Miles Hyman over De Loterij	24/01 TOP
Onderstaande bijdrage van Paul Giner verscheen eerder in het Franse stripmaandblad Casemate nummer 109 van augustus/september 2016. COMMENTAAR BIJ PAGINA 94 Over de menigte: "Omdat Shirley Jackson vermeldde dat er niet meer dan een driehonderdtal dorpelingen zijn, was het niet nodig om de gezichten in de menigte herkenbaar te maken. De menigte wordt bijna een personage op zich. De menigte vanop de rug tonen is belangrijk: het is hèt beeld van de onverschilligheid. Die wezens zijn er, passief, en handelen niet als individuen. Als elk van hen te ver zou worden uitgewerkt, zou dat van hen monsters, sociopaten hebben gemaakt en dat was de bedoeling niet. Het tonen van normale mensen, zoals je ze dagelijks op straat kan tegenkomen, was veel angstaanjagender." Over de periode: "Ik heb nogal veel documenten bekeken over de toenmalige gebruiken, voornamelijk reportages over de landbouwers van de jaren 1940, soms zelfs een beetje ervoor tijdens de Dust Bowl — een reeks stofstormen — uit de jaren 1930. Ik wilde trouw blijven aan het jaar waarin de novelle werd geschreven, ook al kon het een bewerking in onze tijd best verdragen." Over technieken: "Mijn tekenstijl past zich aan de taal van elke nieuwe bewerking aan. Nadat ik had gewerkt met vetkrijt aan De Zwarte Dahlia keerde ik terug naar houtskool voor De Loterij. Zo kan ik werken met tegelijk heel heldere als meer donkere tonen en met een grotere densiteit dan voor de adaptatie van de roman van James Ellroy. Ik gebruikte dezelfde houtskooltechniek voor De Praagse Coup, ook al was het formaat en het papier verschillend. Mijn volgende albums worden misschien de kans om andere technieken te testen." COMMENTAAR BIJ PAGINA 95 Over rituelen: "'In juni loterij, staat het mais er prachtig bij' kan misschien wat stompzinnig klinken, maar dat is het niet voor een locatie waar de hele economie is gebaseerd op de landbouwproductie. De Gouden Tak van James Frazer, over de oorsprong en de aard van rituelen in primitieve stammen, constateert tot op welk punt voeding, de oogst en overvloed aan de basis staan van een ongelofelijk aantal religies. Shirley Jackson toont aan waar dat soort rituelen toe leidt in het Amerika van de jaren 1940." Over standpunten: "Deze plaat is een stapje terug van de menigte die nog wel te zien is door een maisveld terwijl ook andere aspecten van het dagelijks leven van de inwoners wordt getoond. Het is de tweede keer dat er een scène is te zien door een maisveld. Het afwisselen van standpunten is belangrijk om ons niet altijd in de intensiteit van de menigte te bevinden." Over New England: "Veel mensen hebben Shirley Jackson gevraagd of ze haar novelle heeft gestitueerd in haar dorp in North Bennington in Vermont, New England. Eerst weigerde ze daarop te antwoorden voor ze toegaf dat ze zich wel degelijk heeft gebaseerd op haar onmiddellijke omgeving. Dat veroorzaakte een zeker aantal problemen met haar buren! Andere keren zei ze dat ze alles had uitgevonden. Ze speelde ermee. Ik heb die ambiguïteit behouden door werkelijke en uitgevonden plaatsen te mengen met meerdere plekken in New England die ik heb gezien tijdens mijn lange tocht door Vermont, Massachusetts en de staat New York..." COMMENTAAR BIJ PAGINA 96 Over reiziger in eigen land: "Ik wilde decors opvoeren die Shirley Jackson had kunnen zien in 1948 terwijl ze boodschappen deed in het dorp of vrienden ging bezoeken die enkele uren verder woonden. Ik woon al jaren in Frankrijk en had een hybride Amerikaans-Frans landschap kunnen tekenen als ik de Verenigde Staten niet zou hebben bezocht. Het zou niet gestoord hebben, maar ik wilde me de kleine luxe gunnen om mijn geboorteland te betreden als een reiziger, zoals een ethnoloog zijn eigen stam zou bezoeken. Het was een heerlijke oefening om de decors uit mijn kindertijd te tekenen, alsof ik ze voor het eerst zag." Over Vermont: "Vermont is een staat met weinig steden en heel weinig industrie. Het is weinig veranderd sinds de negentiende, zelfs achttiende eeuw. Je kan er nog dezelfde oude boerderijen en schuren zien staan, ook al kregen ze een nieuw leven met respect voor de oorspronkelijke plaatsen. Dat aspect van New England, tegelijk charmant als merkwaardig, is een bezoekje waard. Het is er heel mooi." Over de urne: "De urne wordt relatief beperkt beschreven in de novelle. Ik wilde die zo eenvoudig mogelijk en dacht veel aan de monoliet uit 2001: A Space Odyssey van Stanley Kubrick. Ze komt in de menigte als een zwarte massa. Ze is meer een aanwezigheid dan een voorwerp." Over zenuwen: "Ik heb zoveel mogelijk gespeeld met zowel het idyllische kantje van het dorp als het kantje dat storend, ontregelend is, met wat ons zenuwachtig maakt. Soms is het een hond die blaft. Soms een niet zo aardig spelletje tussen kinderen. Vanaf het begin gaat het niet goed. Je voelt dat er iets scheelt." COMMENTAAR BIJ PAGINA 97 Over informatieverwerking: "Ik ben zo dicht mogelijk bij de oorspronkelijke dialogen gebleven en beperkte mijn aanpassingen tot de tekstkaders om essentiële informatie over de geschiedenis van de loterij over te brengen. Dat is geen verraad van de vorm, noch van het ritme, noch van de geest van de novelle. Ik moest al die informatie in het eerste deel van het album stoppen zodat de lange scène met de loterij, met de spanning die opgedreven wordt, zo weinig mogelijk wordt onderbroken door starre informatie en vertelelementen." Over leesniveaus: "Deze scène stelt bijna drie simultaan lopende leesniveaus voor. Je ziet iemand praten, de ceremonie gaat verder en er is een afstandelijke blik op de menigte. Daarom gebruik ik prenten die wat afwijken van de andere zoals de pagina's 96 en 97. Er is een voortdurend evenwicht tussen de onvermijdelijke voortgang van de loterij, de contacten en de emotie die stijgt bij de mensen die het allemaal meemaken." Over licht: "Het werken met licht staat centraal in de meeste van mijn albums, en in het bijzonder die met een zomerzon waardoor gezichten verborgen kunnen worden in de schaduw. Met zo'n belichting kan er gespeeld worden met contrasten, donkere partijen en halfgesloten ogen alsof de zon geen eerlijke blik toestaat. Als de blik moeilijker is waar te nemen, komt dat de dubbelzinnigheid en het gevoel van een aanwezigheid zonder identiteit ten goede."

Miles Hyman over De Zwarte Dahlia	07/12 TOP
Onderstaande bijdrage van Thierry Wagner verscheen eerder in het Franse stripmaandblad Casemate nummer 64 van november 2013. COMMENTAAR BIJ PAGINA 68 Over David Fincher: "Het werk van Matz apprecieerde ik bij onze samenwerking aan Bloednacht. Zijn complete scenario's gunnen de tekenaar veel ruimte. Je voelt je volledig vrij om binnen zijn kader zelf uit te vinden. We hebben veel gelijkaardige smaken, en vooral een grote interesse voor het werk van James Ellroy. Ik had geen rechtstreeks contact met David Fincher. Het scenario dat ik van Matz kreeg, was al bijgewerkt dankzij de filmmaker, dus veranderde dat niets aan onze manier van werken als duo." Over Los Angeles: "Nadat ik acht jaar in Los Angeles gewoond heb, ondervond ik een zekere nostalgie door me erin terug te vinden via de tekeningen. Die stad heeft niet dezelfde charmes als Parijs of New York. Het komt bij een eerste aanblik gezellig over, maar na verloop van tijd straalt het iets uit door een zeer bijzondere lichtinval die de kleuren zo fantastisch maken en die niet wordt tegengehouden door de gebouwen die aan de lage kant zijn. Dat zie je ook in deze scène waar de duistere hemel verlicht wordt door de stad eronder." Over de stad anno jaren 1940: "De stad misprijst haar eigen verleden. Historische bioscopen en woningen uit de jaren 1920 worden vernield om er lelijke gebouwen voor in de plaats te zetten. Ik heb goed moeten zoeken om de stad anno jaren 1940 te kunnen tekenen. Ik moest soms een inspanning leveren om de zaken in al hun banaliteit weer te geven." Over de stropdassen: "Ik heb opzoekingen gedaan naar de kostuums van heren uit deze periode. De stropdassen waren bijzonder druk voorzien van figuren. In de jaren 1950 en 1960 werden ze veel soberder. Ik heb bijzonder veel aandacht besteed aan dit soort details, zoals Ellroy het zelf deed in zijn romans." COMMENTAAR BIJ PAGINA 69 Over uiterlijke middelen: "Deze magnifieke witte Packard is niet zomaar een wagen. Het betekent dat men te maken heeft met iemand die veel meer middelen heeft dan de andere personages. In tegenstelling tot de Zwarte Dahlia komt Madeleine niet vanuit het niets. Zij heeft een ander sociaal profiel." Over James Ellroy's commentaar: "Het voorbereidende werk voor de personages was al uitgevoerd door James Ellroy. Hij had weinig opmerkingen behalve wat Bucky, die je hier ziet, betreft. Hij vond die een beetje te geraffineerd. Ik moest hem wat harder maken en zijn voorkomen van oud-bokser meer uitwerken. Ik was verheugd. Ik wilde er geen mooie Holywoodmensen van maken, maar het gewone uiterlijk van de politie uit die tijd in hen terugvinden. Ellroy en ik zaten hierbij op dezelfde lijn." Over de verleiding: "Deze pagina en de vorige tonen een situatieontwikkeling. Vooreerst is Bucky meester van de situatie, maar dat kantelt wanneer Madeleine het overneemt. Zij is zekerder van zichzelf. Ze laat Bucky verstaan dat hij iets krijgt in ruil voor haar discretie. Het is een spel van perverse verleiding want het dient duidelijk om te kunnen ontsnappen aan grote juridische problemen." Over het Dancing-bord: "Het bord met 'Dancing' geeft hun spelletje weer, het benadrukt dat we hier een intense choreografiewisseling beleven, een wedstrijd om te weten wie de dans leidt. Het bord is tegelijk een lichtbron en ondersteunt de richting van de scène. Ik heb dit bord niet van een nachtclub overgenomen, maar van een ijssalon." COMMENTAAR BIJ PAGINA 70 Over verandering van stijl: "Ik ben een beetje van techniek veranderd voor dit album. Als gevolg van de personagestudies maakten we met Casterman de keuze om een vet potlood te gebruiken in plaats van houtskool. Vandaar dat de tekenstijl levendiger is die de beweging in de prenten ten goede komt. De inkleuring is digitaal. De originele platen zijn de helft groter dan de gedrukte pagina's." Over details: "Om de lezing niet op te houden, moest ik een evenwicht vinden tussen mijn natuurlijke neiging om van elke prent een illustratie te maken en de noodzakelijkheid om details weg te laten: alleen maar een deel van het kantoor, een stoel, een deel van de muur en niet het hele huis. Bij Ellroy is er een zodanige weelde aan informatie dat je voor elke scène er de juiste moet uithalen voor de details. De basis moet echt blijven, maar mag de actie die het verhaal voortbeweegt niet hinderen." Over het huis: "Het huis in de onderste prent is een compositie van verschillende architecturale elementen uit de wijk van Hancock Park in Los Angeles waar de majestueuze residentie van de familie van Madeleine staat. Die is nogal typisch voor de nieuwe rijken in het begin van de twintigste eeuw. Je zou het neo-Queen Anne of neo-Tudor kunnen noemen... een vreemde mix van stijlen. James Ellroy situeert de wijk en suggereert enkele elementen. Ik wilde er absoluut in terugzien wat de inspiratie was." Over tentoonstellingen: "Ik plaatste de tekst achteraf op de platen. Er schuilen vaak dingen achter die je kon zien op tentoonstellingen van de originele platen in Parijs en Brussel (bij Champaka, red.). Na het album ging ik verder met grote illustraties die geïnspireerd zijn op mijn werk voor De Zwarte Dahlia." COMMENTAAR BIJ PAGINA 71 Over de overgang: "Het belangrijkste is om duidelijk te maken dat Bucky een overgang maakt tussen de vrouw die naast hem staat en het slachtoffer van de misdaad die hij onderzoekt. De twee samen in zijn gedachten maakt het voor hem alsmaar intenser terwijl het verhaal vooruitgaat." Over Elizabeth Short: "Madeleine verandert beetje bij beetje in Elizabeth Short. Ze moet dus dicht genoeg de Zwarte Dahlia benaderen. Het doel is dat de lezer begrijpt dat Bucky aan het ontsporen is. Dat maakt het een interessante uitdaging voor de tekeningen. Er bestaan nogal veel foto's van Elizabeth Short in boeken en op het internet. Ik heb er enkele van gebruikt in het album." Over de manoeuvreerruimte: "Ik had weinig manoeuvreerruimte. Ofwel vond ik het hele personage opnieuw uit, ofwel maakte ik gebruik van het bestaande beeld van de Zwarte Dahlia. Zo ging Ellroy ook te werk. Hij vertrok van de realiteit en maakte een eigen skelet voor zijn fictieroman. Ik heb hetzelfde geprobeerd voor de tekeningen: met gekende en gedocumenteerde elementen beginnen en daarmee andere mogelijke interpretaties zoeken." Over de ontdekking van het lijk: "Ik heb dingen moeten tekenen die ik tevoren nooit gedaan heb: mensen die overgeven en, vooral, de scène met de ontdekking van het lijk, op een dubbele pagina waarover ik het graag zou hebben en dat je in het album terugvindt. Ik heb gewerkt met foto's die van deze misdaadscène bestonden. Nogal traumatiserend om te tekenen. Matz stelde een blik op deze verschrikking voor via details die bijna abstract werden. Om deze pagina's te tekenen, koos ik ervoor om er een lange dag aan te wijden waarbij ik er zeker van was niet gestoord te worden en waarop de kinderen niet thuis waren."