| Onderstaande
bijdrage van Frédéric Vidal
verscheen eerder in het Franse stripmaandblad Casemate
nummer 78 van februari/maart 2015. |
 "De
slapende jongen die men wekt, is Mario Minnitti.
Een Siciliaan van een jaar of vijftien, zestien
die Syracuse ontvluchtte op beschuldiging van moord.
Deze leerling en model van Caravaggio was het eerste
Caravaggio-schilderij. Hij poseert met een fruitmand,
zie ook pagina 27. Na de dood van Tomassoni, gedood
door Caravaggio, keert hij terug naar Syracuse.
Zijn androgyne look zorgde ervoor dat ook hij van
homoseksualiteit werd beschuldigd. Ik denk in elk
geval niet dat hij trouwde en kinderen kreeg." |
 "Mooie
modellen — wat aantoont dat cavaliere d'Arpino
zich gretig laafde aan de verboden vrucht —
en geen standbeelden zoals bij Grammatica. Die standbeelden
vind je overal in zijn ateliers. Die vond je niet
bij Caravaggio. Geen Venus noch een toendertijd
modieus Grieks of Romeins standbeeld. Als een collega
zich daarover verbaasde, leidde Caravaggio hem naar
de deur van zijn atelier en zei hem, terwijl hij
naar de menigte wees: 'Kijk naar al die modellen
die ik heb, recht voor me...'" |
 "Ik
zeg u dat er in het atelier van d'Arpin aan de lopende
band werd gewerkt! Een echte fabriek. Bovenop zijn
decoratiewerk schilderde Caravaggio heel snel, zonder
te schetsen. Zijn techniek had niets bijzonders,
hij had niet de gevoelige toets van een Rembrandt.
Je kan de lijn van zijn penseel zien. Hij is academisch,
je vindt er niet het plezier om te schilderen in
terug die je bij anderen vindt. Wat hem interesseert,
is om goed te laten zien wat er op het doek gebeurt." |
 "De
vernedering. D'Arpin beschouwde de andere schilders
als simpele knechten. De vergelijking van een van
zijn werken met dat van Caravaggio is hard voor
hem. Hij hield hem misschien in dienst omdat hij
een rivaal in hem ziet en die houdt hij liever onder
zijn vleugels. Die man is het tegenovergestelde
van Grammatica, de goedheid zelve die een eenvoudig,
maar heel vrolijk leven leidt met zijn vrouw en
zijn talloze kinderen die soms model stonden voor
Caravaggio." |
 "Ik
had graag een grotere prent aan het ziekenhuis willen
wijden en aan andere plaatsen, en bijgevolg van
deze albums een portret van Rome willen maken. Maar
halverwege begreep ik dat ik moest condenseren om
alles te vertellen. Van drie tot vijf prenten ging
ik over naar zes tot acht. Santa Maria della Consolazione
is het ziekenhuis van de armen. Caravaggio schilderde
er een schilderij om de dokter te betalen die zijn
been redde. Zijn familie moest de pest ontvluchten
uit Milaan." |
 "Ik
had zin om Caravaggio te tonen nadat hij genas van
de trap van het paard, en aan het feesten aan de
uitgang van het ziekenhuis. De vrolijke bende is
in de straat en de muziek trekt de aandacht van
de wachters. Ik heb altijd wat gehad met muzikanten.
Ik ben zelfs bijna professioneel saxofoonspeler
geworden. En ik bezit nog altijd een Franse klarinet,
een heel goed instrument. Drie of vier keer per
jaar, wanneer een muziekstuk me aan het verleden
herinnert, speel ik er weer op." |
 "Jammer
dan maar voor de plaats, maar ik spendeer meer dan
een halve pagina aan dit beeld van de gevangenis
van Tor di Nona, die uiteraard een hommage is aan
de beroemde graficus en architect Piranesi. Hij
had een even heethoofdig temperament als Caravaggio.
Zijn Imaginaire Kerkers uit 1745 zijn zestien
fantastische gravures met suggestieve titels als
De Gekwelde Man, De Rokende Vlam,...Dat
kon ik niet naast me neerleggen." |
 "De
gevangenissen uit die tijd waren voor mannen en
vrouwen. Caravaggio vindt er de twee meisjes terug
met wie hij Rome binnenkwam. Fillide zal er niet
lang blijven. Haar moeder vond een rijke man voor
haar die haar komt vrijkopen. Anna daarentegen zal
de straf met de pan ondergaan. Ik heb het gezicht
van haar beul uitgewerkt. Elk personage moet geloofwaardig
zijn, zelfs al is het amper twee prenten te zien.
Ik dacht niet dat ik een model nodig had." |
 "In
het paleis van de kardinaal wilde ik graag de personages
tekenen die we enkel kennen van de schilderijen.
De vrouw van Grammatica komt langs met een van hun
kinderen die als model zal dienen. De grote spiegel
vond ik een noodzaak. Caravaggio gebruikte die net
zo vaak als anderen. Werken naar een weerspiegeling
is makkelijker om in twee dimensies te tekenen.
We weten wat er in het atelier stond: de politie
maakte een inventaris wanneer ze Caravaggio arresteerden..." |
 "Caravaggio
schildert op oude doeken. Het is een van de manieren
om zijn originelen te onderscheiden. Op doeken van
slechte kwaliteit of goede met een grove korrel
legde hij een vette deklaag die het doek effen maakte.
Dat is een van zijn kenmerken. Hij tekent niet in
potlood, maar met de punt van zijn penseel geeft
hij krachtige en schematische contouren aan. Dat
weten we aan de hand van zijn teruggevonden, laatste,
onafgewerkte schilderij." |
 "De
kardinaal is op zijn hoede voor Caravaggio. Anna
is gefascineerd door haar rode jurk en wordt krols,
maar ik denk dat er tussen hen vooral een medeplichtigheid
heerste, een echte kameraadschap. Op pagina 21 bekijkt
hij een blote vrouw, hij bewondert vooral het licht
dat van haar billen weerkaatst. Ik teken zijn schilderijen
in zwart-wit en mijn dochter Simona, die voor het
eerst met me samenwerkt, voegt er de kleuren aan
toe door de werkelijke schilderijen te kopiëren." |
 "Ik
pers een en ander samen door gebrek aan plaats.
De kardinaal is dol op theater, maar niet in die
mate dat hij een vrouw op het toneel toelaat. Ze
begonnen in Engeland toneel te spelen met het theater
van Shakespeare, maar het is hen altijd verboden
om in Rome te spelen. Zij die het waagden, in straatopvoeringen,
werden beschouwd als prostituées. De mooie
dame is een castraat." |
 "Castraten
hebben geen testikels, men beschouwde hen als het
best geschikt om te zingen als engelen. Heel jonge
gecastreerden hebben misschien geen spijt van hun
verloren teelballen. Anderen, latere gecastreerden,
zijn in staat om sommige seksuele daden uit te voeren,
en denken er dus anders over. Ik heb altijd een
zekere ambiguïteit behouden als ik het over
de seksualiteit van Caravaggio heb. Hier heeft hij
eindelijk een zwaard. De ellende begint..." |
 "Het
leven van Caravaggio is er ook een van actie. Ik
houd het bij zijn activiteiten als schilder, maar
hij is een schelm die intens kon leven. Ik erken
dat ik van hem eerder een goeie maak, wat niet echt
strookt met de realiteit. Hij gooide een bord groenten
over een kelner, wat heel erg onbeleefd is. Maar
zijn aartsvijand, degene die hij net zo goed haat
als de ander hem verfoeit, is de pooier Ranuccio
die hij hier van antwoord dient met het zwaard." |
 "Arme
Anna, die moet kiezen tussen de pest en de cholera.
Caravaggio zorgt voor haar, maar hij laat haar neerzitten,
wat niet echt liefdadig is. Kijk hoe hij op grote
doeken werkt. Mijn standaardformaat voor een plaat
is 60 op 80 centimeter. Voor prenten op groot formaat,
heb ik een zekere marge nodig, dus realiseer ik
eerst schetsen. Dat geeft me een beter zicht op
de scène. Pratt gebruikte hetzelfde formaat." |
 "Een
heel mooi schilderij. Caravaggio liet Anna op een
lage stoel poseren om haar van boven af te schilderen.
Hier zien we de fameuze traan niet die langs haar
neus glijdt want ik geloof dat Caravaggio die er
later aan toegevoegd heeft. Prostituée Anna
werd een mythisch figuur van de contrareformatie,
het toonbeeld van de berouwvolle zondares. Maar
terwijl ze nog leefde, was ze niet het model voor
de Maagd, waar ze boven alles naartoe streefde." |
 "Rond
1600 gebeurden er verschrikkelijke zaken. Een rampzalige
overstroming vernielde de helft van de Santa Maria-brug
en stroomde Rome binnen. En Beatrice Cenci werd
onthoofd. Dat alles maakte een diepe indruk op Caravaggio
die opvliegend en ongenietbaar werd. Op psychisch
gebied is hij ontwricht. De Romeinen zijn trouwens
heel bijgelovig. Velen verloren alles inde overstroming.
Beeld je de sfeer in de stad in." |
 "Leonardo
da Vinci raadde artiesten aan om executies bij te
wonen om te weten te komen wat waarachtig lijden,
de echte dood, betekent. Hijzelf was erbij en kocht
de lijken om ze te ontleden. Het schilderij dat
Caravaggio maakt naar levend model getuigt eveneens
van een nooit eerder voor hem gezien, realistisch
geweld. X-stralen legden bloot dat hij de jonge
vrouw met blote borsten schilderde alvorens ze later
te bedekken met een heel doorzichtige sluier." |
 "De
borst bedekken is de prijs die moest betaald worden,
bedenk ik me, zodat hij eindelijk zijn doeken in
een kerk kan hangen waar elke Romein die kan zien.
De les van da Vinci is efficiënt: Caravaggio
schudt het te academische, te theatrale van zich
af. Ondanks de executie van Beatrice Cenci verandert
hij alles, de architectuur, de gezichten, de engel.
Het hoofdpersonage heft de hand in een heel andere
houding. Caravaggio heeft het gevonden." |
 "'Niemand
moet denken dat ik mezelf mooier wil maken', roept
Caravaggio. Dat is nochtans wat ik zelf heb gedaan
door zijn innerlijke kwaliteiten over te brengen
op zijn gezicht. Hij was waarschijnlijk minder knap
dan hier, met meer uitgesproken trekken. In elk
geval zal zijn gezicht zwaar aangetast worden door
de zwaardslag die hij van Ranuccio krijgt tijdens
het dodelijk duel met Ranuccio voordat hij uit Rome
vlucht. Maar dat ontdek je in deel 2!" |
|
