Samenvatting Robert en Bertrand, vergezeld door Joeki, treden als lijfwacht in dienst van Tante Patilda, een voormalige Belgische topspionne die tijdens haar beste jaren schandalen in Moldavië wist te onthullen. Ook wordt deze excentrieke vrouw nog beschermd door politie in de persoon van Nummer 17 en door burgerwachten. Ze woont inmiddels al jaren in de Verenigde Staten en is nu op bezoek in België. De Moldaviërs willen haar vermoorden en kiezen voor "het grote werk": aanslagen op de transporttrein waarmee Patilda de stoomman van professor George Moore vervoert. Zij heeft deze gekocht om hem aan een Belgisch museum door te verkopen. Verschillende treinongelukken, een ontsporing en ontploffingen volgen. Patilda blijft steeds ongedeerd, maar de stoomman gaat naar de vaantjes. De Moldaviërs, onder leiding van baron en barones van Zhowizo, komen om of worden overmeesterd. Zij hadden een volksverhaal misbruikt om de aanslagen te camoufleren.   Thema Spionage, aanslagen, volkslegendes.

Locatie
Antwerpen en omstreken.

Periode
Na 1893 (zie pagina 21). Dat is namelijk het jaar dat de stoomman is gemaakt.

Vermomming
Geen.

Redding
Geen echte redding deze keer, maar Bertrand repareert in een oogwenk de auto van Tante Patilda (pagina 1) en helpt haar en henzelf zo op weg.

Bijzonderheden

• De echte stoomman kon vier à vijf mijl ofwel zes-en-een-half à acht kilometer per uur afleggen en niet zes kilometer, zoals tante Patilda beweert.(1) Dus sneller dan de vijf kilometer van een gemiddeld mens. Hij is in de Verenigde Staten ontwikkeld door de Canadese professor George Moore, in de periode 1891-1893.(2)

Links: Deze afbeelding (3) gebruikte Willy Vandersteen als bron voor zijn afbeelding op pagina 16, prent 4. Rechts: De stoomman in het verhaal (pagina 21, prent 7).

• De gegevens over deze uitvinding haalde Vandersteen voor de verandering niet uit Knotsgekke uitvindingen van de 19e eeuw van Leonard de Vries. Le Patriotte Illustré, dat hij als bron voor zijn tekening aangeeft, was een Belgisch tijdschrift, dat met tussenpozen verscheen van 1880 tot februari 1919.
• Maxim-machinegeweren kwamen al eerder voor in de reeks, in deel 36, Het Raadsel Zarata.
• Baron Zhowizo is uiteraard afgeleid van "sowieso", hoe dan ook wil hij tante Patilda ombrengen.
• Tante Patilda was spionne, toen ze nog jong en aantrekkelijk was. Ze brak daarbij diverse harten (en brandkasten) van diplomaten. Een soort Belgische vrouwelijke James Bond avant la lettre.
• Opmerkelijk! Tante Patilda spioneerde in haar jonge jaren onder meer in Moldavië. Dat moet dus ten tijde van de heerschappij van Joeki’s ouders of wellicht grootouders zijn geweest. De huidige dictatuur komt daar dus wraak voor nemen. Vreemd!
• Joeki zelf lijkt bij de Moldaviërs opeens niet meer ter zake te doen (zie pagina 19). Ze krijgen hem in handen, maar kijken verder niet naar hem om. Vergelijk met delen 1, 17 en 55.
• In dit album wordt de lollig bedoelde, commentaren leverende slak geïntroduceerd. Op pagina 14 komen zelfs becommentariërende koeien voor (onder de prenten 6, 7 en 10).

Slakken en koeien met commentaren.

• Tante Patilda is een fervent gebruikster van snuiftabak. Het is een zeer fijn gemalen gedroogde tabak, met daarin vaak diverse kruiden, met name menthol en eucalyptus. Ook werd het in pure vorm gebruikt. Anno 2021 gebruikt nog maar een enkeling in België en Nederland snuiftabak. Hoe anders was dat in de zeventiende eeuw, toen het gebruik ervan zelfs als statussymbool gold. In Rotterdam staan nog twee in gebruik zijnde snuif- en specerijenmolens.(4)

Niezende Tante Patilda, pagina 3, prent 4 en 5.

• Dat de auto van de veldwachter op de pagina’s 14 en 15 vooruit komt, mag gezien de stand van de wielen met recht een technisch wonder worden genoemd.
• De Moldaviërs maken het zich moeilijk door grote aanslagen te plannen. Een eenvoudige moordaanslag zou zeker makkelijker uit te voeren zijn geweest. De aanslagen geven Vandersteen echter gelegenheid om diverse negentiende-eeuwse treinen te laten zien.
• Volkslegende: een vrouw wierp zich uit liefdesverdriet voor de trein. Haar geest duikt op, spookt en kondigt onheil aan. Een vrij recente legende dan, want treinen zijn er nog maar ruim een halve eeuw ten tijde dat dit album speelt.
• Laatste optreden van de burgerwachten in de 66 door Vandersteen geschreven albums.

NOTEN

1. http://davidbuckley.net/DB/HistoryMakers/1893MooreSteamMan.htm
2. http://cyberneticzoo.com/steammen/1891-1893-steam-man-prof-george-moore-canadianamerican/
   In tegenstelling tot de meeste uitvindingen die Vandersteen in Robert en Bertrand laat zien, wordt de stoomman niet vermeld in het boek Knotsgekke uitvindingen van de 19e eeuw.
3. Idem.
4. https://roken.nl/snuiftabak/
   https://historiek.net/snuiftabak-geschiedenis-nederland/104190/