Olivier Grenson over Niklos Koda 15	10/07 TOP
Onderstaande bijdrage van Thierry Wagner verscheen eerder in het Franse stripmaandblad Casemate nummer 104 van juni 2017. COMMENTAAR BIJ PAGINA 31 Over roken: "Toen we met de reeks begonnen, ging ik ervan uit dat we twee of drie albums zouden maken. Voor de uitgever vormde het geen probleem dat Aïcha Ferouez veel rookte. Koda stopt evenwel na verloop van tijd met roken hoewel Jean Dufaux het niet vermeldde in zijn scenario. We hebben daar nooit over uitgeweid. In tegenstelling tot Aïcha waar haar rookgedrag en dat ze probeert te stoppen een weerkerend element is. De sigaret maakt deel uit van haar personage en haar houdingen." Over het scenario: "De schuilplaats van Barrio Jesus is in de eerste Koda's terug te vinden. In het begin wist ik helemaal niet waar Dufaux me mee naartoe nam. Ik volgde hem met gesloten ogen. Voor dit deel was dat moeilijker. We hebben samen besproken over hoe Koda zou eindigen. We hebben mogelijke ideeën uitgewisseld, maar Jean bleef onduidelijk. Ik heb dus beetje bij beetje het verhaal ontdekt toen ik de uitgeschreven pagina's ontving. Ik werd ongelofelijk zenuwachtig toen ik de laatste pagina's niet zag aankomen. De personages zijn tegelijk die van Dufaux als van mezelf. Ik beleef hen bijna meer dan Jean, want de tekenaar brengt veel meer tijd door met de personages dan de scenarist. Voor enkele scènes heb ik ingegrepen. Dit slotalbum is vier pagina's langer dan was voorzien in het scenario." Over textuur: "Ik werk met penseel op papier. Sinds deel 11 voeg ik er ook wat aangelengde inkt aan toe om er een andere textuur aan te geven voor de platen met de computer worden ingekleurd. Het is een andere benadering in zwart-wit die inkleurder Benoît Bekaert helpt om de richting van de lichtinval weer te geven." COMMENTAAR BIJ PAGINA 32 Over de portretten: "Dit is een heel interessante scène. Koda ziet voor zijn neus zijn hele leven passeren via deze portretten. Het is alsof hij aan het sterven is en zijn leven ziet voorbijflitsen. En dat kan je je in deze fase inderdaad afvragen. Goed gespeeld, Dufaux. Het leek me evident dat de grootte voor elk portret even groot was, zoals speelkaarten. Ik heb ze geschikt volgens de symmetrie van de onderste strook met Valentina, de cover van The VI en Seleni die een coherentie vormen in het verhaal en de familie. Het verplichtte me om de kaart van de Spiborg op de volgende pagina te plaatsen, in de hand van Koda. Ik heb bestaande tekeningen hernomen." Over verouderen: "Ik heb de personages niet laten verouderen in de loop van de serie, behalve Seleni die van een kind verouderde naar een jongvolwassene. Ik wilde van bij het begin vastomlijnde personages, want er komen enorm veel rollen voor in het scenario van Jean Dufaux. Als ze er hetzelfde blijven uitzien, zijn ze meteen herkenbaar, zonder misverstand, en dan kunnen we hen in sommige verhalen of cyclussen ook in een andere context plaatsen." Over blikken: "Het uiterlijk, en vooral de blik, weerspiegelt de pychologie van een personage. Dat kan je op deze pagina aanvoelen, vooral bij de vrouwelijke personages. Verleiding speelt een rol in de reeks, bij veel vrouwen. Ik wilde niet dat hun gezichten er hetzelfde uitzagen, en dat ze enkel aan de hand van hun kapsel van elkaar te onderscheiden zijn. Men zegt dat de blik de spiegel is van de ziel, maar het gaat om meer dan dat. Er moet iets in je wakker geschud worden en het moet de lezer aanspreken." COMMENTAAR BIJ PAGINA 33 Over doorgaan: "De stripwereld evolueert. Je kan niet meer vijftien jaar lang met eenzelfde personage werken. Je krijgt voorstellen, je hebt zin in iets anders... Na deel 10 van Koda, in 2008, hebben we onszelf in vraag gesteld. Ik had twee projecten voor een tweeluik (Voor het Ongeluk Geboren en het in vertaling gebundelde tweeluik Geen Weg Terug, red.) en ik vroeg aan Jean om de cyclus te sluiten. We beseften dat er nog veel te vertellen viel en we beslisten nog eens drie albums te maken. Toen we weer met een nieuwe kijk begonnen met de delen 11 en 12 in 2012, zagen we in dat we tot deel 15 moesten doorgaan." Over de cirkel: "Via stripverhalen probeer ik mezelf, anderen en de wereld waarin we leven te leren kennen. De wereld verandert heel snel, andere belangen duiken op. Jezelf in een reeks opsluiten, betekent dat je jezelf opsluit in iets dat te stereotiep kan worden. Met Jean hebben we de lengte in de gaten gehouden. Ik wilde tot het uiterste gaan en een coherent verhaal afsluiten met een begin en een echt einde, een cirkel die zich sluit en die de lezer de indruk geeft dat we van bij het eerste album wisten hoe het allemaal zou aflopen." Over identificatie: "Ik heb me tijdens het maken van deze serie goed geamuseerd. Jean liet me mezelf in alle vrijheid uitdrukken. Zijn scenario's hebben me doen ontstijgen om speciale sferen te creëren. Het wereldje van Jean is vaak heel vreemd en onverwachts. De ernstige kant laat de lezer toe zich te indentificeren met de personages en het geeft geloofwaardigheid aan het verhaal." COMMENTAAR BIJ PAGINA 34 Over Aïcha: "Tekenen is ook een beetje spelen met rollen, zoals een acteur zou doen. Ik vind de vrouwelijke rollen boeiend. Deze van alle magie en fantasy ontdane ontmoeting is belangrijk. Valentina en Aïcha Ferouz houden allebei van Koda. Aïcha zit in bijna dezelfde situatie als toen ze voor het eerst in haar kantoor opdook in het eerste deel." Over een eventuele herneming: "We hebben deel 15 gemaakt en deze is het laatste. Ik ben met nieuwe projecten in de weer die me minstens de volgende vijf jaar in beslag zullen nemen. Maar door één element, door één enkele prent, zouden we Koda weer kunnen hernemen. Dat is altijd het geval bij Dufaux. Mocht dat gebeuren, zie ik me niet met iemand anders dan Jean opnieuw aan de reeks werken. Maar die vraag is nu niet aan de orde." Over XIII Mystery: "Ik werk momenteel aan XIII Mystery met Jean Van Hamme. Het wordt het dertiende en laatste album van de reeks. De verschijning is eind 2018 voorzien. Het is verrijkend om te werken met zo'n verschillende en ook creatieve scenaristen als Jean Van Hamme en Jean Dufaux. Ik ben twee scenario's aan het schrijven, waarover ik nog niet meer vertel, en ik neem notities, verzamel documentatie en ik schaaf bij in mijn schriften. Een ervan speelt zich af tijdens de Blitzkrieg in 1940 in Londen. Het andere project zou naar een serie kunnen leiden. Ik heb nog niets getoond aan iemand. Ik heb ook een project voor een one-shot op scenario van Jean Dufaux. De vraag is met wat ik ga beginnen na mijn album van XIII Mystery. Ik neem graag de tijd om het te laten rijpen."

Olivier Grenson over Niklos Koda 13	08/04 TOP
Onderstaande bijdrage van Sophie Bogrow verscheen eerder in het Franse stripmaandblad Casemate nummer 79 van maart 2015. COMMENTAAR BIJ PAGINA 5 Over overlapping: "Dit soort overlappende montage gebruik ik bijzonder graag. Eerst en vooral is er de ontmoeting in een fastfoodrestaurant in Shanghai tussen No Song en Ho San Seko, twee van de vele magiërs in dit verhaal, aan de andere kant is er het verhaal van de eerste aan de tweede over Koda's dochter Seleni en de krachten de hij in haar ontwaarde. Het pakje sigaretten geeft aan dat er een pauze is tijdens de maaltijd en dat het verhaal kan beginnen. Deze vertelstijl is klassiek, maar het vergt een efficiënte regie waarbij een maximum aan info compact gemaakt moet worden." Over de verandering van de verhaallijn: "De verandering van de verhaallijn is op verschillende manieren aangegeven: door de mooie verschuiving van de inkleuring door Benoît Bekaert, zoals altijd efficiënt, door de overgang van een interieurscène met een vereenvoudigd decor (de achtergrond van het restaurant is meer uitgewerkt in de vorige pagina's) naar een buitenscène, en door de tegenstelling van een klassieke reeks close-ups naar een veel groter en complexer beeld." Over de driedelige prent: "Ik ben vrij tevreden over deze prent die het begin van het verhaal van No Song als voice-over tijdens de complete scène inluidt en waardoor alle verhaalellipsen van het scenario, ten zeerste ontleed door Jean Dufaux, ingevuld raken. Ik heb gekozen voor een driedelig beeld, drie tekeningen, drie decors, drie keer het silhouet van het personage dat de lezer nadert volgens een schuine lijn die vanuit de verteller lijkt te komen. En haar driedubbele aanwezigheid in de prent loopt als het ware vooruit op het vreemde gevecht dat eraankomt." COMMENTAAR BIJ PAGINA 6 Over visuele prikkels: "De decors in Niklos Koda zijn van belang. Praag, Caïro, Barcelona, Marrakech, enzovoort. Voor elke cyclus een ander die ik aan Jean voorstel op basis van mijn eigen reizen. Jean heeft voor het schrijven nood aan visuele prikkels, aan tekeningen en foto's, en hij moet de locaties aanvoelen, fysisch, om ze te kunnen heruitvinden voor de context van de serie. We moeten voorbij de postkaarten terwijl we wel correct blijven: als we falen om geloofwaardig te zijn nog voor we overhellen naar het fantastische, is het spel op voorhand verloren!" Over contrasten: "De megapool Shanghai bestaat uit voortdurende contrasten, die ik graag heb, tussen Pudong, de zone met futuristische wolkenkrabbers, de Bund (de grote laan in de koloniale wijk) en de vele gammele huisjes met daken van golfplaten langs oude, traditionele marktjes... Jean gaf me de kans om het allemaal te tonen. Maar ook wat ik niet had voorzien, een eiland in de Stille Oceaan, de verplichte schuilplaats voor een magiër die naar de naam Oceaan luistert! Of hoe de noden van het verhaal altijd opwegen tegen wat een tekenaar wil." Over de valstrik: "Het scenario verlangde een smerige locatie, een soort magazijn in open lucht, in de regen, met autowrakken en oude pick-ups. Tussen mijn foto's vond ik dit gebouw terug dat zeker niet voorkomt in gelijk welke reisgids of boek, maar een spectaculair gegeven toevoegt dat blijft hangen. Het hekken komt uit de film The Grandmaster van Wong Kar-wai en de gebogen doorgang, die zich rond Seleni lijkt te vormen, onderstreept visueel het idee van de valstrik waarin het kind belandt." COMMENTAAR BIJ PAGINA 7 Over inspiratie uit The Grandmaster: "Voor deze scène liet Jean zich inspireren door een film die hij — voor één keer — als referentie gaf: The Grandmaster, waarin Wong Kar-wai het verhaal vertelt van de legendarische kungfumeester Bruce Lee, en dat vooral het China toont tijdens de Japanse invasie in de jaren 1930. Jean beschreef een KumDurka met een lange regenmantel en een soort gleufhoed. Ik heb tientallen schetsen gemaakt zonder dat het werkte. Ik heb dan een typische voorstelling van een tijdloze Chinese krijger gebruikt. Uit de film haalden we ook het kleurenpalet, de regen en het hekken uit de vorige pagina." Over Seleni's paraplu: "Jean had de paraplu van Seleni , die in een middeleeuws uitziend zwaard verandert, niet voorzien. Hij beschreef hoe het kind een loden pijp nam uit het materiaal dat achter de vrachtwagen ligt. Een keer het getekend was, kwam het niet goed over. Ik vond het natuurlijker om haar een paraplu in de hand te geven, gezien de stortbui, en het was grafisch interessanter voor de vorige pagina's." Over compositie: "De compositie van deze pagina moet de voorstelling van de wapens accentueren. In de eerste prent lijkt de KumDurka met zijn verkorte arm slecht getekend: het dient om de aandacht van de lezer te vestigen op het magische spel dat wordt voorbereid. In prent 4 komt de schuingehouden paraplu van Seleni overeen met de positie van het zwaard in prent 6, als voorbode voor de transformatie. De hele combinatie van schuine lijnen en blikken wordt versterkt door een diagonale compositie van het gezicht van de krijger linksboven tot de close-up van Seleni's oog rechtsonder. Het doel is om jouw blik te leiden, om je lezing op een precieze manier te beïnvloeden." COMMENTAAR BIJ PAGINA 8 Over toegevoegde pagina's: "Jean verspilt geen plaats: vijf prenten op een pagina komt zelden voor bij hem! Ik nam de vrijheid om twee pagina's toe te voegen aan de eerste tien die waren voorzien om de uitwssleing van blikken beter uit te spelen. De horizontale prenten met in- en uitzoomeffecten geven de personages een aanwezigheid die je niet kan bekomen als je ze samen in een prent tekent. Op die manier hecht ik waarde aan het spel van vraag en antwoord, en creëer ik een emotie door het hoofd van Seleni lichtjes te kantelen, of door in te zoomen op haar ogen terwijl de KumDurka zich begint te vermenigvuldigen. Het contrast kind met dreigende krijgers komt zo sterker over." Over de virtuele confrontatie: "Deze panoramische voorstellingen en het ogenspel suggereren dat de confrontatie virtueel is, zelf als de scène heel indrukwekkend wordt. Het is een simpele illusie, die de macht aantoont van de overtuigingskracht, of van hypnose, tussen het jonge meisje en de magiër-krijger. Een goed voorbeeld van de vreemde en unieke wereld die we met de hele serie wilden creëren." Over standpunten: "Hier geen ingewikkelde kadrages, kikvors- of vogelperspectief. Gewoon neutrale standpunten, heel eenvoudig. Ik heb verscheidene, meer spectaculaire bladschikkingen uitgeprobeerd: niets aan te doen, ze waren minder efficiënt. Ik heb de gewoonte om voor elke pagina heel wat potloodschetsen te maken met uiterst verschillende mogelijkheden die ik dan naar Jean breng — gelukkig wonen we bij elkaar in de buurt zodat we elkaar vaak zien! Deze tussenstap, waarbij we onze gemeenschappelijke standpunten bundelen, is voor mij het interessantst. Geen enkele pagina wordt geïnkt zonder dat we er ons gezamenlijk over gebogen hebben."