Stripspeciaalzaak.be > De Commentator

Alle bijdragen van Paul Teng aan de rubriek De Commentator bundelen we op deze pagina.

Klik verder naar de volgende onderwerpen:
• 10/12/2013 Paul Teng legt de totstandkoming van het bijzondere album Jan van Scorel uit en benadrukt het ambachtelijke karakter van het album.
• 08/03/2010 Paul Teng geeft wat extra uitleg bij de knipoog in de illustratie die hij exclusief voor De Stripspeciaalzaak tekende. Hij somt daarbij een kleine galerij op met schilders en illustratoren wiens werk hij bewondert.

Paul Teng over Jan van Scorel

10/12
TOP

"Toen duidelijk was dat ik in opdracht van het Centraal Museum Utrecht een strip over Jan van Scorel — de schilder die in de zestiende eeuw de Italiaanse manier van werken naar de Noordelijke Nederlanden haalde — mocht gaan maken, heb ik direct Jan Paul Schutten gevraagd om het scenario te schrijven. Ik had goede ervaringen met onze samenwerking, en omdat het de bedoeling was een album van tachtig pagina's vol historische en kunsthistorische details te maken, leek het me verstandig niet eerst enkele maanden met de constructie van het verhaal te verliezen, maar me meteen op de visuele kant ervan te concentreren. Gelukkig was Jan Paul even enthousiast over het project als ik, en had hij vrij snel een goed idee voor een plot.

Conflict is de motor van een verhaal. Een schilder die zijn werkzame leven grotendeels binnen de muren van zijn atelier sleet, is geen basis voor een boeiende strip. Gelukkig voor ons was Scorel in 1523 in dienst van paus Adrianus VI, die net als hij uit Utrecht kwam, en die hem gevraagd had de kunstcollectie van het Vaticaan te beheren. Toen Adrianus in september van dat jaar overleed, deden meteen geruchten over vergiftiging de ronde; de noordelijke paus was bijzonder impopulair in Rome. Dit gegeven heeft Jan Paul gebruikt om Scorel als een soort detective op pad te sturen op zoek naar de waarheid.

Voor alle zekerheid hebben we het idee voorgelegd aan hoogleraar kerkgeschiedenis Peter Nissen, die er geen bezwaar in zag; het sloot goed aan op bekende feiten rond de dood van de paus. Met vragen over de kerk konden we bij hem terecht, hoewel we daarvan uiteindelijk weinig gebruik van hebben gemaakt.

PORTRET VAN WILLEM VAN ENCKEVOIRT

Omdat het de opdracht was het leven van Scorel en zijn werk in de strip te belichten, moesten we ook de periode na Rome behandelen. Daartoe hebben we een raamvertelling gecreëerd. In 1566, het jaar van de Beeldenstorm, zien we Victor van Scorel, de zoon van Jan, en Anthonie Mor zich voorbereiden op wat komen gaat. Mor is degene die ons vertelt hoe het Jan van Scorel verder vergaan is. In deze passages konden we ook de gevraagde kunsthistorische informatie kwijt.

Het CMU had een medewerkster op het project gezet, die op mijn aanwijzingen het nodige voorwerk heeft gedaan. Zo kon ik starten met een dik pak kopieën van materiaal uit bibliotheken waar ik normaal niet zo makkelijk toegang toe zou hebben.

PORTRET VAN GIOIA

1523 is een vrij lastig jaar om te reconstrueren. In 1527 werd Rome in de as gelegd en de tekeningen van het Vaticaan en de Sint-Pieter in aanbouw van Maarten van Heemskerck dateren van zo'n tien jaar later. Bij gebrek aan eerdere afbeeldingen moesten ze echter wel als basis dienen. Aan de andere kant lag het voor de hand dat de bouw door de plundering van de stad, en het geldgebrek van de kerk voor die tijd sinds Adrianus niet erg zal zijn opgeschoten. En dus ziet het Vaticaan er in de strip zo uit, als Van Heemskerck het schetste in 1537, zij het wat levendiger en zonder verval van 10 jaar.

POTLOODSCHETS VAN PAGINA 18

Ik heb, zoals eigenlijk altijd, zoveel mogelijk op basis van beschikbare documenten getekend. Soms zijn die niet te vinden en dan zoek je plausibele vervanging. Zo zijn de Vaticaanse keukens gebaseerd op die in een Engels kasteel uit dezelfde tijd. De façade van de oude Sint-Pieter basiliek is een combinatie van oude afbeeldingen en de San Paulo Fuori le Mura in Rome die hetzelfde grondplan heeft, enzovoort.

Wat de strip bijzonder maakt, is de aandacht die we als makers aan het project konden besteden. Van meet af aan is gekozen voor de meest ambachtelijke benadering, en dus zijn de inkleuring en de lettering ook met de hand gedaan. Het zou me niet verbazen als dit de laatste strip zal blijken te zijn die op deze manier gemaakt werd. Een vormgeefster gaf het album zijn uiterlijk en koos voor een luxe, ongestreken papier.

Het museum liet rond de originele pagina's een tentoonstelling bouwen (te zien tot 19 januari 2014), en er kwam een reclamecampagne in dagbladen en op tv. Dit alles werd mogelijk door financiering van de Bank Giro Loterij, zoals veel stripprojecten tegenwoordig met sponsorgeld van de grond komen.

Jan van Scorel is buiten Utrecht een vrij onbekende schilder, en het CMU wil daar met dit project verandering in te brengen. Hopelijk slagen we daarin."

Hierna volgt een reeks cameo's van de scenarist en bevriende Italiaanse tekenaars en één Servische tekenaar.

DRAZEN KOVACEVIC (OP PAGINA 23)

RICCARDO FEDERICI (OP PAGINA 24)

SAVERIO TENUTA (OP PAGINA 24)

PAOLO GRELLA (OP PAGINA 24)

JAN PAUL SCHUTTEN

Paul Teng: "Genieten"

08/03
TOP

Over de afbeelding valt te melden dat de personages uit De Telescoop erop staan en dat de setting door het werk van Alma-Tadema geïnspireerd is. Ik houd erg van de naturalistische schilders van rond de vorige eeuwwisseling. Buiten Alma-Tadema zijn dat onder andere Repin, De László, en Mucha.

Ook van Amerikaanse illustratoren als Rockwell, Loomis en Terpning, maar ook Frazetta, kan ik erg genieten.

In het algemeen ben ik gevoelig voor mensen die groot talent aan fantastische techniek koppelen. Mijn eigen (schilder)techniek laat veel te wensen over, vandaar waarschijnlijk..."

DE GALERIJ VAN PAUL TENG

Lawrence Alma-Tadema (Expectations)