Ronan Toulhoat over Conan 2	31/10 TOP
Onderstaande bijdrage van Jean-Pierre Fuéri verscheen eerder in het Franse stripmaandblad Casemate nummer 114 van mei 2018. COMMENTAAR BIJ PAGINA 52 Over het voorstel: "Jean David Morvan heeft ons, Vincent Brugeas en mij, voorgesteld om deel te nemen aan dit avontuur op het festival van Angoulême in 2015. Ons werk aan De Koning van de Ribauds overtuigde Glénat. Als fan van de Franco-Belgische strip ontdekte ik de Amerikaanse schrijvers pas sinds enkele jaren geleden, en vooral Robert E. Howard dankzij een integrale uitgave bij Bragelonne. Veel van zijn verhalen waren al onder andere tekenaars en scenaristen verdeeld. De drie resterende verhalen inspireerden ons nauwelijks. We doken in de integrale en vielen voor De Zwarte Kolos. En wel om drie redenen..." Over drie redenen: "... Ten eerste is Conan een generaal in plaats van een gewone soldaat en hij moest dus verantwoordelijkheden opnemen. Ook leek het vrouwelijke personage ons interessant om uit te diepen. Tot slot verlekkerden we ons op de gigantische veldslag. Glénat was nogal verrast, want het verhaal maakte geen deel uit van hun lijstje. Maar we kregen zonder probleem groen licht." Over de veldslag: "Conan is een beloftevol personage. Hier geeft hij toe dat hij bang is. Niet voor zichzelf, maar voor degenen die hij ten aanval leidt. Het beeld van de barbaar die het bloed van zijn vijanden uit hun schedel drinkt, ligt ver weg. We opteerden voor 64 pagina's om alle mogelijke belang te geven aan die formidabele veldslag. Daar zijn zestien pagina's aan gewijd het een minimum aan dialogen." Over ritme: "Ik probeer een logisch ritme in de bladschikking te respecteren. Vreemd genoeg begin ik mijn pagina's door veel zorg te besteden aan de laatste prent. Een beetje zoals een metselaar de funderingen verzorgt waarop een huis steunt. Ik las ook graag een horizontale prent in, zoals hier, waar ik dan verticale prenten boven en onder plaats." COMMENTAAR BIJ PAGINA 53 Over begrijpbaar maken: "Bovenaan links moet je voelen dat Conan en zijn ridders zich met volle snelheid door de vijandelijke linies boren. Ik zoom vaak uit zodat de veldslag goed te begrijpen is. Door een smalle doorgang wordt een reusachtig leger aangevallen door een veel kleiner leger, maar de locatie speelt in het voordeel van deze laatste. Ik wou buiten de kaders treden om de omvang van de confrontatie ten volle uit te buiten. De twee grote prenten lopen in het midden in elkaar over. Ik vergeet de personages ook niet: bovenaan de magiër, in de middelste prent — in het hart van de slag — sterft de generaal van de huurlingen." Over verschillende tekenstijlen: "Menigtes en legers hebben me altijd afgeschrikt om te tekenen. Nu kon ik eindelijk mijn demonen trotseren! En daar heb ik me ten zeerste mee geamuseerd, in die mate zelfs dat ik verschillende tekenstijlen heb toegepast. De scène met de dievenkoning in de verloren stad is in potlood getekend op een witte achtergrond, alsof de tekeningen er door de zon zijn ingebrand. En de nachtmerries van de prinses zijn met houtskool getekend op gekleurd papier. Ik heb de leefwereld van de magiër gecreëerd op basis van het wereldje van de Poolse schilder Beksinski, extreem verontrustend en nachtmerrieachtig. Perfect." Over de toekomst: "Ik heb het digitale werk na de laatste pagina achterwege gelaten. Ik begon me te vervelen. Ik werk aan het vervolg van Ira Dei op de oude manier, op A2-papier met potlood, pen, Chinese inkt,... In ons atelier zag ik Julie Carette op eenzelfde manier De Beul tekenen en ik had daar zoveel zin in. De toekomst? Verder gaan met Ira Dei met één album per jaar en een punt zetten achterDe Koning van de Ribauds. Met Vincent denken we al aan andere genres die we graag zouden verkennen: western, piraat, fantasy,..."

Ronan Toulhoat over Iras Dei 1	06/04 TOP
Onderstaande bijdrage van Sophie Bogrow verscheen eerder in het Franse stripmaandblad Casemate nummer 110 van januari 2018. COMMENTAAR BIJ PAGINA 8 Over Sicilië: "Deze dubbele pagina (die samen een geheel vormt met pagina 11) is de expositiescène bij uitstek. Voor de eerste keer zien we de samenstelling van de plaatsen, de belegering, de wallen, de aanvalstoren, het enige overblijvende antieke theater op het eiland. Ik heb nog nooit een voet gezet op Sicilië, dus deed ik een beroep op Google Earth 3D dat veel efficiënter is dan Street View, want het geeft overzicht van volumes." Over pikken: "Tussen de herhaaldelijke aardbevingen en de Noormannen die alles herbouwd hebben op de ruïnes weten we bijna niets over de stad uit de Griekse en Arabische tijd. Er is geen haven wegens te gevaarlijk. Archeologische opzoekingen waren onbeschikbaar. Ik heb me moeten behelpen met stukken Griekse steden die ik nota bene van Christian Rossi en Serge Le Tendre pikte uit hun albums Le Gloire d'Héra en Tirésias die op mijn nachtkastje liggen." Over de vulkaan: "Zelfs de planten en bomen vergden aandacht voor de details. Tegenwoordig staat die kust vol cactussen en exotische planten die vanaf de zestiende eeuw begonnen te groeien. Maar in die tijd stonden er meer bossen op de hellingen, zoals op de Griekse eilanden. Ik had die witte rooksliert niet mogen tekenen op de Etna. In die jaren signaleerde men nog geen vulkaanactiviteit. Maar het was de eenvoudigste manier om die te identificeren." Over Pinterest: "Ik hou van opzoekingen op het internet, de zoektocht naar de kleinste details om de pagina's te verrijken. Ik gebruik veel Pinterest voor archiefbeelden, kostuums, illustraties, schilderijen, ideeën voor kleuren, je verzamelt en slaat het allemaal op in één klik. Feilloos." COMMENTAAR BIJ PAGINA 9 Over dynamiek: "Dit is de meest rustgevende scène van het album. We wilden geen misbruik maken van spectaculaire, grote veldslagen. Niet meer dan 15 tot 20%! Maar door mijn nerveuze tekeningen en lijnvoering wordt snel een dynamiek geschapen, een stijgende spanning die uiteindelijk, dat besef ik, een indruk van bijna voortdurend geweld geeft." Over digitale kleuren: "Ik neig naar een traditionele inkleuring met verf en penseel, maar ik houd me in. Technisch gezien is de productielijn volledig digitaal: een al 'opgetuigd' product leveren, vermijdt verrassingen met afwijkingen. Langs de andere kant stel ik graag mijn kleurenpaletten samen op basis van uitgebreide waaiers in Photoshop, archiefbeelden of beelden uit films. Soms hebben die niet eens te maken met het onderwerp." Over warme kleuren: "Dit is de eerste keer dat ik met zonnige sferen en warm licht werk in dit album. In het begin had ik wat moeite om te jongleren met de warme tinten en de blauwe zee voor ik kwam tot gebroken wit en blauwe kleuren met lichtpaarse tinten." Over leren in de praktijk: "Ik heb een opleiding als ingenieur genoten. Vincent Brugeas, die ik leerde kennen op school, studeerde geschiedenis. Nadat we afstudeerden, bedachten we stripprojecten en in het jaar van mijn behaalde diploma hadden we een contract voor onze eerste reeks, Block 109, bij Akileos (vertaald bij Saga Uitgaven, red.). We hebben echt ons vak in de praktijk geleerd met nogal wat flaters. Onze eerste albums imiteerden de mise en scène van films, want de taal van hoe een stripverhaal wordt opgebouwd, ontging ons. We zijn beter geworden, geloof ik." COMMENTAAR BIJ PAGINA 10 Over acteurs: "Ik ben een fan van de tv-reeks Vikings, ook al neemt het een loopje met de werkelijke geschiedenis. De rake reconstructie van het dagelijks leven, de kostuums, gebruiken, enzovoort vind ik geweldig. Ik heb Harald op Ragnar Lothbrok en Willem met de IJzeren Arm op Ragnars broer Rollo gebaseerd. Voor de mooie, wat koele jongen Tancrède heb ik acteur Jared Leto (Requiem for a Dream, Mr Nobody) als voorbeeld genomen. Het engelengezicht van zijn broer Étienne, hier afwezig, is dat van Evan Peters (American Horror Story)." Over vrouwen: "Zoals veel anderen kost het me moeite om vrouwen te tekenen die geen stereotypes zijn. In dit album lopen er twee rond. De Griekse Eudoxie, de dubbelzinnige ma”tresse van Harald, en de zus van Étienne, die als monnik is verkleed. De kerstening stuurde de krijgersvrouwen uit de legers van de Vikingen of de barbaren terug naar hun fornuis." Over re-enacters: "Ik heb een zwak voor re-enacters die vol passie kostuums en gebruiksvoorwerpen uit die periode namaken met een nauwkeurig puristenwerk als animatie voor middeleeuwse festivals. Bij mij, in Mans, zijn er nogal veel. Hun gebruikte, smerige kostuums zijn doorleefd. Die hebben niets te maken met de gravures uit mijn boeken over het Byzantijnse leger! Om te weten hoe een maliënkolder beweegt, moet je die gedragen hebben." Over tekenstijlen: "Sinds onze eerste albums heb ik verschillende tekenstijlen uitgeprobeerd tot bijna een digitale schilderstijl zoals in games voor Chaos Team. Hier benadert het wat ik het liefste doe, ik ben opgegroeid met de strips van Mathieu Lauffray, Enrico Marini, Denis Bajram..." COMMENTAAR BIJ PAGINA 11 Over zwart: "Ik hou van stevige inkting voor hun dimensie bij de verteling, voor de diepte van een prent, die tot stand komt door tegenlicht, voor een zweem mysterie... Hier heb ik erover gewaakt me te matigen bij de zwarte vlakken. In De Koning van de Ribauds pakte ik die aan zoals in comics. Een avonturenverhaal is geen detective. In een mooi zwart moet er technisch gezien wat kleur zitten. Maar ik heb geleerd om het niet te ver te drijven: als de kleur te heftig is onder het zwart, wordt het in het drukproces een lelijke, dikke brij!" Over een makkie: "Misschien komt het door mijn technische opleiding om een redelijke methode op punt te stellen waardoor ik heel snel kan werken. Wanneer Vincent me het scenario stuurt, dat altijd compleet is, doe ik er ongeveer anderhalve maand over om digitaal een gedetailleerd storyboard te maken. Het is bijna een potloodversie. In die fase doe ik al mijn opzoekingen, en met Vincent schaaf ik zonodig bij voor een grotere leesbaarheid. Daarna print ik het op heel groot formaat, op A2 (bij Dargaud worden we verwend, daar zorgt de uitgeverij voor, dat is zeldzaam!), en begin ik te inkten. Dat doe ik op de traditionele manier, met pen en penseel, in een dikke vijf maanden. Daarna kost het inkleuren me nog anderhalve maand. Een makkie." Over soundtrack: "Net als Vincent heb ik een gepaste soundtrack nodig om me in de juiste sfeer te brengen. Voor dit album bijvoorbeeld zette ik de cd Yggdrasil van Wardruna op. Het sjamanistische ritme van de trommels is vaak te horen in Vikings. Maar ook de soundtrack van Excalibur van John Boorman of opera's van Wagner en Tsjajkovski. Dat alles speel ik af in lusvorm."