagina 30, prent 3, hangt een portret van Sherlock Holmes, vertolkt door de in Zuid-Afrika geboren Britse acteur Basil Rathbone (1892-1967). Hij speelde van 1939-1946 maar liefst veertien keer de beroemde detectivefiguur van sir Arthur Conan Doyle (1859-1930) in misdaadfilms. In 1943 een keer als cameo in een komedie. In 1953 herhaalde hij zijn rol eenmalig in een aflevering van de tv-serie Suspense van de Amerikaanse omroep CBS. Ronald Grossey vermeldde in zijn vierde integrale van Robert en Bertrand dat een van de Britse agenten op pagina 27 van De Gouden Kinkhoorn (deel 24) ook op de Holmes van Rathbone is gebaseerd.(4)
• Op pagina 30, prenten 4 en 5, zegt Joeki: “Eendracht maakt macht”. De speurder heeft het erover dat dit de wapenspreuk van bevriende naties is, waarmee de jongen niet mag spotten. De landen die deze wapenspreuk voeren, zijn België, Bulgarije, Haïti en Zuid-Afrika. Het was ook nog het credo van de voormalige Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

Links: Basil Rathbone als Sherlock Holmes. Midden: Een portret van de speurder hangt achter Nummer 17. Rechts: Vermelding van de fictieve prins Borodin en de wapenspreuk "Eendracht maakt macht".

• De Franse president heeft een loge in de Moulin Rouge. Het lijkt een fictieve figuur, want geen enkele Franse president ten tijde van de Derde Republiek (1871-1940) vertoont veel gelijkenis met hem. Alleen Émile Loubet (1838-1929, president van 1899-1906) en diens opvolger Armand Fallières (1841-1931, president van 1907-1913) hadden ook een witte/grijze snor en baard.(5)

Links: Een fictieve Franse president. Midden: De werkelijke president Émile Loubet. Rechts: En diens opvolger Armand Fallières.

• Van 1965-1969 zond CBS de tv-serie The Wild Wild West uit. In 1999 kwam een verfilming uit van regisseur Barry Sonnenfeld met Will Smith en Kevin Kline in de hoofdrollen. Tv-serie en film boden een combinatie van western, spionage en sciencefiction. Een dergelijke combi wordt wel weird west genoemd en wordt ook onder steampunk geschaard. “Steampunk is een subgenre van fantasie of speculatieve fictie. De term verwijst naar de verhalen die zich afspelen in een tijd dat stoomkracht nog de primaire krachtbron was (meestal de negentiende eeuw), maar die ook elementen van sciencefiction of fantasy bevatten, zoals futuristische uitvindingen en machines, of echt bestaande machines (zoals computers) die in deze verhalen veel eerder worden uitgevonden dan in werkelijkheid. Ook geeft dit genre de voorkeur aan metaal boven kunststoffen.”(6) In dit album is dus sprake van ‘Steampunk op de Seine’.

• Leonardo verbrandt zijn gezicht op vreselijke wijze door blootstelling aan de hete stoom uit zijn eigen stoommachine. Zie de overduidelijke parallellen met Blueberry deel 18, Angel Face, pagina 47, strook 4, en pagina 48, strook 1. Het Franstalige album verscheen in 1975, het Nederlandstalige in 1978.

• Twee pagina’s documentatie over Leonardo da Vinci.

NOTEN

1. https://nl.wikipedia.org/wiki/Mascara_(make-up)
   https://nl.wikipedia.org/wiki/Maybelline
2. https://archief.stripspeciaalzaak.be/Toppers/Robert-en-Bertrand/0-Personages.html
3. https://www.britannica.com/biography/Leonardo-da-Vinci 
   https://nl.wikipedia.org/wiki/Leonardo_da_Vinci#cite_note-1  
4. https://www.imdb.com/name/nm0001651/?ref_=fn_al_nm_1
   Zie voor een uitgebreide beschrijving van onder meer de films met Basil Rathbone als Sherlock Holmes:
   - The films of Sherlock Holmes (Chris Steinbrunner & Norman Michaels, Citadel Press, 1978)
   - De Avonturen van Robert en Bertrand integraal 4 (Ronald Grossey, Standaard Uitgeverij, 2022)
5. https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_presidenten_van_Frankrijk
6. https://nl.wikipedia.org/wiki/Steampunk
   https://en.wikipedia.org/wiki/The_Wild_Wild_West https://nl.wikipedia.org/wiki/The_Wild_Wild_West_(televisieserie)