Thema
Misdaad. Een jeneverbaron wil via het vergiftigen van jenever ervoor zorgen dat een concurrent uitgeschakeld wordt.

Locatie
Parijs (Montmartre), Brussel, Hasselt.

Periode
Na 1900, wat blijkt uit de afbeelding van station Brussel-Noord, pagina 3, prent 8. Dokter Louis Willems (1822-1907) heeft het er echter over (pagina 18, prent 2) dat hij op het punt staat een vaccin tegen de longpest bij runderen te ontwikkelen. Dat vaccin kwam er in 1851. Dus dit zou suggereren medio negentiende eeuw. Hij was toen echter nog een jongeman, hier is hij duidelijk op gevorderde leeftijd.

Vermomming
Geen.

Redding
Geen.

Bijzonderheden

• Het oorspronkelijke album verscheen in 1988. In 2003 is het album heruitgebracht als reclame-uitgave van het Nationaal Jenevermuseum in Hasselt. Met extra informatie over dit museum.
• Op pagina 2, prent 2, roepen Robert, Bertrand en Joeki extatisch “Vlaanderen leeft!” Onder deze noemer liep in 1987-1988 een culturele campagne in Vlaanderen om het Vlaamse zelfbewustzijn aan te wakkeren. Het was ook de titel van twee verzamellp’s en -cd’s uit 1987. De Drie Neuzen verscheen op 1 september 1988 in albumvorm. De leus komt ook voor in Suske en Wiske 215: De Krimson-crisis, eveneens verschenen op 1 september 1988.

• Het album begint bij Montmartre, de op een heuvel gelegen kunstenaarswijk in Parijs.

• Een zwerver die toe is aan vakantie! Dit door de stress van vier of vijf avonturen, lees albums, per jaar. Ofwel het productietempo van Studio Vandersteen en Standaard Uitgeverij. Op deze wijze wordt hier nogmaals aan de lezer duidelijk gemaakt dat het een stripverhaal betreft.

• Het vertrek naar Vlaanderen levert een absurde vreugde-uitbarsting op. Ze zouden er natuurlijk ook gewoon voor kunnen kiezen om terug te gaan.
• Nummer 17 is in dit album accijnzencontroleur geworden. Hij is rancuneus en een nietsontziende machtswellusteling. Verder begrijpt hij er weer eens niets van. Het levert hem vernederingen op door de drie neuzen en door Bertrand. Een schrandere speurder is hij zeker niet meer. Verder blijkt dat hij wel een glaasje jenever lust, maar niet als dat illegaal is gestookt.
• De drie neuzen vertonen wat hun enorme reukorganen betreft grote overeenkomsten met de Franse dichter, schrijver en soldaat Cyrano de Bergerac (1619-1655) en ook met stripfiguur Langneus uit de De Koene Ridder van François Craenhals, meer specifiek de albums De Schat van de Wijze (deel 7, 1975), Aïcha de Woestijnroos (deel 8, 1976) en De Reus van Worm (deel 9, 1977). Zie ook de bespreking van deel 97, Ster Nummer 17.
• Het is niet het eerste optreden in de reeks van iemand met een prominente neus. De eerste was Neus in deel 15, De Stakingbreker. In elk geval was diens uiterlijk gebaseerd op Frans De Neus, een markant historisch figuur uit Antwerpen, bekend om zijn luiheid en bijna onlesbare alcoholdorst.(1)
• De term mannetjesputter(s) werd in de stripreeks Tex Willer Classics veelvuldig gebruikt, vaak om Tex Willer en/of een of meer van de andere hoofdpersonen Kit Carson, Kit Willer en Tijger Jack te omschrijven. Het staat voor grote kerel, echte vent, geweldenaar. Van oorsprong is het een Friese term, en betekent een man, die "een stevige borrel verdragen kan". Zie ook de besprekingen van de delen 86, Het Laaiend Vuur, en 92, Prins Joeki.(2)
• De lijfspreuk ditmaal op pagina 5 prent 7.
• Op pagina 11, prent 1, en pagina 12, prent 1, zien we een pand met de naam Bij Anneke Jat. Het heette in de negentiende eeuw eigenlijk Anneke Dzjat en lag op de hoek van de Bonnefantenstraat en de Witte Nonnenstraat. Het linkergedeelte was kapperszaak, het rechtergedeelte café, wat vroeger veelvuldig voorkwam. Eigenaresse was Anna Verleysen-De Baerdemaeker.
• Later heette de nog altijd bestaande horecagelegenheid Café de Witte Non en was het ook nog eigendom van politicus Steve Stevaert (1954-2015), van 1995-2005 de eerste socialistische burgemeester van Hasselt.(3)

• Bertrand toont zich weer eens een matador of torero, evenals in album 47, De IJzeren Helm.
• De slak is ook weer van de partij.
• Louis Willems (1822-1907) is een van de pioniers van de bacteriologie en immunologie. Hij was een in Hasselt geboren zoon van een industrieel, jeneverbaron en burgemeester. Louis studeerde geneeskunde en bekwaamde zich later in de veeartsenijkunde. In Nederland, Duitsland en Zwitserland deed hij onderzoek naar de oorzaken van longziekten bij rundvee. In 1850 keerde hij terug in Hasselt waar hij chirurg werd en later bij het hospitaal werkte. Voor arme mensen waren zijn consulten gratis. Hij ontwikkelde een vaccin waarmee gezond rundvee preventief kon worden ingeënt tegen longpest. Ondanks tegenstand van andere veeartsen bleek zijn aanpak succesvol, wat zowel door de Hasseltse gemeenteraad (1852) als later (1864) ook in het buitenland erkend werd. Tijdens de cholera in Hasselt, in 1859 en 1866, werkte hij onvermoeibaar door. Ook was hij actief in de plaatselijke en later provinciale politiek. Het in Diepenbeek gevestigde Dokter Willemsinstituut is naar hem genoemd. Zijn in 2004 opgerichte standbeeld staat naast het Nationaal Jenevermuseum.(4)
• Café Au Pot d’Or op pagina 27, prent 6, en het echte café in 1900. Op diezelfde pagina staan drie jongemannen met een flinke spleet tussen hun voortanden. We herkennen in hen van links naar rechts de Vlaamse politicus Guy Verhofstadt (1953-), zijn partijgenoot bij de Open VLD Patrick Dewael (1955-) en de eerder genoemde Steve Stevaert.

• Nog meer bekende figuren in de collage hieronder. Op de voorgrond in het café is Jos Ghysen (1926-2014) te zien, radio- en televisiepresentator, schrijver en blogger. In de tweede prent in de collage is Ron Van Riets collega-inkter en tekenaar Edward De Rop (rechts voor) te herkennen als jeneverbaron. Vanaf pagina 21, prent 1, is hij diverse keren op prentjes te ontdekken. Socialistisch politicus en pianist Willy Claes (1938-) komt op pagina 36, prent 8, voor als dirigent.

• De zotte/zatte baron is een dierenbeul en behandelt hoogstwaarschijnlijk zijn personeel ook slecht. In het volgende album blijkt dat ook zo te zijn — met name de inzet van kinderarbeid. Waarom dan voor hem opkomen? Omdat Evelyne toevallig een oude vriendin is van diens dochter Marie-Louise? Of om de gifmenger te achterhalen? Het doel heiligt blijkbaar weer eens de middelen.
• De losbandige levensstijl van diverse Hasseltse jeneverbaronnen met wilde feesten, drankgelagen en losse vrouwen berust op waarheid. Dit blijkt ook uit de eerste pagina van de documentatie van deel 81, De Witte Ruiters: “Dat de jeneverbaronnen een bijzonder liederlijk leven leidden is algemeen bekend.”
• Komt daar nu Willy Vandersteen aangelopen met een bos bloemen? Het zou zomaar kunnen, want in 1988 was hij vijfenzeventig jaar geworden. Dit was ook te zien op alle albums van Studio Vandersteen die in dit jaar verschenen. Rechtsboven op de cover was telkens een stempel gedrukt.

Links in beeld: Willy Vandersteen met een ruiker bloemen.

• Twee pagina’s documentatie.

NOTEN

1. Dossier Robert en Bertrand: Volksfiguren komen tot leven (Ronald Grossey, De Avonturen van Robert en Bertrand integraal 8, Standaard Uitgeverij, 2023, pagina 4, 5)
2. https://www.dbnl.org/tekst/stoe002nede01_01/stoe002nede01_01_1514.php
3. https://vaartheemkundehasselt.wordpress.com/2019/02/12/het-historisch-cafe-van-anneke-dzjat-leeft-op-twee-manieren-verder/
   https://www.reisboeken.be/recensies/geschiedenis-en-erfgoed/hasselt-caf-stad-deel-ii_2154/
4. https://hasel.be/willems-louis-1822-1907
   https://nl.wikipedia.org/wiki/Louis_Willems