Geen idee welke journalist vóór ons beide heren heeft afgemat want ze zitten er wat vermoeid bij. Na hun rookpauze leggen we ons interviewconcept uit. En dan nog eens. Jean Van Hamme begrijpt het niet zo goed en denkt dat wijzelf geen vragen zullen stellen. Hij neemt een eerste plaat vast en begint na onze eerste vraag te vertellen. Hij komt in een nostalgische bui en raakt op dreef. Philippe Francq luistert maar half. We proberen hem in het gesprek te betrekken door telkens opnieuw naar Largo Winch te refereren. Dat lukt, beide auteurs werken goed mee wat een boeiend en afwisselend steekspel oplevert.

STRIPPLAAT 1: Jan Kordaat 1: Zwarte Zon (Jijé)

Voor ons is Jan Kordaat zo'n beetje de voorloper van Bernard Prince, Bruno Brazil en Largo Winch.
Jean Van Hamme: "Jan Kordaat is er al van... (denkt na) 1944. Het is een heel oud personage. Zijn karakteristieke eigenschappen amuseerden me. Hij heeft zijn fameuze kapsel, er zijn de opmerkingen die hij maakt,... Dit is erg mooi getekend. Het is van Jijé. Door de verschillende tekenaars, Paape, Jijé natuurlijk en enkele andere tekenaars, kon de avonturenstrip zo uiteenlopend evolueren. Die tekenaars waren vrienden, dat herinner ik me goed. (toont aan Philippe Francq het plaatje waarin Jan Kordaat rookt) En helden mochten nog roken...
Bij Jan Kordaat had je ook nog Gerrit. Het stamt uit een periode waarin elke held een jonge sidekick had. Alex had Enak, Jan Kordaat had Gerrit,... Monseigneur Léonard had toen nog niets te zeggen." (grijnst)



Largo heeft ook zijn Simon.
Jean Van Hamme: "Jaja, akkoord, maar er zijn ook enkele vrouwen, hè. Het is meer zoals kapitein Haddock en Kuifje. (wijst terug op de plaat van Jan Kordaat) Ken je het beroep van Jan Kordaat."

Iets met verzekeringen.
Jean Van Hamme: "Voilà! Hij was verzekeringsinspecteur. Maar er was niet één enkel avontuur waarin hij zijn beroep uitoefende. Net als Kufije die een reporter was, maar in zijn hele leven nooit een artikel heeft geschreven."

Het beroep van Largo is zakenman?
Jean Van Hamme: "Wel, zijn beroep is om rijk te zijn. Daardoor kan hij alles kopen wat hij nodig heeft."



Vindt u dat auteurs van vandaag voldoende respect opbrengen voor auteurs van gisteren of voor onze stripgeschiedenis?
Jean Van Hamme: "Luister, in deze periode bestonden er geen albums. Alles draaide rond stripweekbladen. Die waren van meer belang. En voor de jongens die we toen waren, was een weekblad een beetje onze televisie. Ik herinner me nog goed dat we op school op het speelplein tijdens de pauze discussieerden over wat er verder zou gebeuren in onder andere Jan Kordaat. Het was een andere toenadering tot de strip en we kenden absoluut niet de naam van de auteurs. We kenden wel Kordaat, Blake en Mortimer, Kuifje, maar niet wie meneer Jijé of meneer Hergé was.
Hun helden hadden steeds een sympathieke inborst, die streden tegen ultraslechte slechteriken, die wonnen op het einde,... Alles was wel hetzelfde. Welke slechterik zou er nu weer op hun pad komen en hoe konden ze die verslaan? (met nadruk) Het waren simpele verhalen. Vandaag zijn de verhalen toch complexer geworden."

Dat is evolutie...

Ondertussen heeft Philippe Francq de meeste platen al van nabij bekeken en houdt die van Kuifje achter de hand.

STRIPPLAAT 2: Kuifje: De Scepter van Ottokar (Hergé)

Misschien een andere plaat?
Philippe Francq: "Ja, die van Kuifje vind ik interessant."

Die is natuurlijk gekozen voor een bijzondere reden. De plaat die erop volgt is de toeristische brochure van Syldavië die Kuifje op het vliegtuig leest.
Jean Van Hamme: "Exact!"

Een knipoogje?
Philippe Francq: "Deze scène loopt echt parallel met ons verhaal.
Jean Van Hamme: (onderbreekt) "Het is niet met opzet gedaan. (lacht en wijst naar Philippe Francq) Hij daar kwam met het idee, ik niet." (uiteraard was dit Van Hammes idee, red.)
Philippe Francq: "Net zoals in ons album leest men op het vliegtuig een magazine."

Nog een knipoogje. Ook in deel 17 doet Jean Van Hamme als advocaat van Largo Winch mee.

Vond u het een elegante oplossing om een interview van drie pagina's in te lassen?
Jean Van Hamme: "Ik weet niet of het elegant is, maar het liet me in elk geval toe om aan te tonen wat Largo over de crisis denkt. Vooraan heb je nog de brief aan zijn personeel. Ze zijn een manier om het karakter van Largo te tonen, hoe hij omgaat met de crisis en zijn personeel."

Is hij daar niet een beetje naïef in?
Jean Van Hamme: (veert bijna recht) "Naïef? Hij is niet naïef, hij is argeloos, onschuldig. Hij beslist zoals een scouts zou reageren. Hij is de baas en kan dus dergelijke beslissingen nemen die het welzijn van zijn werknemers ten goede komt. Hij doet het met de beste bedoelingen."

Maar de Groep W is niet beursgenoteerd, dus de risico's zijn in zijn geval wat minder.
Jean Van Hamme: "Ja. Er zijn altijd de risico's van speculanten die de beurswaarde van een bedrijf van de ene dag op de andere kunnen doen dalen. Het bedrijf van Largo wordt afgerekend op de resultaten en niet op de beurswaarde. En dat geeft een grotere vrijheid. Maar dat bestaat vandaag praktisch niet meer."

Ondertussen ligt de plaat van I.R.$. - All Watcher bij Philippe Francq klaar.

STRIPPLAAT 3: I.R.$. - All Watcher 1: Antonia (Alain Queireix + Stephen Desberg)

Dit komt uit I.R.$. van Stephen Desberg...
Philippe Francq: "Dit speelt zich af in Italië, hè?"

Juist, in Rome. Maar eigenlijk komt het uit de spin-off.
Jean Van Hamme: "All Watcher!"
Philippe Francq: "Ik herken de fontein."

Is Desberg voor u een concurrent of een collega? I.R.$. speelt zich namelijk ook af in de financiële wereld.
Jean Van Hamme: (traag) "Hij is een collega... Bij hem draait het veeleer rond fiscaliteit. Het wordt helemaal anders gebracht dan wij het doen. Ik ben wel nieuwsgierig naar wat onze minister van financiën zou denken over gewapende belastinginspecteurs." (barst in lachen uit)



Is een spin-off van Largo Winch een goed idee? Over Silky Song bijvoorbeeld?
Jean Van Hamme: "Ik zie er de noodzaak niet van in. (luider) Ik zie er de noodzaak niet van in! Het hoofdverhaal volstaat. Over het algemeen komt er een spin-off wanneer de hoofdserie buiten adem begint te raken."

Zoals bij XIII?
Jean Van Hamme: "Maar natuurlijk! Het verhaal was ten einde. Op dat moment konden we verder met one-shots, géén spin-offs, maar afgeronde verhalen over nevenpersonages. In mijn ogen had de serie niet moeten vervolgen. Maar ja, in mijn ogen was de serie voltooid. Met de afgeleide verhalen kan je bepaalde onbekende elementen toevoegen aan de hoofdserie."

Oké.
Jean Van Hamme: "Alors, nu over naar de bewonderaar van Hermann." (lacht)

STRIPPLAAT 4: Bernard Prince 18: Onheil op de Rivier (Hermann + Yves H.)

We hebben gelezen dat Hermann u heeft geleerd om met een retroprojector te werken waarbij schetsen kunnen worden ingepast in decors.
Philippe Francq: "Ah ja, maar in feite was het Hergé die dezelfde techniek gebruikte."

Deze techniek om met projectie schetsen te vergroten en te verkleinen en ze vervolgens over te tekenen op het blad leerde Philippe Francq van Hermann.

Deze plaat kozen we omwille van het jungledecor. Bijna alle verhalen van Bernard Prince spelen zich af in de natuur. U daarentegen hebt in het vorige tweeluik een zeer realistische weergave van de stad Hongkong getekend. Tekent u liever stadsdecors of de natuur?
Philippe Francq: "Al op mijn twintigste interesseerde ik me enorm voor architectuur, zowel op school als bij mijn eerste professionele stappen (Francq heeft twee albums van Vrouwen en Steden op zijn naam staan, red.). Ik vind dat een stadsdecor maar zo aantrekkelijk kan zijn als iemands visie op een stad. Maar het is wel interessanter om er actie in te brengen omdat het nog buitengewoner is dan wanneer het in de natuur zou gebeuren. In Hongkong van een vliegtuigje gebruik maken om van een wolkenkrabber te springen is opwindender dan met zo'n vliegtuigje te vliegen in een wijds openluchtdecor."



De persverantwoordelijke valt binnen en meldt ons dat ons nog vijf minuten resten. We proberen haast te maken door er de resterende platen door te jagen, maar blijven nog even bij Hermann.

Deze plaat werd ook gekozen door Hermanns evolutie van inkleuren. Is het tekenen in een andere stijl wat voor u?
Jean Van Hamme: (mengt zich) "Rechtstreeks in kleur?" (Van Hamme is er duidelijk geen fan van, hij verzette zich aanvankelijk ook tegen Grzegorz Rosinski's voornemen om Thorgal voortaan volledig te schilderen, red.)
Philippe Francq: "Rechtstreekse inkleuring vind ik uiteindelijk misschien interessant voor een tekenaar, maar uit een ander opzicht prefereer ik de grote eenvormigheid van de lettering in het zwart en de lijntekeningen die ook in het zwart zijn. Die overeenkomsten zijn geschikt voor een stripverhaal. In een tekening met rechtstreekse inkleuring is elke tekstballon een gat. Je leest de tekst dan op een vlak, in een gat in de tekening. Vanuit dat perspectief heb ik liever de klassieke manier van tekenen."

Is een erotisch one-shot niets voor u om toch maar eens iets anders te kunen maken?
Philippe Francq: "Wellicht op een dag. Ik droom er wel van. (lacht) Ik zou inderdaad graag eens iets erotisch maken."

Daarom kozen we ook voor deze plaat van Zoo.

STRIPPLAAT 5: Zoo 1 (Frank Pé + Philippe Bonifay)

Jean Van Hamme: "Dit herken ik niet."

Uit Zoo? Van Frank Pé?
Jean Van Hamme: "Ah ja, ja."
Philippe Francq: "Mijn erotisch verhaal zou dan wel met personages zijn die niet in Largo Winch voorkomen."

Het viel ons in dit nieuwe album weer op dat de ogen van je vrouwelijke personages, van alle personages eigenlijk, zo'n verlichte blik hebben.
Jean Van Hamme: "Wat wil je, Largo is autobiografisch, hè." (hilariteit)

Ha ja, waar zijn al die vrouwen dan?

STRIPPLAAT 6: De Avonturen van Robbedoes en Kwabbernoot 9: Het Schuilhol van de Moeraal (André Franquin)

Philippe Francq: "Kijk, nu we toch die plaat van Franquin hebben. Franquin is een genie op het gebied van beweging, maar ook van levendigheid. Zijn personages onderscheiden zich werkelijk van die van anderen. Ze springen bijna uit het papier. Ze zijn erg expressief. Zonder me te willen vergelijken met Franquin, probeer ik hetzelfde te doen. Wat me in strips het meest interesseert, is een personage zo geloofwaardig mogelijk te maken. En een gedeelte van hun levendigheid zit in hun blik. Men zegt altijd dat de ziel van een persoon verborgen ligt achter hun ogen. Het is het gedeelte van het gezicht dat het meest interessant is en het meest expressief. Vandaar dat ze bij mij zo opvallen en zo levendig zijn."

Heldere ogen die door je heen priemen.

STRIPPLAAT 7: Brieven uit de Bar (Jean-Philippe Stassen + Denis Lapière)

Hier wat anders.
Jean Van Hamme: "Dit is echt wel mooi getekend."

U zou geweigerd hebben om het nieuwe verhaal in Afrika te laten afspelen.
Philippe Francq: "Geweigerd niet echt. Het zou wel begonnen zijn in Afrika..."
Jean Van Hamme: "... Maar het interesseerde ons niet langer. We zouden vervallen in de gekende clichés: dictatuur, ontvoeringen, kindsoldaten, humanitaire acties,..."
Philippe Francq: "Het probleem met Afrika is dat eens de problemen in het ene land afgelopen zijn, ze opnieuw beginnen in een ander land. Het is een perpetuüm mobile, een eeuwigdurende beweging."

En het is ook niet zo aanlokkelijk om er naartoe te reizen om er documentatie te vergaren?
Jean Van Hamme: "O, maar ik heb enorm veel rondgereisd in Afrika. Ik heb meer dan honderd landen bezocht, in Afrika alleen al dertig. Dat is de kwestie niet. De intrige is van belang. In Afrika zou ons verhaal wellicht in de lijn hebben gelegen van Blood Diamond en dergelijke films. Met het geweld..."

Ah! Om die reden namen we er Criminal bij.

STRIPPLAAT 8: Criminal 1: Lafaard (Sean Phillips + Ed Brubaker)

Jean Van Hamme: "Dit ken ik niet."

Het is een modern Amerikaans gangsterverhaal met expliciet geweld. Wij hadden de indruk dat het geweld in Largo Winch sinds de eerste delen minder expliciet is geworden. Legt u zichzelf censuur op?
Jean Van Hamme: "Nee."
Philippe Francq: "Ik geloof niet echt dat we zo expliciet geweld in beeld brengen. Nog meer geweld tonen zou niets bijbrengen aan het verhaal."
Jean Van Hamme: "We laten het de lezer liever inbeelden."

En dan komt de volgende ploeg interviewers; nu van Brabant Strip Magazine, binnen. Terwijl we afronden, vragen we nog snel aan Francq of Antwerpen een geschikte locatie zou zijn voor een stripverhaal.
Philippe Francq: "Maar ik ben hier foto's komen nemen van de haven en containerschepen die van pas kwamen voor het nieuwe verhaal. Als er misschien een verhaal is dat zich zal afspelen in de diamantwereld komen we terug.”

Foto's van de Antwerpse haven omgezet naar striptekeningen.

Jean Van Hamme: "Mijn beste vriend is een diamantair uit Antwerpen. Ik heb al veel geluisterd naar zijn verhalen."

Voorts wijzen we nog even op de nummer 1-positie in onze BelgenTop en de hoge score in onze Grenzeloze Top 500 van De Chninkel. Van Hamme hoort het graag aan. Is De Chninkel voor hem zijn magnum opus, willen we nog weten. Hij relativeert het schalks met: "Wel, het is een goed one-shot."


Wie geïnteresseerd is in de publieksvragen en antwoorden van de Antwerpse Boekenbeurs moet surfen naar www.largowinch.com of klik hier.