Paul Cauuet over Krasse Knarren 4	13/12 TOP
Onderstaande bijdrage van Sonia Déchamps verscheen eerder in het Franse stripmaandblad Casemate nummer 109 van december 2017. COMMENTAAR BIJ PAGINA 20 Over verlaten: "Daar zijn Antoine en Pierre, maar Emile is er niet bij. Deze drie zeventigers en ik verlaten elkaar niet meer, behalve een halfjaar tussen de delen 3 en 4. Wilfrid Lupano was nog niet klaar en ik had zin in een pauze. Ons ritme is stevig, ik doe niets anders." Over het platteland: "Mijn bejaarden worden altijd geholpen door jongere leden van het collectief uit Parijs. Op logistiek en praktisch gebied gaat het om een 'militaire' operatie. Ze hebben een bepaald idee over het platteland. Ik vond het prettig om opgetrokken sokken, sandalen, korte broeken en trainingspakken te tekenen. Ik probeerde me voor te stellen hoe ze zich op het platteland voortbewegen." Over Kurdy: "Het is zomer. Het zal warm zijn. Wilfrid beschreef voor Pierre een GI-helm en een Hawaïhemd. Dat is eens wat anders dan de rode trui die hij al drie albums droeg. De helm is een hommage aan Kurdy, de vriend van Hermanns Jeremiah. Ik dacht aan hem toen ik Pierre tekende. Voor De Zeboe wilde Wilfrid talloze medailles en lintjes. En dat hij belachelijk zou zijn, compleet van de kaart." Over doseren: "Tegenover deze dubbele pagina (pagina 20 en 21) met de bus vol grafische details was contrast nodig, rustpauzes, het gras, de hemel, het bos. Het was niet nodig om die achtergronden gedetailleerd uit te werken. Het belangrijkste zijn de personages, de bus en de dialogen. Er moet dus gedoseerd worden." COMMENTAAR BIJ PAGINA 21 Over de bus: "Ik heb m'n oude bus aangepast à la Mad Max in een versie van het collectief Ni Yeux Ni Maître: met logo's, opschriften, een zeef, bloembakken,... Arno Nimousse, die uit de bus stapt, is het stereotype van de nerd, van de absolute geek uit Parijs. Hij heeft nooit een voet gezet op het platteland. Hij spuit overal insecticide om zich heen terwijl hij geacht is een insect te komen redden, de Getande Tovenares." Over Sophie: "Sophie, die achter Antoine is te zien, brengt frisheid en sensualiteit. Ze is heel naturel en het soort meisje dat je elke dag tegenkomt. Ze is geen pin-up of femme fatale, ze heeft haar eigen karaktertje en is voor vooruitgang met steeds geweldige ideeën. Ik hou wel van haar zuiderse feelgoodkantje. Hier valt ze voor een jongen en ik het fragiele kantje dat ze zal krijgen, vind ik prettig. Ik ontdekte het verhaal van haar dochters vader tijdens het lezen van het scenario en ik voelde medelijden voor haar." Over overacting: "Ik bewonder de films van de Coen brothers en hun voorkeur voor overacting. Ze vragen hun acteurs altijd een beetje verder te gaan dan wat doorgaans aanvaardbaar is in een moderne film. En het werkt. Zelfs in Miller's Crossing of Blood Simple. Dat register vinden we hier ook terug. We zijn openlijk komisch, maar een ernstiger gebeurtenis moet ook werken." Over rimpels: "Na L'Honneur des Tzarom (een niet-vertaalde reeks van Paul Cauuet en Wilfrid Lupano waarvan twee delen verschenen in 2010 en 2011, red.) wilden we iets met oude personages maken. Ik droomde van hoekige gezichten vol rimpels. Kijk eens naar de laatste prent. Een rimpel accentueert een uitdrukking. Dus twee of drie rimpels... De aders, de vlekken op de handen... Dit is wat ik wilde tekenen." COMMENTAAR BIJ PAGINA 22 Over opvolging: "Ik heb de actie gesitueerd in de buurt van Moissac, in de Tarn-et-Garonne, waar ik mijn kindertijd doorbracht. Ik heb er jeugdvrienden, een ervan is een plattelandsdokter die met pensioen ging zonder een opvolger te vinden. Hier is de dokterspraktijk voortgezet, dat is wat telt. Wilfrid is altijd verrast als hij ontdekt dat de actualiteit in zijn verhalen weerklinkt. Hij krijgt er niet genoeg van." Over vertellen: "Als beginneling wil je altijd imponeren en iedereen verbluffen. Mijn eerste serie was heroïc fantasy, de tweede komische sciencefiction. Ik sloofde me uit om zo prachtig mogelijke platen te tekenen, met veel effecten en kleur. Daarna begreep ik dat dat allemaal nergens toe dient. Je kan niet van elke prent een schilderij maken. Je kan nooit iets beters maken dan een game of de trailer van een sf-film. Ik in elk geval niet. Ik sta ten dienste van het verhaal zonder ooit een komma van Wilfrid te veranderen. Mijn tekenstijl ontwikkelt zich per album. Ik probeer een goede verteller te zijn." Over de inkleuring: "Ik ben begonnen met een vlakke inkleuring, zonder schaduweffecten. Het idee was om de tekening op de voorgrond te brengen. De inkleuring bedient het verhaal. Voor dit deel hield Guillaume Chuffart (alias Gom) zich bezig met de inkleuring. Daar heb ik zelf geen tijd meer voor! Hij heeft al de helft van deel 3 ingekleurd en baseerde zich op mijn werk. Het is zomer, de hitte en de lichte vochtigheid moesten te voelen zijn. Hij vond sferen die ik me niet kon inbeelden. Met vlakke kleuren kan je niet eindeloos kleurtinten op elkaar stapelen." COMMENTAAR BIJ PAGINA 23 Over het kamp: "Voor ons kamp heb ik vooral gekeken naar foto's van Notre-Dame-des-Landes. Ik heb me geamuseerd met het tekenen van staalplaten, paletten, kratten, oude caravannen, was die hangt te drogen. Over het algemeen vraag ik Wilfrid me niet te veel te zeggen. Ik probeer het verhaal in één keer te ontdekken. Soms voorziet hij verschillende uitwegen voor het volgende album en als hij twijfelt, vraagt hij mijn mening." Over bejaarde kijk: "Ik hou van de manier waarop de oudjes zich voorover bukken om de eieren van de Getande Tovenares te bekijken. Ik vond het leuk om me voor te stellen wat die half blinde bejaarden zouden zien van iets microscopisch klein." Over het landschap: "Dit vierde deel speelt zich voornamelijk af op het platteland met veel velden en bossen. Het is een landschap dat ik goed ken uit de buurt van Moissac. Mijn ouderlijke huis is niet ver. Ik breng er soms mijn zomervakanties door. In deel 5 keren we terug naar Parijs. Er ligt een grote uitdaging te wachten." Over oei-elementen: "Krasse Knarren is het grootste succes van Wilfrid, maar zijn grootste flop is onze vorige reeks. Nochtans hebben we ons goed geamuseerd met L'Honneur des Tzarom en de ruimtezigeuners. Met Krasse Knarren wilden we een verhaal maken dat iedereen zou kunnen lezen. Uitgevers waren niet meteen gewonnen. Een serie met bejaarden? Oei. Zit er 'knarren' in de titel? Oei. Bejaarden op de cover plaatsen? Oei. Maar uiteindelijk werden we heel goed onthaald bij Dargaud."

Paul Cauuet over Krasse Knarren 3	12/12 TOP
Onderstaande bijdrage van Richard Watt verscheen eerder in het Franse stripmaandblad Casemate nummer 86 van november 2015. Vertaald door Wim De Troyer. COMMENTAAR BIJ PAGINA 13 Over het ritme: "Toen het eerste album uitkwam in 2014 was het tweede al bijna klaar. Dat is in oktober verschenen. Neen, ik kan echt geen album in zes maanden tijd maken! Zeker wanneer het zoals het derde deel 62 platen telt. Maar door die tijdsdruk vind je wel oplossingen. Nu kan ik, omdat ik mijn personages zo goed ken, veel sneller werken, zowel op het gebied van storyboard als tekening en inkleuring." Over ouder worden: "Ik vind het geweldig te vertrekken van mensen die 70, 80 jaar jong zijn, volledig verrimpeld en kaal, en ze je dan voor te stellen in flashbacks toen ze 20, 30, 40, 50 jaar jong waren. Hier zie je het, het gaat niet zo goed met Mimile, maar hij was ooit knap en kloek, een echte natuurkracht. Hij heeft bovendien zijn neus meerdere keren gebroken bij het rugbyspelen. Ik probeer op elke leeftijd zijn neus dan ook correct weer te geven." Over dialogen: "Wilfrid is er in geslaagd een album van tweehonderd pagina's te schrijven zonder dialogen (Un Ocean d'Amour, Delcourt). Ik denk dat hij even wou bijkomen na deze Krasse Knarren. Ga niet voort op deze plaat, die haast tekstloos is. Ze geeft een beetje ademruimte: het album is heel erg gevuld, met veel dialogen." Over zijn dochtertje: "Onderaan zie je Juliette, die één jaar jong is, zoals mijn dochtertje. Ik had ze al als baby geschetst in deel 2. Ik heb haar knuffels getekend, haar konijn, haar mobiel met de kleine feetjes, haar nachtlampje. Er zitten talloze persoonlijke details in dit album. Ik heb de pagina aan mijn dochtertje laten zien, eerst in zwart-wit, dan duidelijker, in kleur." COMMENTAAR BIJ PAGINA 14 Over onomatopeeën: "Ik vind het tof om gebruik te maken van onomatopeeën die deel uitmaken van de algemene grammatica van de strip. Je moet de kleur ervan goed doseren zodat ze niet overdreven aanwezig zijn, maar toch leesbaar zijn. Maar ik ben zeer streng voor mezelf wanneer ik naga of ze wel noodzakelijk zijn voor het verhaal. In prent 4 kon ik bijvoorbeeld 'splosh splosh' geplaatst hebben bij de voeten van Antoine, maar ik voelde er niet genoeg noodzaak toe." Over Asterix: "Het voorlaatste prentje is een kleine hommage aan de scène in Asterix en de Helvetiërs waarin herbergier Biotix, nadat hij Asterix en Obelix heeft ontvangen, zijn eigen huis besmeurt met enorm modderige schoenen, om de Galliërs te beschermen. Ik had die scène in mijn achterhoofd toen ik Antoine tekende toen hij helemaal doorweekt en met modderige schoenen binnenkomt." Over de inkleuring: "Ik heb de inkleuring van de eerste zeventien platen helemaal zelf gedaan. Nadien heb ik de pagina's verdeeld met Gom, een vriend uit mijn atelier die me veel raad gegeven heeft voor het eerste album. Ik teken mijn storyboards op A4-pagina's die ik inscan en naar Wilfrid stuur. Wanneer we dan overeenkomen, vergroot ik ze tot A3 en teken ik met potlood op doodeenvoudig papier van 100 gram. Nadien inkt ik en scan ik de plaat in. De kleur doen we met de computer. Gom en ik hebben met hetzelfde kleurenpalet gewerkt. Ik verander het per album..." Over regen: "Het eerste deel speelde zich af in de zomer, het tweede eerder in de herfst, en dit in de lente. De plantengroei wordt groen, en er gebeuren nogal wat overstromingen in die periode. De nachtelijke scènes met regen zijn een primeur voor mij." COMMENTAAR BIJ PAGINA 15 Over Antoine: "Antoine realiseert zich dat Mimile er niet is. Hij is met verstomming geslagen. We nemen afstand van hen, er is niet echt een decor meer, gewoon waterdruppels die in de kookpotten vallen. Stilte. Antoine staat als een idioot naar zijn schoenen te staren: hij stond te tieren over zoiets stoms als eieren, terwijl Mimile in het ziekenhuis ligt." Over grote bedrijven: "De volgende prent speelt zich buiten af. De regen valt nog steeds. Daarna toont de grote laatste prent het grondgebied aan de voet van de fabriek Garan-Servier. Overstroomd want het is, zoals zo vaak, te dicht bij een waterloop gebouwd, in overstromingsgebied. Garan-Servier is gebaseerd op de laboratoire Pierre Fabre, in de Tarnstreek, niet ver van Toulouse. Een lokaal bedrijf, dat nadat het mondiaal gegroeid is de stadsplanning en het leven van de omliggende dorpjes rond haar historische zetel beginnen dicteren is." Over het platteland: "Ik heb mijn huisje op de buiten getekend. Liever dan een pand uit te vinden, inspireer ik me liever op wat ik rondom me zie. Ik heb allemaal elementen uit mijn eigen tuin gepikt: gepotte planten die over de randen groeien, een oude kraan die niet goed meer werkt. Ik heb Sophie ook aangekleed zoals ik me het hele jaar door kleed: een trui met een kap of een T-shirt. Wanneer je op het platteland woont, moet het gemakkelijk zitten." Over gelaatsuitdrukkingen: "Veel van de scènes met dialogen spelen zich af op dezelfde plek. Ik moet grafische oplossingen bedenken om er variatie in te brengen. In het eerste kader ziet men enkel de hand van Antoine en de gelaatsuitdrukking van Sophie. Ik had het ook andersom kunnen doen, maar we hadden de reactie van Antoine al in de volgende prent..." COMMENTAAR BIJ PAGINA 16 Over kleurkeuze: "Hier heb ik voor een killer kleurenpalet gekozen. Mimile komt aan in het ziekenhuis van Moissac, in de Tarn-et-Garonne, al heb ik het dorp van Krasse Knarren niet expliciet gesitueerd. De scène op het politiekantoor is ook in koude kleuren aangepakt. Ik heb een palet van deel 2 hergebruikt." Over het langste kader: "Prent 4 heeft me het meeste tijd gekost van het hele album! Ik ben eraan begonnen op de dag van de aanslagen in januari op de redactie van Charlie Hebdo en het heeft drie dagen geduurd voor het af was: ik kon niet meer tekenen. We weten nog steeds niet waarom Pierrot en Baba als een bij en een hommel verkleed zijn en wat ze dan wel uitgespookt hebben dat ze door de politie zijn opgepakt. Ik heb tal van idiote vermommingen gevonden op het internet. Maar ik wou dat de lezer zich verbeeldde dat zijzelf de kostuums hebben gemaakt." Over de leesrichting: "In deze reeks onderbreken de personages elkaar vaak, ze zijn zeer ad rem. Met zo'n dialogen is de leesvolgorde heel belangrijk. De lezer moet het juiste tekstballonnetje lezen op het juiste moment. Op mijn storyboard plaats ik als eerste de tekstballonnen. De lijn van de tekstballon is anders wanneer ze over de telefoon praten, dat maakt ook deel uit van de grammatica van de strip. Voor mij is het storyboard de meest interessante fase, het is 70% van het werk. Het is een schets, maar tegelijkertijd ook al een plaat van een strip. Nadien komt de afwerking, je verfijnt de decors, de houdingen, de gelaatsuitdrukkingen." Over oude mannen: "Na twee jaar en een half te werken aan de drie eerste delen van Krasse Knarren heb ik de indruk dat ik ze overal zie! Op straat loop ik heelder tijd mannen tegen het lijf die lijken op Pierrot, Antoine of Mimile. Ik zie dezelfde manieren en houdingen. Ik vind dat magnifiek!"