Stripspeciaalzaak.be > Robert en Bertrand

Samenvatting
Op een nacht verrijst een 130 miljoen jaar oud iguanodonskelet in het Natuurhistorisch Museum in Brussel. De iguanodon legt een ei, waaruit prompt een iguanodon met een gemiddelde menselijke lengte met maatpak stapt: Leonardo, die zich weer eens tot doel stelt de scepter over de wereld te zwaaien. In het museum laat hij met veel toeschouwers de eierresten verpulveren. Professor Dollo, generaal Bernissart, de hoofdredacteur van Het Banier en Evelyne ademen dit in. Evelyne vlucht ’s nachts, achtervolgd door Robert, via het kanaal naar een grot en de oude brouwerij. Daar wordt Robert gevangen genomen. Evelyne, Nummer 17, het eerdergenoemde drietal en diverse anderen blijken Leonardo’s volgelingen. De booswicht wil een revolutie uitlokken en daarna een atoombom avant la lettre laten ontploffen. De geest van Leonardo overleefde trouwens doordat hij zijn geest in een toestand van hibernatie had gebracht, waarna deze de aarde was ingedaald. Hij was daarin in het prehistorisch ei van een iguanodon terechtgekomen. Leonardo’s volgelingen moeten in de Koninklijke Sint-Hubertusgalerijen om zich heen schieten op willekeurige voorbijgangers. Nummer 17 deinst hiervoor echter terug. Veel winkelende mensen worden gedood, ook op de bloemenmarkt en de antiekmarkt. Bertrand en Joeki zijn hen op het spoor. Het leger wil de macht grijpen. Bertrand, Joeki en Evelyne — plotseling uit haar trance — redden Robert en weten Leonardo in een put vol magma te gooien. Na toevoeging van het dinostof is de betovering verbroken. Het stof versterkte de slechte eigenschappen van de mensen.

Thema

Terugkeer van Leonardo, ditmaal als Iguanodon. Zeer vergezocht. Leonardo kwam in deel 78, De Icarii, om het leven in de hogere luchtlagen boven het Franse Reims. Zijn terugkeer onder de levenden vindt plaats in Brussel, waar — stomtoevallig! — zijn beide aartsvijanden Robert en Bertrand verblijven. Hoort meer thuis in bijvoorbeeld Suske en Wiske. Het idee van de dinosaurus die in een natuurhistorisch museum uit een ei verrijst, is ontleend aan het eerste avontuur uit de reeks De Fantastische Avonturen van Isabelle Avondrood, een stripreeks van Fransman Jacques Tardi (1946) over een schrijfster van politieromans. Het album Isabelle en het Monster verscheen in 1976. Hierin betreft het ondier een pterodactylus. Tekenaar Ron Van Riet werd eind 2018 met deze vraag geconfronteerd in een interview. Hij had zelf de link nog niet eerder gelegd, maar beaamde tegenover interviewer Joris Vanden Broeck de overeenkomsten tussen het begin van beide albums.(1) Verder misdaad: terreur om de handen op elkaar te krijgen voor een militaire staatsgreep, waarna Leonardo aan de touwtjes zou trekken.

Locatie
Brussel: Quartier Leopold, Natuurhistorisch museum, Hallepoort, brouwerij, grot, Sint-Katelijneplein, Sint-Hubertusgalerij, boekenmarkt, bloemenmarkt, antiekmarkt, Grote Markt.

Deze foto van een bloemenmarkt op de Grote Markt van Brussel rond 1900 is overduidelijk als uitgangspunt genomen voor de prent, zie bijvoorbeeld de posities van alle zonneschermen.

Periode
Eind negentiende eeuw, enkele decennia na de vondst van de iguanodons bij Bernissart in 1878. Pagina 16, prent 4, zou doen vermoeden kort na de opgravingen van deze dinosauriërs. Pagina 36, prent 6, doet weer aan eerste of tweede decennium twintigste eeuw denken vanwege de verwijzing naar de Eerste Wereldoorlog. Diverse andere anachronismen, waaronder verwijzingen naar de jaren 1920 en impliciete verwijzingen naar de Bende van Nijvel. Zie daarvoor Bijzonderheden.

Vermomming
Geen, alhoewel de geest van Leonardo als het ware gereïncarneerd is in een iguanodon, maar dan eentje met een mensengestalte. De hoogte van een iguanodon lag tussen de acht en elf meter.

Redding
Geen.

Bijzonderheden

Eerste deel van een tweeluik.
Wederom verwijzingen naar de iguanodonvondst bij Bernissart. Zie ook de bespreking van deel 38, De Titanen. Uiteraard Leonardo die als iguanodon door het leven gaat, maar generaal Bernissart is ook naar de dinosaurusvondsten in de mijnschachten genoemd.
De krant Het Banier heeft voor zover ik heb kunnen nagaan in België nooit bestaan. In Nederland bestaat wel sinds 1921 De Banier, partijorgaan van de Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP), van mei 1929 tot oktober 1941 zelfs als dagblad.(2)
Louis Dollo (1857-1931), van oorsprong Fransman, was sinds 1882 verbonden aan het Natuurhistorisch Museum in Brussel. Vanaf 1891 was hij conservator. De in 1886 tot Belg genaturaliseerde Dollo werd in 1909 professor in de paleontologie aan de Universiteit van Brussel. De wet van Dollo is een hypothese, die ervan uitgaat dat evolutie “een onomkeerbaar proces” is. “Dollo stelde: een organisme kan niet terugkeren, of gedeeltelijk terugkeren, naar een stadium dat door zijn voorouders werd bereikt.”(3) Nogal tegenstrijdig hem op te voeren, gezien de reïncarnatie van Leonardo’s geest in een dinosaurus, of juist toch wel daarom.

Skeletten van iguanodons in het Natuurhistorisch Museum in Brussel en professor Louis Dollo in de strip en een portret van de man.

Op pagina 5, prent 5, begroet Nummer 17 Joeki, Evelyne, maar natuurlijk vooral Robert en Bertrand met: “Gegroet, verworpenen der aarde”. Het is de beginregel van De Internationale, het strijdlied van de arbeidersbeweging. Het wordt anno nu nog altijd gezongen door communistische, socialistische en diverse sociaaldemocratische partijen. De muziek werd in 1888 gecomponeerd door de Belgische communist Pierre De Geyter (1848-1932) op een al bestaande tekst uit 1871 van de Franse revolutionair, socialist en dichter Eugène Pottier (1816-1887). De Tweede Internationale koos het in 1892 als strijdlied. Tot 15 maart 1944 was het bovendien het volkslied van de toenmalige Sovjet-Unie.(4) Zie ook de bespreking van deel 81, De Witte Ruiters.
Joeki leest De Standaard, wat blijkt op pagina 6, prent 2. Dit van oorsprong katholieke Vlaamse dagblad bestaat echter pas sinds 1918.
Op pagina 6 zegt Robert op prenten 4 en 5 “Het nieuws was op de radio.” Dit zou het avontuur op zijn vroegst tweede helft jaren 1920 situeren. De eerste experimentele uitzending in België was op 28 maart 1914. In 1920 hadden slechts dertig personen een echte ontvanger. In 1922 begon de SBR, de Société Belge de Radio-électricité, met de fabricage van radio-ontvangers en -zenders. De eerste uitzending van de SA Radio Belgique was op 1 januari 1924. “Op 30 maart 1924 ging de eerste echte nieuwsuitzending de ether in. Tot dan waren de berichten, als die er al waren, los doorheen de programmering voorgelezen.”(5)
Leonardo beweert op pagina 6, prent 10, dat Robert en Bertrand hem al driemaal van de wereldheerschappij afhielden. Feitelijk was dat alleen in deel 76 het geval. In de albums 77 en 78 werden de doelen bijgesteld door Leonardo, respectievelijk diefstal van de Mona Lisa en het bereiken van de hoogste luchtlagen.
Op pagina 16, prent 10, is sprake van Brasserie de Grand Morian. Deze bestond echt en lag op het Sint-Kateleineplein. De tekening is gebaseerd op onderstaande oude prentbriefkaart. Zie de lopende man in het midden, de zonneluifels en de mensen bij de bomen.

Voor zover het toch nog niet bekend was bij de lezers, wordt op pagina’s 9 en 35 duidelijk aangegeven dat het om een stripverhaal gaat.
De in 1846 gebouwde Koninklijke Sint-Hubertusgalerij (pagina 19, prent 9) bestaat uit drie met glas overdekte luxe winkelgalerijen: de Koningsgalerij, de Koninginnegalerij en de Prinsengalerij.(6)

De politieman op de pagina’s 20 en 21 is een cliché-ambtenaar. Dat wordt hem echter fataal.
Er komen weer spreekwoorden voorbij. Op pagina 8, prent 2: “Jezelf in de nesten werken.” Op pagina 23, prent 4: “Als de wijn is in de man, is de wijsheid in de kan”, ofwel als iemand te veel gedronken heeft, weet hij niet meer wat hij zegt, is zijn gezond verstand dus ver te zoeken.
Het om zich heen schieten in een drukke winkelstraat doet denken aan de Bende van Nijvel. In de jaren 1982, 1983 en 1985 pleegden deze zware criminelen in België een reeks overvallen, moorden, inbraken en diefstallen, waarbij achtentwintig doden vielen en ruim veertig mensen werden gewond. Bijzonder veel indruk maakten de nietsontziende bloedige roofovervallen op supermarkten van de keten Delhaize in 1985. De daders werden nooit gepakt. Een van de vele veronderstelde motieven behelsde het land rijp te maken voor bijvoorbeeld een (militaire) staatsgreep.(7) Ziehier de link met het album, dat verscheen op 1 februari 1991.

Op pagina 22 is sprake van de achtste ambtstermijn van de minister-president. Er is in de Belgische geschiedenis echter geen enkele minister-president geweest die acht ambtstermijnen diende. Recordhouder is Wilfried Martens (1936-2013) van de toenmalige Christelijke Volkspartij (CVP), die het ambt negenmaal vervulde van 1979-1992, slechts eenmaal enkele maanden onderbroken door een regering onder leiding van zijn partijgenoot Marc Eyskens (1933-). Er is verder geen enkele fysieke gelijkenis van de premier met welke minister-president dan ook uit de Belgische geschiedenis.(8)

Waar is trouwens koning Leopold II? In de vorige twee albums was hij prominent aanwezig. Gezien de crisis lijkt dit een uitgelezen kans om tot eenheid van de natie op te roepen.
Robert hangt maar liefst zeventien pagina’s (14-30) ondersteboven, bijna een half album dus, boven een put met magma. Toch is hij niet verbrand. Ook is het bloed hem blijkbaar niet naar het hoofd gestegen, of in dit geval afgedaald.
Op pagina 33, prent 8, zien we Fons, bewaker van het Natuurhistorisch Museum tegen een iguanodon praten. Laat me nu toch niet alleen is een lied uit 1973, gezongen door de Belg Johan Verminnen (1951-). Popgroep Clouseau maakte er in 1995 een cover van. De toevoeging in de gedachtewolk van de slak is de tweede regel van het lied.(9)
Geen leus ditmaal.
Twee pagina’s documentatie.
Een verwijzing naar Marc Sleen (1922-2016) met de uitspraak "Het is pertank officieel de waarheid!", afkomstig uit het Nero-album De Ark van Nero. Pagina 35, prenten 10 en 11.(10)

NOTEN