De auteurs van strips voeren in hun verhalen naast de hoofdpersonages bijkomende figuren op met een belangrijke rol voor het verloop van het avontuur. Bij sommige auteurs is de rol van het personage  beperkt tot één album, bij anderen speelt het personage meermaals mee. Uitzonderlijk houdt de auteur zijn bijkomende personages in beeld en gaat het hoofdpersonage op avontuur met een steeds groter gezelschap.(1)

Van De Gouden Sfinx tot De Tiara van Oribal hebben de verhalen als constante Alex, Arbaces en Enak. Nadat Jacques Martin Arbaces definitief (?) geliquideerd heeft, besluit hij de verhalen volledig te concentreren op Alex en Enak. "Uit ervaring heb ik geleerd [de terugkeer van Arbaces onder druk van het lezerspubliek] dat ik altijd voorzichtig ben geweest om niet te veel belang te hechten aan andere personages dan Alix en Enak. Ik had heel goed een hele groep metgezellen rond Alix kunnen creëren."Jacques Martin  zelf geeft aan dat een personage zoals Galva de kans liep om te veel aandacht naar zich te trekken.(2) "Ik zou de gijzelaar van mijn eigen creatie zijn geworden."

Nochtans is Caesar (en in mindere mate Pompeius) constant aanwezig in de verhalen.(3) Dat heeft alles te maken met het kader waarin Martin Alex plaatst: de periode van de rivaliteit tussen Caesar en Pompeius (en na diens dood zijn zonen). Vanaf het eerste verhaal verschijnen Caesar en Pompeius in beeld. Meer nog, terwijl Pompeius een bedreiging vormt, is Caesar de redder van Alex. Het bestaan van Alex is verbonden met dat van Caesar. Het leven van Alex in de reguliere reeks situeert zich tussen de nederlaag van Crassus (-52) tot de dood van Caesar (-44).

Het eerste optreden van Caesar en Pompeius (Alex 1: Alex de Onversaagde).

Opnieuw in beeld

De eerste personages die van Martin de toestemming krijgen om opnieuw deel te nemen aan het verhaal zijn Galva en Horatius. Beiden maken naamloos hun entree in De Zwarte Klauw.

Galva is de centurio aan de tempel.(4) Doorheen de verhalen ontwikkelt zijn karakter zich.(5) Vanaf De Verloren Legioenen is hij een trouw officier in dienst van Caesar. Hij pendelt tussen Rome en de Romeinse legioenen onder Caesar in Gallië. Zijn laatste avontuur beleeft hij bij Marco Venanzi in Het Testament van Caesar. In dat avontuur sterft Galva.

Galva officier van Caesar en vriend van Alex (Alex 6: De Verloren Legioenen).

Horatius is de bevelhebber van het schip waarmee Alex naar Afrika vaart.(6) Zijn carrière is wisselvalliger. Van bevelhebber over het schip wordt hij een legaat die legioenen aanvoert in de Gallische oorlogen om vervolgens op te duiken in Griekenland in De Laatste Spartaan.(7) Vanaf dan is hij gouverneur in Griekenland. Hij is een tragische figuur (zie ook Omtrent Alex: Het Paard van Troje).

Horatius in Griekenland (Alex 7: De Laatste Spartaan).

In De Laatste Spartaan doet Heraklion zijn intrede. Ook hij zal regelmatig een beperkte rol spelen bij Jaques Martin, een gevolg van de taak die Alex op zich neemt om Heraklion op te leiden.(8) Heraklion is een huisgenoot van Alex en Enak in Rome. In het verhaal Aan de Overkant van de Styx van Mathieu Bréda en Marc Jailloux is een centrale rol weggelegd voor Heraklion.

De eerste ontmoeting van Alex met Heraklion (Alex 7: De Laatste Spartaan).

Sommige weerkerende figuren zijn gebonden aaneen bepaalde landstreek. Wanneer Alex in Gallië komt, ontmoet hij zijn neef Vanik.(9) Vanik symboliseert doorheen de verhalen de groeiende romanisatie van Gallië. In De Verloren Legioenen is hij de chef die sympathiseert met de Romeinen.(10) Zo brengt hij het tot gouverneur.(11) In Egypte is er Cleopatra (maar daarover verder) of Qaa of Djerkao.(12)

Alex en zijn neef Vanik (Alex 2: De Gouden Sfinx).

Vanik: symbool van de romanisatie (Alex 18: Vercingetorix).

Wanneer Jacques Martin nood heeft aan een personage, lijkt het of hij in de archieven van zijn verhalen duikt. Alex heeft een schuilplaats nodig in Rome, daar zijn Fulgor en Corus Maler(13) (die eigenlijk al dood is). Arbaces overvalt het eiland Icarios in het tweeëntwintigste verhaal, Alex zoekt terecht hulp bij Quintus Arenus uit het eerste verhaal.(14)

Quintus Arenus uit Alex 1: Alex de Onversaagde  (Alex 22: De Val van Icarus).

Soms is die duik in het archief onlogisch. Dat Servio, de slaaf uit Pompeï die Alex helpt in De Zwarte Klauw, opduikt als aanvoerder van de dragers bij de koets van Julia in Rome is (voor die tijd) quasi onmogelijk.(15)

Het onwaarschijnlijke optreden van Servio uit Alex 5: De Zwarte Klauw (Alex 24: Roma, Roma...).

Ook de slechten komen terug

Brutus Tarquinius, die een centrale (nefaste) rol speelt in Het Etruskische Graf en verminkt wordt door een arend, duikt weer op in Het Spook van Carthago, in een poging om wraak te nemen. Hierin wordt hij gesteund, door Eschoem, de broer van Rafa uit De Zwarte Klauw. Alex herkent bij Eschoem de blik van Rafa. Dat een broer de rol van schurk overneemt van een verdwenen broer laat Jacques Martin ook later gebeuren. Bij gebrek aan Arbaces voert hij Arbaces' broer Ardocles op in De Toren van Babel.

Numa Sadulus, agent van Pompeius, maakt een hele evolutie door. In Een Kind van Athene lijkt hij enkel een agent van Rome. In Vercingetorix  wordt duidelijk dat  hij een agent is van Pompeius. In De Val van Icarus wordt hij een schurk die met Arbaces (eveneens een agent van Pompeius) complotteert.

In Een Kind van Athene recycleert Jacques Martin de centurio Brutus uit Alex de Onversaagde(16), hoewel die al dood is. Ondertussen waren dertig jaar verlopen tussen het verschijnen van beide verhalen.

Garofula, uit De Verloren Legioenen wordt door Pierre Valmour en Marco Venanzi opgevist in Het Goud van Saturnus.

Garofula in Alex 6: De Verloren Legioenen.

Recyclage van Garofula in Alex 35: Het Goud van Saturnus.

Historische personages

De rol van Caesar en Pompeius werd reeds aangegeven. Ook figuren uit de entourage van Caesar (zoals Labienus of Marcus Antonius) komen meermaals voor in de verhalen. Labienus zowel in de rol van trouwe luitenant van Caesar als in die van verrader.(17)

Een belangrijkere rol is weggelegd voor Octavianus en zijn zus Lidia. Hun huis is een toevluchtoord wanneer Alex in gevaar is. Zij nemen de bescherming van Alex op zich.(18)

Alex vindt onderdak bij Octavianus en Lidia (Alex 24: Roma, Roma...).

Koningin Andrea: een schim (Alex 9: Het Afgodsbeeld).

Cleopatra eist in vier verhalen een rol op na haar eerste verschijnen in O Alexandrië. Haar rol is erg dubbelzinnig. Naast haar staat (in twee verhalen) haar broer, de jonge Ptolemeus XIII.

Historische figuren zoals Vercingetorix worden de motor van een nieuw verhaal(19), of Surena die Alex verdedigt in het Parthische rijk(20).

Veranderende persoonlijkheid

De eerste vrouw die een belangrijke rol speelt, is koningin Andrea in De Laatste Spartaan. Ze is in de fleur van haar leven. Ze geeft haar zoon Heraklion in de handen van Alex. Schijnbaar komt ze om in de brand van het fort. Samen met Astyanax, aanvoerder van haar lijfwacht en enkele getrouwen kan ze ontsnappen. In Het Afgodsbeeld wordt Heraklion naar Cirenaïca gelokt. Andrea is in dit verhaal, hoewel ze nauwelijks ouder kan zijn, een schim van de vrouw uit het vorige verhaal.(21)

In Een Kind van Athene is Archeloa een rebellerende, eigenzinnige adolescent met een sterke persoonlijkheid. Op het einde van het verhaal vertrekt ze met Numa Sadulus.(22) In De Val van Icarus  is er weinig over van die persoonlijkheid.

De enige fictieve vrouw die min of meer gelijk blijft in haar persoonlijkheid is Julia uit De Val van Icarus.

Dat mannen van persoonlijkheid wisselen, komt minder voor. Bij hen is het meer een weergeven van een karakterevolutie, zoals bij Galva of Horatius. Nochtans komt ook bij hen soms een ommekeer voor. Typisch hiervoor is Oribal. De sympathieke gezel van Alex in De Tiara van Oribal is verworden tot een wrede despoot in De Toren van Babel. De dappere Senoris uit De Gouden Sfinx is een onherkenbaar wrak in O Alexandrië.(23)

De zelfbewuste Senoris (Alex 2: De Gouden Sfinx).

De verzwakte Senoris (Alex 20: O Alexandrië).

Na Martin

De scenaristen die de verhalen schrijven, gaan grotendeels voorbij aan de fictieve personages die Jacques Martin creëerde. De historische personages, zoals Caesar, Pompeius, Ocravianus, Lidia en Cleopatra, blijven hun rol spelen. Enkel in de verhalen waaraan Marco Venanzi meewerkt, worden personages van Martin hernomen (zie boven).

De enige fictieve personages die  nog in twee verhalen meespelen, zijn Niemand en Callisto, maar zij werden door David B en Giorgio Albertini zelf gecreëerd.(24)

GERAADPLEEGDE BRONNEN

1. Een typische strip waarbij het aantal personages rond de hoofdfiguur zich uitbreidt, is Yoko Tsuno van Roger Leloup.
2. Avec Alix: L'Univers de Jacques Martin (Thierry Groensteen, Alain De Kuyssche & Jaques Martin, Casterman, 2002, p. 107)
3. Julius Caesar in achttien verhalen, waarvan tien geschreven door Jacques Martin.
4. Alex 5: De Zwarte Klauw, p. 26-27
5. Alex 29: Het Testament van Caesar, p. 47
6. Alex 5: De Zwarte Klauw, p. 36, 39, 46,...
7. Alex 7: De Laatste Spartaan, p. 63
8. Alex 7: De Laatste Spartaan, p. 63
9. Alex 2: De Gouden Sfinx, p. 5
10. Alex 6: De Verloren Legioenen, p. 42-46
11. Alex 18: Vercingetorix, p. 39. In die rol treedt Vanik (Vanic) op in de reeks Alex Senator in Lyon in het album Alex Senator 10: Het Woud der Carnivoren.
12. Alex 11: De Prins van de Nijl
13. Alex 24: Roma, Roma..., p. 11. Fulgor is een personage uit Alex 12: De Zoon van Spartacus, Corus Maler uit Alex 13: Het Spook van Carthago.
14. In Alex 1: Alex de Onversaagde, p. 19, ontmoet Alex Quintus Arenus in Trebizonde, aan de Zwarte Zee. Ook de Griekse eilanden in de Egeïsche zee behoorden tot de provincie Asia. Trebizonde werd in -63 veroverd door de Romeinen. In De Val van Icarus is hij gouverneur van Delos.
15. Alex 5: De Zwarte Klauw, p. 19
    Alex 24: Roma Roma..., p.34-36
16. Alex 1: Alex de Onversaagde, p. 12-14: 21,...
    Alex 15: Een Kind van Athene, p. 29
17. Zo zal bijvoorbeeld in Alex 26: De Iberiër Labienus samenzweren tegen Caesar en in Alex 28: De Verdwenen Stad is hij trouw aan Caesar.
18. Alex 24: Roma: Roma..., p. 25
    Alex 29: Het Testament van Caesar, p. 44
19. Alex 18: Vercingetorix
20. Alex 25: Het Was in Khorsabad
21. Alex 9: Het Afgodsbeeld, p.38
22. In De Val van Icarus is Archeloa de vrouw van Numa Sadulus.
23. Alex 2: De Gouden Sfinx
    Alex 20: O Alexandrië
24. Alex 37: Veni Vidi Vici
    Alex 39: De God zonder Naam