Samenvatting Na de redding van lord Dumbridge komen Robert en Bertrand via hem in contact met het echtpaar Bellemans. Chantal Bellemans is in België een volgelinge van de suffragettes en ook haar man draagt hun zaak een warm hart toe. Dumbridge en Bellemans sluiten een weddenschap af dat het haar al dan niet zal lukken om per auto naar Berlijn, Parijs en Madrid te reizen met een ijzeren masker over het hoofd. Ter controle stuurt Dumbridge Robert en Bertrand erachteraan. Drie (corrupte) Amerikaanse detectives zitten hen na en maken hen het leven zuur. In Bretagne blijkt niet Chantal, maar haar gezelschapsdame Triphine onder het masker schuil te gaan. Via haar hopen de drie Amerikanen haar echtgenoot Erwan te vinden, die voor de uitvinder Thomas Alva Edison bamboestruiken verzamelt, in verband met geschikte draden voor gloeilampen. Doel is de draden in handen te krijgen om Edison te kunnen afpersen. Chantal en Nummer 17 redden onze helden, Triphine en Erwan uit de klauwen van de drie boeven.   Thema Weddenschap. Achtervolging met als doel afpersing.

Het aangaan van de weddenschap (pagina 8).

Locatie
Brussel en omgeving, zuiden van België, Frankrijk, Bretagne, eiland Ouessant.

Periode
Hier spreken de gegevens zich weer eens tegen.
Thomas Alva Edison (1847-1931) werkte aan de gloeilamp, die in 1879 voor het eerst het licht zag. In 1880 en 1881 probeerde hij de draad te verbeteren, onder andere met bamboe.
De suffragettebeweging bestond vanaf 1903. De strijd om kiesrecht voor vrouwen speelde pakweg tijdens de jaren 1880-1920 in West-Europa en de Verenigde Staten. Op pagina 2, prent 7, blijkt dat de suffragettebeweging al bestaat, dus dit wijst op de jaren na 1903.

Vermomming
Detective Dick als werkvrouw/kamermeisje, later als oud vrouwtje. Nummer 17 als oud mannetje. Chantal Bellemans als oud vrouwtje.

Redding
Als een ware torero redt Bertrand de Britse lord Dumbridge van een stier (pagina 1).

Bijzonderheden

• Geen Joeki en slechts een ondergeschikte rol voor Nr. 17.
• Algemeen vrouwenkiesrecht werd in België pas in 1948 ingevoerd.
• Het eiland bij Bretagne heet Ouessant en niet Quessant, zoals vermeld op de pagina’s 23 en 25. Er bestaat wel een klein onbewoond eiland met de naam Quessant, maar dit behoort bij Papoea Nieuw-Guinea.
• Het thema van de weddenschap is enigszins ontleend aan De Reis om de Wereld in 80 Dagen (1873) van de Franse schrijver Jules Verne (1828-1905). De titel is uiteraard gebaseerd op de historische man met het ijzeren masker, een onbekende die tijdens de regering van Lodewijk XIV (1638-1715) gedurende ruim dertig jaar in diverse Franse gevangenissen vastzat. Hij had echter hoogstwaarschijnlijk geen ijzeren, maar een zwart fluwelen masker over zijn hoofd. Encyclopedia Brittannica vermeldt dat schrijver, essayist, filosoof en vrijdenker Voltaire (1694-1778) er in verhalen een ijzeren masker van heeft gemaakt.(1) Dat laatste werd opgepakt en er zijn diverse speculatieve boeken en romans over geschreven. Willy Vandersteen wist er ook wel raad mee. In het Suske en Wiske-verhaal De Dolle Musketiers, voor het eerst gepubliceerd in 1952-1953, komt ook een ‘man’ met een ijzeren masker voor. Wat verder te denken van de bendeleden van de Stalen Bloempot uit het gelijknamige Suske en Wiske-album uit 1951.

Boven: Aankondigingsstrook van De Dolle Musketiers met daarop de man met het ijzeren masker. Onder: Strook uit De Stalen Bloempt.

• Het verhaal over de gloeilamp en de bamboedraadjes heeft Willy Vandersteen gebaseerd op het artikel De Gloeilamp van Edison in Knotsgekke uitvindingen van de 19e eeuw.(2)
• De draden van gloeilampen werden door diverse uitvinders aanvankelijk gemaakt van onder meer kooldraad, platina, osmium, tantaal en bamboe. Ideaal bleek wolfraam (1910), vanwege de hoge temperatuurbestendigheid van dat metaal.(3)
• Kraaienpoten, gebruikt om auto’s tot stoppen te brengen, komen vaker voor in Vandersteen-albums. Bekendste  voorbeeld is Suske en Wiske deel 96, Het Rijmende Paard (eerste albumuitgave in 1963).

Kraaienpoten in Robert en Bertrand (pagina 17, strook 66) en Suske en Wiske 96: Het Rijmende Paard (pagina 32, strook 61).

• Detectiveagentschap Kimperton uit de Verenigde Staten is een verbastering van het bekende Amerikaanse detective-agentschap Pinkerton dat al sinds 1855 bestaat.
• Op pagina 21 worden Molotovcocktails avant la lettre gegooid.
• De slak is ook weer van de partij.
• Als oorspronkelijk Keltisch gebied kent Bretagne twee typen doedelzakken, de veuze, “die is voortgekomen uit de middeleeuwse doedelzak (cornemuse) van Nantes” en de binioù koz of binioù bihan, 'kleine doedelzak'). De laatste werd vanaf de negentiende eeuw ontwikkeld vanuit de veuze.(4)

Links: Een man in klederdracht bespeelt de Bretonse variant van de doedelzak, een typisch instrument uit Keltische streken (pagina 16, prent 11). Rechts: Ansichtkaart uit 1910 van een Bretonse doedelzakspeler.

NOTEN

1. https://www.britannica.com/biography/the-man-in-the-iron-mask-French-convict
   https://nl.wikipedia.org/wiki/Man_met_het_ijzeren_masker
2. Knotsgekke uitvindingen van de 19e eeuw (Leonard de Vries, 1972, pagina 74-77)
3. https://nl.wikipedia.org/wiki/Gloeilamp
4. https://nl.wikipedia.org/wiki/Keltische_muziek#Bretagne