 |
| D
A T A S H E E T |
Oorspronkelijke
titel:
La Zizanie
Eerste druk FR: 1970
Eerste druk NL: 1972
Uitgever:
Amsterdam Boek |
|
 |
| Herdruk
Standaard Uitgeverij (1972) |
|
 |
| Herdruk
Dargaud
(1983-1984) |
|
|
|
 |
Onder druk van de senaat is Julius Caesar gedwongen
een einde te maken aan de onafhankelijkheid van het bekende Gallische
dorp. Daarom stuurt hij Cassius Catastrofus naar Gallia, een man
die overal waar hij komt ruzie en tweedracht weet te zaaien. En
inderdaad breken er in het dorp onmiddellijk hevige twisten uit
met de daarbij gebruikelijke vechtpartijen. De verwarring wordt
helemaal compleet als de Galliërs denken dat de Romeinen de
toverdrank hebben, wat de Romeinen trouwens zelf ook gaan geloven.
Asterix, Obelix en Panoramix weten dat gerucht te ontzenuwen waarna
de Romeinen weer een gigantische nederlaag lijden en de intrigant
met zijn eigen wapens wordt verslagen.
Een opsomming van opmerkelijke namen:
Wat in dit album opvalt is dat de vertaler het heeft nagelaten om
een hoop namen te noemen, laat staan deze te vertalen. Het opvallendst
is dat bij de dommekracht Iqunullus, die noodgedwongen bij het overzicht
van de grote veldslag op plaat 38 een naam moet krijgen, en de Romeinse
commandant Gaius Aerobus. Daarvóór blijven ze in de
Nederlandse versie — in tegenstelling tot de Franse en Duitse
— anoniem.
• Stradivarius (naam van beroemd vioolbouwer)
• Tullius Détritus (FR = vuilnis) = Cassius Catastrofus
(NL)
• Victoiralapirus (FR = Pyrrhusoverwinning) = anoniem (NL)
• Veracrus (naar de Mexicaanse havenstad Veracruz)
• Caius Aérobus (FR = een verwijzing naar het Aerobus-vliegtuig)
= Aerobus (NL) op plaat 38
• Savancosinus (FR = savant = kenner) = Iqunullus (NL) op
plaat 38
• Montladsus (FR = monte la-dessus = klim erop) = anoniem
(NL)
Een overzichtje van (onvertaalde) knipoogjes, historische
verwijzingen, cameo's en trivia:
• Let erop dat elk gekrakeel, elke uitgesproken ruzie en elke
verwensing in een groene tekstballon staat als deze veroorzaakt
is door de intrigant.
•
Mooi loopje met de regels van het beeldverhaal.
Op honderden kilometers van het Gallische dorp wijst een Romeins
senator feilloos naar het dorp in de prent erboven.
•
Vertaalblunder. "Oei!"
dat door minstens drie senatoren wordt uitgesproken, moet eigenlijk
"Ja!" zijn. In het Frans stond er "Oui!"
•
"De senaat wil zich wreken omdat ik zijn macht heb beknot".
Het klopt inderdaad dat Caesars politieke carrière
op het einde evolueerde naar een bijna-alleenheerschappij.
Verschillende strafexpedities en velsdslagen tegen Romeinse burgers
waren nodig om de senaat en zijn tegenstanders in eigen rangen onder
de knoet te houden.
•
"Gij ook, Brutus" is een vertaling, maar andere interpretatie
van "Tu quoque, fili",
het citaat dat Caesar uitte na het verraad van
zijn aangenomen zoon Brutus. In hetzelfde prentje
trekt Brutus een dolk. Later zou hij effectief samen met andere
samenzweerders de keizer dodelijke messteken toedienen.
•
En hier zijn de verwijzingen naar de
moord op Caesar explicieter.
•
Een nutteloze opmerking allicht, maar de rijkere Romeinse burgers
aten dikwijls in elkaars gezelschap
als gast op een feestmaaltijd. Eten deden ze half
liggend op hun zij op ligbanken.
•
"Ik jaloers?! Ha! Ik kan dan misschien wel een beetje jaloers
zijn, maar ik heb Caesar niet verraden door steekpenningen aan te
nemen van Pompeius". Zoals reeds vermeld bij Asterix
en het 1ste LEGIOEN was Pompeius Caesars
grootste politieke vijand. De burgeroorlog
die daaruit voortvloeide, leidde naar Caesars dictatuur.
| plaat
6, prent 9 en plaat 7, prent 1 |
•
In de Nederlandse versie is er geen
inhoudelijk verband tussen het laatste plaatje van
plaat 6 en het eerste van plaat 7. Dit komt door een, nou ja, 'vrije'
vertaling. Als we het correct vertalen vraagt de piraat: "Houden
jullie je een beetje met ons bezig?" waarop de intrigant op
vraagt "In welk opzicht?"
•
"Auri sacra fames"
is een citaat uit Vergilius' Aeneis III, 57 en betekent "Heilige
honger naar goud", een perfect passend citaat.
•
"Ze zijn wat ze eten:
zwijnen!" Neem er de "zwijnen van weg" en je hebt
een citaat van de Marxistische filosoof Feuerbach
("Der Mensch ist was er isst" = "De mens
is wat hij eet"). Een pluim voor de vertaler want het komt
niet voor in het Franse origineel!
Het personage Aerobus is gebaseerd op Lino
Ventura (1919-1987), een Frans acteur, geboren in
Italië.
•
"Oh ja?! Nou... Ik wil wedden dat als er een of andere zwakzinnige
nog 'ns de geschiedenis van ons dorp gaat schrijven, hij 't vast
niet 'De Avonturen van Abraracourcix de Galliër' zal noemen!"
Met een flinke scheut ironie hebben de auteurs het over zichzelf.
•
Uitspraak van Nestorix' vrouw: "De eerste dame van het dorp
zou de vrouw van Asterix zijn als Asterix getrouwd was" nadat
een andere vrouw in de rij al opmerkte dat de Romeinen stamhoofd
Abraracourcix niet als de belangrijkste inwoner van het dorp beschouwen.
Helaas, meisjes. Helden trouwen niet.
Anders mogen ze niet meer op reis zonder tegengepruttel.
•
Ook Idefix heeft een slabbetje
om.
•
Obelix: "Avé, Asterix!"
Als belediging kan je het niet erger formuleren. Het richt zich
op vermeend verraad van Asterix.
•
Volgens de uitleg bij het sterretje (een asterisk!) was de thee
natuurlijk al bekend, maar nog niet in zwang. Panoramix heeft er
anders wel de juiste kruiden voor. Zie ook Asterix
bij de Britten.
•
Zelfs Assurancetourix (Kakofonix) voelt zich niet goed bij de omgekeerde
situatie in deze prent: hij alleen aan tafel terwijl
de rest van het dorp — op Idefix na — vastgekneveld
is.
•
Inleiding tot de running joke rond "psychologische
oorlogvoering". Ja, de dommekracht denkt er
het zijne van, zo geeft hij de lezer te kennen. Maar wat ons opvalt
is dat de grote bruut met knuppel en de kleine, vileine gluiperd
ons doet denken aan het hondenduo Junior en George uit een reeks
tekenfilmpjes van Tex Avery.
•
"Alarm, groot alarm!" is in het origineel "Alesia!
C'est Alesia!" en dat verwijst naar de
plaats waar Vercingetorix, de leider van het Gallische
verzet, werd verslagen door de Romeinen (lees Asterix en het
IJzeren Schild).
•
Let op de personages rechts, de musici
en vaandeldrager, en schuif aan voor een klein geschiedenislesje.
Aan het hoofd van een centuria stond een centurio, ook wel bekend
als een honderdman. Vlak onder de centurio staat de aquilifer, de
vaandeldrager die de legioenstandaard, de zilveren adelaar (en dus
niet in goud!), droeg. Onder de vaandeldragers kwamen de musici:
de cornicines die op de cornu (hoorn) bliezen, de tubicen die de
tuba(een langgerekt soort trompet) bespeelden en de bucinator die
de bucina (een grote ronde toeter die over de schouders werd gedragen)
hanteerden.
•
De plaats Munda waarover
gesproken wordt ligt in Spanje in de buurt van Córdoba. Daar
won Caesar in 45 voor Christus een beslissende
veldslag tegen de zoon van Pompeius die op de vlucht
werd gedood.
•
"We hebben een olifant nodig!"
verwijst niet naar het dier, maar naar een signaalhoorn met die
naam uit de middeleeuwen. Volgens de legende droeg een olifant enorm
ver. Toen de held Roeland in het jaar 778 gewond
in de Pyreneeën lag, blies hij op de olifant om hulp. Karel
de Grote hoorde hem op grote afstand, maar Roeland blies
zo hard dat hij een ader in zijn keel brak en de hoorn barstte.
•
We zien hier Obelix maretak snijden
met een gouden sikkel. De Galliërs geloofden
echt dat die plant alle kwalen genas. Plinius schreef
het ooit zo in zijn Natuurlijke Historie: "De Galliërs
denken dat aftreksel van de maretak dieren vruchtbaar maakt en dat
het een krachtig tegengif is (...) Ze noemen de plant 'Hij
die alles geneest'". Er is trouwens nog geen enkel historisch
bewijs geleverd dat druïdes maretak sneden met een gouden sikkel.
•
De Romeinse standaard met de gouden adelaar (die dus eigenlijk zilver
moet zijn) schrikt van de zilveren standaard met het everzwijn. |
 |
|