Alle bijdragen van Wilbert van der Steen aan de rubriek De Commentator bundelen we op deze pagina.

Klik verder naar de volgende onderwerpen:
23/10/2014 Wilbert van der Steen over Ayak + Por
 
Wilbert van der Steen over Ayak + Por
23/10
TOP
"Een veelschrijver ben ik niet, maar ik heb toch de behoefte om zo nu en dan mijn verhaal te vertellen. Daarom begon ik eind 2012 te zoeken naar een verhaallijn die ik kon aanpassen. Ik kwam bij de opera terecht. Lekker veel drama, daar kan ik wel wat mee. Uiteindelijk vond ik de meeste toch te veel af om het me eigen te maken. Peter en de Wolf kwam weer boven. "Weer" omdat ik in 1997 meegewerkt had aan een cd waarop het verhaal verteld werd. In het begeleidende boekje maakte ik de illustraties, tien stuks. Helaas waren ze vergeten mijn naam te vermelden.



De basis van het verhaal is eenvoudig en ik kon daar mijn verhaallijnen aan toevoegen. Ik wilde het niet in Rusland laten afspelen, maar in een heuvelig landschap. Klein dorpje, jaren 1950/1960. Een jeugdfoto deed ook een duit in het zakje.



Ik ben het kwijt of ik eerst de karakters schetste of dat ik eerst het verhaal schreef. Peter werd een ondernemend, dromerig joch. Hij leest graag avonturen, Schateiland in mijn bewerking. Zijn grootvader is een negatieve mopperpot die zijn 'wijze' lessen aan zijn kleinkind doorgeeft. Het vogeltje werd een roodborstje. De jagers kregen een iets grotere rol dan alleen maar pief-paf-poef. Ze werden de Provinciale Detectie & Destructie Dienst. Het einde heb ik ook veranderd om het niet lieflijk te laten eindigen. Voor de definitieve versie is wel het een en ander in de tekst veranderd en toegevoegd om het leesbaarder te maken.



Bij het scenario tekende ik kleine opzetjes van de pagina hoe de verhoudingen van de plaatjes moesten worden. Ik stel me voor hoe zo'n plaatje eruit ziet en bedenk dan hoe groot de kaders moeten worden.

De eerste pagina's schetste ik vrij uitgebreid op A3. Na pagina 7 werden de schetsen veel losser. Omdat het in detail schetsen veel tijd kost en ik het idee had dat ik moest opschieten.




In de uitwerking van de schetsen verander ik nog wel eens de plaatjes. De camerastandpunten zoals ik het zie. Strips zijn voor mij een papieren film.

Voor het schip waar Peter van droomt en het autootje waarin de wolf vervoerd wordt, zocht ik voorbeelden op het net.


Inmiddels had ik digitaal kennis gemaakt met Marc Legendre en op mijn vraag of hij een verhaaltje voor me had liggen, kwam hij met Van de Oude Schilder en de Zee. Dit was van een andere orde. Een meer volwassen thema en toch speels. Marc dacht aan een schilder à la Dali met kamerjas, maar dat kwam er bij mij toch niet uit. Bovendien kreeg de schilder een buldog als compagnon, iets wat Marc niet geschreven had. Hij benadrukte dat ik de vrijheid had om met de tekst om te gaan zoals ik het wilde. Het was geen wet wat hij schreef.


Verderop in het verhaal kwamen nog meer interessante karakters om te schetsen. De pensionhouderster, het jongetje, de butler, de taxichauffeur en de ijsverkoper.


Bij het scenario schetste ik weer in het klein de indeling van plaat. Dit keer schetste ik ook hoe het plaatje er ongeveer uit ging zien.


De landschapjes in dit verhaal waren heerlijk om te doen. Daar zat meer schetstijd in omdat het moest kloppen. Geen idee hoe ik dat moet uitleggen, het is een gevoel. Bij het ritje naar het station had ik eerst een vogelperspectief, dat moest toch naar beneden.


Bij het tweede plaatje is het spannender, meer diepte, duidelijke lijnen richting station. Als de trein aankomt bij de zee moest er ook een idee van het dorpje worden weergegeven. Op dat moment had ik geen rekening mee gehouden waar het pension dan moest staan.



Ik maakte er daarom maar een overzichtje van, een plattegrondje waarmee ik besloot waar wat is. En ik besefte ook dat wat ik getekend had in het kader ook nog buiten dat kader verder kon gaan. Thinking outside the box.



Op gegeven moment staat de schilder voor een wand met een boel van zijn kunstwerkjes. Het was ook de bedoeling om verschillende stromingen/technieken erin te stoppen. Zo'n pagina schets ik sowieso wat uitgebreider.


In de definitieve tekening was ik niet blij met wat er zich afspeelde onderin. Ik tekende nieuwe plaatjes die ik er digitaal inplakte. Het zwarte schilderijtje links naast het notitieboekje was om het stukgegumde papier te maskeren.


De potloodtekeningen scan ik in als kleur op 600 dpi, Daarna zet ik ze om in grijswaarden, op die manier krijg ik ook de structuur van het papier mee. De helderheid zet ik 20% lager omdat het grafiet toch een glimmertje krijgt en dat moet zwarter. Voor Peter en de Wolf en de Oude Schilder tekende ik hele pagina's. Later ben ik de plaatjes los gaan tekenen om ze op de computer in elkaar te zetten. Ik scan een getekend stramien waar de plaatjes komen. Schaal ze en pas ze hier en daar aan als ik ze toch iets te groot heb getekend. Als materiaal gebruik ik vulpotloden. Vaak begin ik met HB om het daarna aan te zetten met B en accenten met 2B. Voor grotere vlakken grijs neem ik een dikkere stift. en verfijn het daarna.

Na de Oude Schilder kwam Ayak + Por. We waren tot de conclusie gekomen dat we nog een verhaal wilde maken. Marc vroeg wat ik leuk vond om te tekenen. "Glazen potten met gedrochten erin, houten huizen", antwoordde ik. Hij kwam met een idee waar een panda in voorkwam. "Of had ik een ander idee?" Ik stelde een fabeldier voor en kwam met Poris Pertilaurus. Een verzameling van Latijnse namen.


Ayak is een Eskimo, woont op Kamtsjatka met de professor in een biosfeer.




Dit verhaal speelt zich in een winters landschap af en ik dacht dat sneeuw in productietijd zou schelen. Dat bleek niet zo. Dat komt omdat ik in de sneeuw toch weer wat kleur wil hebben. De kleur die ik voor elk kader kies hangt af wat er speelt. Soms heeft de emotie voorrang, dan weer de sfeer van het landschap of de omgeving. De laag boven de potloodtekening zet ik in Photoshop op vermenigvuldigen, zo blijft het grafiet overeind. De gekozen kleur krijgt lichte en donkere nuanceringen zodat het grafisch interessanter wordt. Alleen het potlood heeft enorme charme, voor mij geeft de kleur het plaatje extra kracht. Ik kies niet voor elk kader een gedetailleerde achtergrond. Dat is niet altijd nodig en dat wil ik ook niet iedere keer tekenen. Het moet dan kloppen met wat ik daarvoor heb gemaakt. Bovendien is een pagina mooier als er afwisseling is in detail en een rustige achtergrond.



Ik probeer ook te spelen met verschillende vormen en kaders. Of kaders in kaders. Niet te veel, daar houd ik niet van.




Het lettertype dat ik gebruik, heb ik zelf gemaakt via yourfonts.com. Een vel met vakjes ingevuld met mijn handschrift, gescand, ge-upload en dan werkt het. Dat heb ik wel vier keer moeten doen. Als het dwarsstreepje van de t te lang is, neemt die te veel ruimte in het woord en dat ziet er niet goed uit. Ik gaf het font de naam Pierre Millier. In begin hield ik ook rekening met de ruimte die een tekstballon zou innemen, maar minder dan nu. Ik probeerde ook de ballon zo klein mogelijk te maken wat uiteindelijk niet werkte. Samen met de vormgever gaf ik de ballon meer omvang en heb de regelafstanden aangepast. De ballon staan op 80% dekking en teken ze in na het plaatsen van de tekst.


Binnen het verhaal neem ik de ruimte om heel kleine verhaaltjes te vertellen. Foto's aan de wand, een mens, dier of vogel ergens die kijkt of iets doet dat niet in het scenario staat. Mijn tekeningen hebben veel detail, dat komt ook door het arceren. Dat geeft volgens mij ook wel beweeglijkheid. Ondanks dat er veel in kan staan wil ik niet dat het te krullerig is. Ik hou erg van Romaanse architectuur en houten middeleeuwse beelden. En teken dan ook graag bijvoorbeeld sobere huisjes, als het even kan."

Ayak + Por 1, door Wilbert van der Steen + Marc Legendre, verscheen in augustus 2014 bij Strip2000.