Suske is verdiept in een boek dat hij van een zekere Willemien Perenboom kreeg. Zij was tot voor kort getrouwd met Cois Antigoon. Na diens dood diende zij uit te zoeken of er nog een nazaat van de Antigonen leefde aan wie ze een koffertje moest afgeven met enkele herinneringen en een dagboek. En zo geschiedde. Terwijl Wiske steeds verder in slaap sukkelt, leest Suske het verhaal van Cois Antigoon. Dat verhaal begint op 4 augustus 1914 wanneer de Duitsers België binnenvallen. Vader Cis, die naar het front moet, besluit zijn zoontje naar het neutrale Nederland te sturen naar een sprekend op Sidonia lijkende verre nicht die de directrice is van een internaat. Cois kan er niet aarden. De bedrieglijke opzichtster heeft het op hem gemunt en de levensomstandigheden zijn armoedig. Willemien, een meisje met een rood strikje in het haar, zoekt meteen toenadering. Zij is een vondelinge en noemt Cois liever Sus. Nadat Cois valselijk wordt beschuldigd van een diefstal, muist hij ervanonder en trekt voortaan op met Sjofele Sjonny, een gerateerde artiest die als straatmuzikant en landloper overleeft. O ja, hij lijkt heel erg op Lambik. Willemien laat het er echter niet bij zitten, ze wil de onschuld van Cois bewijzen.

Dit album blinkt op ongelofelijke wijze uit op drie manieren: door de personages, het verhaal en de tekenstijl. Ten eerste is dit in se géén Suske en Wiske-verhaal is. Alleen in korte tussenscènes zien we beide hoofdfiguren van de populairste stripserie van de lage landen. Maar uiteraard zijn in Cois en Willemien moeiteloos de karaktertrekken van Suske en Wiske te herkennen. Voor een keertje laat Suske/Cois zich niet overtroeven door het sterkere karakter van Wiske/Willemien. Dit is Cois' verhaal, en dat vinden we tof want al bij al is Suske een kleurloos personage... maar ook fel onderschat. Elke keer hij de hoofdrol wegkaapt, gebeurt dat in verhalen die best bijblijven. Er gaat altijd wat melancholie van hem uit, alsof hij zijn oorspronkelijke thuisbasis Amoras diep van binnen blijft missen. En houd je maar eens dagelijks staande bij een zenuwpees en een keikopje.

Suske de Rat biedt ook een prachtig emotioneel verhaal in een geloofwaardige en goed gedocumenteerde setting. De scène waarin Willemien aan Cois de sterrenhemel aanbiedt, leidt naar een ingetogen moment tussen vader en zoon op ettelijke kilometers van elkaar, met Cois in het internaat en Cis in de loopgraven. Dan zien we een bengelend traantje bij Cis graag door de vingers. En zo passeren er nog wel meer intense scènes. Het hele verhaal had louter realistisch kunnen zijn en daardoor des te sterker, ware het niet dat een halve droomscène met een sprekend soldaatje en Jeroms immer strontvervelende deus ex machina-interventies dat nochtans zorgvuldig opgebouwde realisme verstoren. We beschouwen het als de weinige smetten op dit voor de rest onberispelijke album dat ons ook nog eens echt geslaagde grappen voor de voeten werpt. Willy Vandersteen zou over dit album hoogstwaarschijnlijk meer dan tevreden zijn geweest.

Tot slot staan we stil bij het eerste dat een lezer zal opvallen: de afwijkende tekenstijl. Luc Morjaeu en zijn team studiomedewerkers hebben zich verdiept in de allereerste Suske en Wiske-albums en hebben de gezichtjes van Suske en Wiske in die stijl nagetekend. Ze winnen daardoor aan guitigheid, uitstraling, karakter en expressie. Mooi, mooi, mooi!

Het is pas in februari 2013 dat we de honderdste verjaardag van Willy Vandersteen vieren. Met Suske de Rat leveren Morjaeu en Peter Van Gucht een voortijdige hommage. De volwassen Suske en Wiske-lezers zullen dit album vast als een cadeau ervaren. De lezers die al jaren geleden de stripserie hebben opgegeven, raden we aan voor dit album een uitzondering te maken en het alsnog in huis te halen, leesplezier gegarandeerd. En de jongere lezers wordt een venster geboden op Vandersteens nalatenschap. Binnen een jaar of tien zullen we Suske de Rat herinneren als een klassieker in de wellicht dan nog steeds lopende stripreeks.