   
|
Wasjemenou?
Eric ontvangt op zijn Noorse burcht een delegatie van Bor
Khan, een machtig heerser van de steppe. Delegatieleider
Tsacha blijkt echter een zoektocht te voeren naar het magische
en machtige zwaard Tyr, waar nochtans een vloek op rust.
Tsacha ontziet niets of niemand om zijn doel, het veroveren
van de wereld dankzij Tyr, te bereiken: het doden van zijn
eigen handlanger, het vermoorden van Erics trouwe dienaar
Alstrom, het ontvoeren van de dwerg Pum-Pum, het manipuleren
van Erics zoon Erwin,... Eric moet het zwaard Tyr terughebben.
De achtervolging leidt 'm met een opgetrommeld legertje
via de Scandinavische wateren naar een sneeuwrijke kust
en de Russisch-Mongoolse steppe. Een schipbreuk is nog maar
het eerste obstakel voor een waar slachtveld in zijn gelederen.
De confrontatie met de gevreesde Bor Khan — en zijn
knappe dochter Chu Ghandra — loopt ook al niet van
een leien dakje.
Vlaamse waardering:
In welke mate oudere lezers hier hun goede smaak deden gelden,
konden we niet nagaan. Feit is dat Hans G. Kresses
werk met alvast 24 verschillende albums een prominente plaats
bekleedt in de lijst met alle genomineerde albums. Kresses
belangrijkste reeks kon natuurlijk niet onvermeld blijven.
Met dit specifieke verhaal, De Geschiedenis van Bor
Khan, wordt een knoert van een duister en bijwijlen
gejaagd achtervolgingsverhaal bekroond, een hoogtepunt in
de reeks. Hoewel er een duidelijk objectief in het verschiet
ligt, heeft Eric het niet onder de markt om probleemloos
zijn doel te bereiken. Niet alleen schurken leggen het laatste
loodje, maar ook verschillende van Erics trouwe bondgenoten
of dienaren. Kresse ging er nogal met de botte bijl doorheen.
Op tekengebied kan Kresses realisme niet genoeg geroemd
worden. Het bezit een hoge internationale eeuwigheidswaarde
en staat in het pantheon naast onder andere het œuvre
van Burne Hogarth (Tarzan) en
Harold/Hal Foster (Prince
Valiant). Hij werd/wordt beschouwd als één
van de beste realistische striptekenaars ter wereld. Maar
dat zag jij ook met het blote oog. Daar heb je geen specialisten
voor nodig.
Aantal genomineerde albums
van Hans G. Kresse: 24/354
Weetjesparade:
Laten we eens chauvinistisch beginnen: Eric den Noorman
start zijn tekststripavonturen in de Vlaamse krant Het
Laatste Nieuws op 5 juli 1946 • Als Kresse voor
de Duitsers onderduikt in de Toonder Studio's,
bedenkt hij samen met Marten Toonder een
strip over een viking die verzeild raakt in de mythologische
wereld van Atlantis. Het is een idee van Toonder, tegen
de zin van Kresse, maar die hij wel eeuwig dankbaar is voor
de geboden kans om op eigen houtje een eigen serie te mogen
maken. Leif moet de viking heten volgens Kresse, maar Toonder
vindt het beter hem Eric te noemen. De eerste tekeningen
dateren van 1943 • De steen van Atlantis uit het gelijknamige
eerste verhaal is eigenlijk niet meer dan een variant op
de nucleaire energie die al in zovele Amerikaanse comics
als thema is behandeld. Hiervoor neemt Toonder later de
schuld op zich. Hoe dan ook wil Kresse van het astrale gedoe
af • Later wordt de serie veel realistischer en worden
magische elementen (draken, dwergen, tovenaars!) en zelfs
sciencefictionaspecten (atoompistolen, vliegtuigen!) op
de achtergrond gedrukt, doodgezwegen of verzwolgen. Er wordt
om te beginnen komaf gemaakt met de ondergang van Atlantis,
van waaruit Eric weet te ontsnappen door middel van een
vliegtuigje dat later zijn brandstof verliest • Kresses
zin naar meer realiteit gaat ook ten koste van een andere
Atlantis-erfenis: zijn eigen vrouwtje Winonah, die Eric
gemakshalve thuis laat als hij op avontuur trekt •
Al snel zijn de krantenavonturen van Eric een groot succes,
ook in het buitenland. Op zeker ogenblik brengt Eric
meer geld op dan Heer Bommel en Tom Poes •
De Geschiedenis van Bor Khan is eigenlijk een aaneengeklitte
bundeling van de drie vervolgverhalen De Jacht op het
Zwaard, Het Pad der Verschrikking en De Weg der
Gedoemden. Elk van deze verhalen zijn in 1953 een eerste
keer verschenen in albumvorm bij uitgeverij De Tijd.
Van veel van de plaatjes is één of meer randjes
afgesneden en zijn bijna alle afleveringnummers en signaturen
van Kresse verwijderd • In 1954 en 1955 verschijnen
de drie albums ook nog eens in een Vlaamse editie bij uitgeverij
J. Hoste, de latere Kiekeboe-
en Bakelandt-uitgever. In deze Vlaamse uitgaven
worden een twintigtal stroken gewist • In 1973 verschijnt
voor een eerste keer een gebundelde uitgave met het hele
verhaal bij uitgeverij Tango. Op één
verwisselde strook na (wat ook al gebeurt bij bovenvermelde
uitgaven) is dit eindelijk een getrouwe druk van de krantenpublicatie
• Panda brengt in 1983 een eerste,
bibliofiele en gerestaureerde versie uit van het volledige
verhaal, onverkort en ongekuisd, zoals het verscheen in
de krant • De versie uit 1988 bij uitgeverij Oberon
b.v. is een opnieuw gemonterede, deels hertekende
en tot ballonstrip bewerkte, hervertelde en ingekleurde
versie voor het stripweekblad Sjors en Sjimmie Stripblad
• Thom Roep, hoofdredacteur van Donald
Duck en scenarist van Douwe Dabbert, komt
met het idee bij Peter van Leersum, hoofdredacteur
van Sjors en Sjimmie Stripblad, op de proppen om
Kresse een oud verhaal te laten herwerken, maar het moet
snel en goedkoop gebeuren. Kresse hapt toe. In interviews
beweert hij dat het schrijven en verzinnen van verhalen
belangrijker is dan het tekenen ervan • Nochtans is
de productie verkeerd ingeschat en moet er veel meer hertekend
worden dan van tevoren is ingeschat. Het volstaat niet om
het te houdne op het verknippen van fotografische reproducties
van de originele stroken. Kresses tekenstijl is sinds 1953
bovendien grondig geëvolueerd. Hoe dan ook is er uit
plaatsgebrek enorm veel tekst geschrapt en zijn er extra
tekeningen toegevoegd om andere tekst volledig in beeld
te brengen • Hoewel de jongere lezers van het stripblad
het Eric-verhaal steevast overslaan, herwerkt Kresse
ook Het Offer van Svitjold, maar het raakt niet
afgewerkt door het overlijden van de meester op 12 maart
1992 • Door de hervertelling ontstaan hiaten en fouten
in het verhaal. Een voorbeeld: Tsacha mist in het begin
de hond Wolf van nabij met zijn pijl en schiet even later
een valk uit de lucht, erbij zeggend dat zo'n knap schot
niets bijzonders is. In de oude versie voorkomt Erwin dat
Tsacha op Wolf schiet. Ook valt het verraad van Rorik ineens
uit de lucht en is het gedrag van Bor Khans dochter Chu
Ghandra naar het einde niet altijd consequent • Veel
scènes kort Kresse in, wat dan weer de voortgang
van het verhaal vlotter maakt. Andere — veelal overbodige
— scènes worden geschrapt • Een Jommeke-erlebnis
heeft de Vlaamse lezer met Halfra, de yarl (een soort van
landheer) met een spraakgebrek. Uitspraken als "Haart
u om 't schaarvuur" en "Onttrek het verruim"
doen denken aan het haspelen van professor Gobelijn •
Commentaren op Erics verschijningen zijn er: hij is blond,
intelligent, nobel en derhalve een ideaal voorbeeld van
een Ariër. Eric is echter te nobel om hem enig racisme
te verwijten • Een ander commentaar bestempelt de
Noorman als een softie in vergelijking met zijn Noorse voorbeelden.
Hij is zachtaardig, meevoelend, paradeert niet met zijn
kracht, is tegen plunderingen,... Niet echt het vooroordeel
dat wij hebben van een woeste viking. Maar dat komt ook
door Kresses katholieke opdrachtgevers bij de kranten: Eric
moet monogaam en deugdzaam blijven • De inkleuring
van de herwerking is van Anka Kresse, een
dochter van Hans. Zijn andere kinderen heten Ingrid
(genoemd naar Erics schoondochter) en... Eric
• Het Kressekruid is geen bestaande plantensoort,
maar het is het soort varen dat Kresse zelf heeft 'uitgevonden',
samengesteld uit bestaande specimen om zijn natuurprenten
mee te vullen • Een eerste bewerking tot ballontekst
— op de koop toe ingekleurd — is al eens uitgevoerd
voor een Deense vertaling voor het in Denemarken populaire
stripweekblad Kong Kylie • De Geschiedenis
van Bor Khan is een sleutelalbum in de reeks want hierna
kiest Kresse overduidelijk voor een historisch correct kader,
niettegenstaande het zwaar Tyr een rol van betekenis blijft
vervullen • In dit verhaal sterven onder andere dienaar
Alstrom en bondgenoot Yark, deStijfhoofdige, die met zijn
daad het leven van Eric redt. In het vervolg op dit verhaal,
Svitjold's Offer, sterft trouwe metgezel Svitjold,
nadat hij in De Geschiedenis van Bor Khan in aanraking
komt met het magische, zacht zingende zwaard Tyr. Het is
geen vanzelfsprekendheid om vrienden te laten sterven in
klassieke krantenavonturenstrips, in tegenstelling tot een
lot schurken dat gerust mag sneuvelen • Op 24 januari
1964 houdt Kresse met de krantenstrip op na 67 verhalen,
5.300 stroken en zo'n 15.000 tekeningen. Een viertal jaar
later verbaast Kresse er zich over dat zijn reeks aan populariteit
herwint. Hij belooft in een interview dat hij Eric zou laten
terugkeren en op een waardige manier zou laten sterven.
Maar vooral koestert hij het plan om er geld uit te slaan
op het gebied van merchandising. Dat zou niet meer inhouden
dan de nieuwjaarskaart van een vervoersmaatschappij (de
Noord-Zuid-Hollandse Vervoer Maatschappij)
• In 1981 sluiten Kresse en Hans Matla
(die in 1991 een eerste keer de bibliofiele, integrale heruitgave
van alle Eric-verhalen voltooit) een overeenkomst
met vijftien dagbladen om Eric te hernemen in nieuwe
avonturen. De angst voor de dagelijkse druk en de slavernij
die hem aan de tekentafel zou kluisteren, steekt er een
stokje voor. Het blijft bij dertig stroken • In het
laatste Eric-verhaal De Eerloze Krijg
neemt zoon Erwin de hoofdrol op en gaat in 1966 verder in
het stripweekblad PEP als ballonstrip in een aantal
kortere verhalen. Erwin, de Zoon van Eric de Noorman
houdt er mee op in 1974. Het derde en laatste grote verhaal
over Eric en zijn zoon, De Ware Koning, blijft
steken bij pagina 59 en is niet afgewerkt • Op zijn
hoogtepunt, midden jaren vijftig, verkoopt Eric de Noorman
makkelijk 300.000 albums per jaar. In de jaren zestig kalft
dat af, ook door het dalen van de kwaliteit van de reeks.
Maar de totale albumverkoop ligt sowieso in de miljoenen
• Het Laatste Nieuws heeft in 1969 het record
door al die tijd alle Eric-avonturen te mogen publiceren
• Het originele formaat van Kresses stroken zijn tot
meer dan een halve meter breed (met name die van De
Witte Raaf). Heel veel detail gaat verloren door een
verkleinde weergave in druk • Eric de Noorman
verschijnt in de loop der jaren in vertaling in onder andere
Frankrijk, Engeland, Spanje, Denemarken, Noorwegen, Zweden,
Curaçao en Brazilië • Een staaltje van
Kresses bekendheid: als de tekenaar met zijn Amerikaanse
slee op weg is naar België om er zijn vriend Dick
Matena te bezoeken, rijdt hij een Citroën
2CV aan. De rijkswacht controleert zijn papieren
en een opmerzame diender vraagt 'm op de man af: "Kresse.
Toch niet de tekenaar van Eric de Noorman?"
Kresse beaamt het volmondig, helder en duidelijk articulerend:
"Welzeker. Dezelfde!" Waarop de agent eerbiedig
zijn pet afneemt, de omstanders verzoekt ruim baan te maken
"opdat meneer Kresse ongestoord zijn weg zou kunnen
vervolgen". "Had die vent maar niet in zo'n malle
eend moeten rijden", is Kresses enige commentaar wanneer
hij eindelijk bij Matena aankwam • Kresse inspireerde
of rekende direct of indirect onder andere tot zijn fans,
navolgers of plagieerders: Joseph Gillain (=
Jijé), William Vance,
Jean Giraud, Grzegorz Rosinski,
Willy Vandersteen en bij uitbreiding al
zijn medewerkers in de Studio Vandersteen,...
 |
| D
A T A S H E E T |
Tekenaar:
Hans G. Kresse
(Hans Georg Kresse)
Scenarist:
Hans G. Kresse
(Hans Georg Kresse)
Uitgever:
De Tijd (1953)
Tango (1973)
Panda (1983)
Oberon b.v. (1988)
Eerste druk verschillende uitvoeringen:
1953 (De Tijd)
1973 (Tango)
1983 (Panda)
1988 (Oberon b.v.)
Uitvoering:
SC, zwart-wit, oblong (1953)
SC, zwart-wit (1973)
HC, zwart-wit (1983)
HC, kleur (1988) |
|