12
-Franka 1: Het Misdaadmuseum


Wasjemenou? Het misdaadmuseum is een plaats waar criminalia van overal ter wereld een weg vinden naar de collectie in het gebouw. Jarko Jansen komt er solliciteren bij commissaris Noordenwind. Franka werkt er als secreterasse. Door de opgebouwde expertise van het museum komen onder andere politiespeurders al eens te rade. In het dorpje Luttel is een brute diefstal gepleegd die Noordenwind en Jarko onderzoeken. De zaak leidt via een antiquair uiteindelijk naar de republiek Oceanaqua waar het gezelschap meehelpt een staatsgreep tot een goed einde te brengen.
Vlaamse waardering: Wellicht is deze topwaardering voor het eerste deel net zo goed een signaalvermelding om eigenlijk de hele reeks zijn pluimen te schenken. Een extra pluimenhoed verdient Henk Kuijpers. Doe het 'm maar eens na zonder tekenopleiding, enkel maar met voorbeelden uit voornamelijk de weekbladen Robbedoes en Kuifje. Hij is het levende bewijs dat een autodidact het kan maken met veel, héél veel oefenen, een open blik, leergierigheid, een ferme dosis zelfkritiek en een drang naar zelfverbetering. Vandaag willen jonge generaties Nederlandse striptekenaars vooral snel scoren met het kortere humorwerk. Kuijpers moet wel één van de laatste Nederlandse auteurs zijn die zich nog wagen aan het langere avonturenwerk. Vlaamse hand op de schouder om te zeggen dat hij dat goed doet.
Aantal genomineerde albums van Henk Kuijpers: 15/354
Weetjesparade: Als 15-jarige begint Henk Kuijpers aan een verhaal over een verloren gegane faraocultuur dat voortleeft in de gigantische oerwouden van donker Afrika. Het blijft steken bij twaalf pagina's • Voor het 25-jarig bestaan van het weekblad Kuifje in 1971 stuurt Kuijpers het twee pagina's tellende verhaal George Longfellow: 12 mei 1907 in voor een amateurstripwedstrijd. In het verhaal over een brokkenpiloot is al een eerste versie te herkennen van Jarko en Franka. Hij wint niet, maar op de tentoonstelling Kuifje Brengt de Wereld van de Strip in Brussel ziet hij voor het eerst originele stripplaten met schetslijntjes, correcties en andere werksporen. Bovendien op groter formaat dan de albumuitgave, wat Kuijpers bij het tekenen van zijn platen nog niet wist dat het zo hoort. Hij wint er zelfvertrouwen door • Kuijpers geniet geen tekenopleiding, studeert geen architectuur of decoratie, maar wel sociologie. In 1973 stapt hij nog tijdens deze studie naar de redactie van PEP met een tiental strippagina's over een filmmaatschappijtje. De redactie is enthousiast, maar het verhaal zien ze toch liever wat anders. De autodidact wordt evenwel aangenomen en tekent de kortverhalen Het Aller-, Aller-, Allerlaatste Kerstverhaal, Uit de Memoires van George Longfellow: 12 mei 1907 (een herwerking van zijn Kuifje-inzending) en De Muiterij op de Meermin • Voor het eerste en enige nummer van het bedoelde maandblad Baberiba (1974) tekent hij Talentenjacht, een verhaal van vier pagina's op scenario van Jan van Erp. Hij staat er tussen auteurs als Fred Julsing, Claire Bretécher, Dik Browne (de tekenaar van Hägar), Marcel Gotlib en Don Lawrence, die in het introductienummer staat vertegenwoordigd met het acht pagina's tellende De Zoon van de Jager. Talentenjacht zal later herbruikt worden als basis voor het Franka-verhaal Circus Santekraam • Dan start het echte en langere werk. Onder de reeksnaam Het Misdaad Museum (Franka is dan nog een edelfigurante) loopt in PEP in 1974/1975 het eerste verhaal De Staatsgreep. De hoofdrollen worden weggekaapt door Jarko Jansen, commissaris Arend Noordenwind en zijn bulldog Bars • Commissaris Noordewinds looks zijn gebaseerd op die van de Franse acteur Jean Gabin • Na het opheven van PEP in 1975 verhuist de reeks naar opvolger Eppo waar het wordt gedoopt in Franka. Franka ontplooit zich in het verhaal Het Meesterwerk als de onbetwistbare titelheldin. Ook fysiek evolueert ze enorm. Zo zeer zelfs dat er een redactionele ingreep nodig is om haar borsten en tepels in toom te houden • Franka speelt maar op 14 pagina's van dit verhaal mee • Het Misdaadmuseum verschijnt al vroeg ook in het buitenland, ons land: zowel in het Nederlands in Robbedoes als in het Frans in Spirou vanaf nummer 2240 van 19 maart 1981. Bij de halve inleidende pagina om deze nieuwe reeks in het blad aan te kondigen tekent Bernard Hislaire (zeg maar Yslaire) een illustratie met Franka als een standbeeld zonder benen • Ook Het Meesterwerk, het kortverhaal De Pyromaan en Circus Santekraam verschijnen in voorpublicatie in Robbedoes/Spirou. De drie albums worden in het Frans uitgegeven door Dupuis. Aan de Franse albumlijst voegt Les Humanoïdes Associés nog het tweeluik De Tanden van de Draak (= De Tanden van de Draak + De Ondergang van de Donderdraak) toe in 1987. Kuijpers tekent voor alle Franse vertalingen een gloednieuwe cover. De covers van het tweeluik De Tanden van de Draak vormen naast elkaar gelegd één razend knappe tekening • Wie de eerste albumversie met de Robbedoes-publicatie vergelijkt zal verschillen opmerken. Niet alleen is de inkleuring opnieuw gedaan door Studio Leonardo, maar Kuijpers maakt terloops van de gelegenheid gebruik om Franka een beetje te moderniseren. Met name haar kapsel ziet er anders uit. De verhaallengte wordt ook met anderhalve pagina uitgebreid. Later zal Kuijpers bij andere titels nog wel meer veranderingen doorvoeren tussen de voorpublicatie en de albumversie van hetzelfde verhaal • Op plaat 5 rijden jarko en commissaris Noordenwind naar het fictieve dorpje Luttel in Twente. De naam past in het rijtje Groterdam en Middel. Nog kleiner is dus Luttel, dat wordt iopgebouwd met huisjes uit het grensstadje Glanerburg waar de Kuijpersen wonen. Bovendien bestaat er een dorpje Lutte in Twente • Groterdam is eigenlijk Amsterdam, maar het zou pas echt zo heten als de reeks Franka meer en meer een realistisch karakter krijgt • Franka rijdt al in een Mini sinds plaat 11 van dit verhaal. Het echtpaar Kuijpers wordt er in 1976 voor beloond met een echte Mini. Blader snel door naar pagina 30, prent 5, in Het Meesterwerk om er Kuijpers himself te zien zitten in hun eigen Mini. In dit prentje moeten we aannemen dat zijn echtgenote rijdt want in die tijd heeft Kuijpers zelf nog geen rijbewijs • De Vroegkrant, dat in het album twee keer opduikt als krant, is te herkennen als een variant op De Volkskrant • Op het laatste prentje herkennen we in Jarko (compleet met plusfours en Bars) ongetwijfeld Kuifje en Bobbie • Naast striptekenaar is Kuijpers een goedbetaalde illustrator en reclametekenaar. Hij houdt er een opmerkelijke productie aan over met talloze illustraties, promotionele kortverhalen en publiciteitstekeningen. Een deel ervan is gepubliceerd in het Stripboekgeschenk 2002 Felle Flitsen dat tijdens de Nederlandse Stripboekgeschenkdagen van 22 mei tot 2 juni gratis wordt weggegeven bij aankoop van een bepaald bedrag aan strips. Ook De Stripspeciaalzaak springt mee op de kar en verdeelt de strip in de Vlaamse stripspeciaalzaken • Punten van kritiek: met het verstrijken van de jaren krimpt het hoofd van Franka tot een anatomische wanverhouding tussen hoofd en lichaam merkbaar wordt. Haar hoofd is echt te klein... Maar dat is een beetje zinsbegoocheling, mede veroorzaakt door Franka's weelderige haardos. Een Nederlandse blogger controleert aan de hand van het album Kidnap (2005) de anatomische verhoudingen en komt tot de vaststelling dat Franka's hoofd een achtste van de totale lichaamslengte voorstelt. In werkelijkheid is dat een zevende. Beeldhouwers uit de Griekse oudheid gebruiken een achtste als schoonheidsideaal voor hun godenbeelden. Een andere kritiek zijn er op haar dikwijls spastische bewegingen. Het lijkt wel alsof een wesp haar in de billen heeft gestoken. Kom tot rust, meid, je maakt ons nerveus • Van Franka verschijnen albums in het Nederlands, Frans, Catalaans, Duits, Noors, Spaans, Galicisch en Zweeds • Henk Kuijpers wint in 1990 de Stripschapprijs voor zijn hele œuvre.

D A T A S H E E T
Tekenaar:
Henk Kuijpers
Scenarist:
Henk Kuijpers
Uitgever:
Uitgeverij Oberon b.v.
Eerste druk:
1978
Uitvoering:
SC, kleur