Onderstaand
opinieartikel verscheen op 12 november 2014 in De
Morgen. Journalist Geert De Weyer oogstte
er heel wat bijval mee van tal van mensen in het vak en
wilde het artikel ook delen met de lezers van De Stripspeciaalzaak.
Strips op de Boekenbeurs:
Nou Moe!
"Gisteren werd Album
26 van De Kiekeboes op de Boekenbeurs uitgeroepen
tot Beste Belgische Strip. En hoe goed ik dat album ook
vind, de manier waarop alle strips er over dezelfde kam
werden geschoren, wekt ergernis op.
 |
|
Eindelijk. Nadat de negende kunst op de Boekenbeurs jarenlang
stiefmoederlijk werd behandeld, genegeerd zelfs, zou dit
jaar het beeldverhaal er centraal staan. Menig stripliefhebber
wreef zich in de handen bij de gedachte aan alle komende,
fijne initiatieven. Signerende internationale grootmeesters,
verhitte debatten, te bezoeken exposities. De strip zou
serieus genomen worden.
En toen opende de Boekenbeurs haar deuren. Onder meer
twee stripwinkels mochten er mekaar in twee verschillende
hallen beconcurreren en dezelfde boeken verkopen als de
distributeur een hal verderop. Een stripveiling en -taxatie
werd georganiseerd en in de grote inkomhal kondigde een
muur de wedstrijd De Beste Belgische Strip aan.
 Die
muur, vol covers van genomineerde albums, gaf me geen
goed gevoel. Een hooggeplaatst iemand uit de stripuitgeverswereld
pikte dat op en wist te vertellen dat Boek.be een koele
minnaar was gebleken in de aanloop naar het stripluik
op deze Boekenbeurs.
De volgende dagen werd het alsmaar duidelijker: de manier
waarop de Boekenbeurs strips als hoofdthema integreerde,
getuigde allesbehalve van liefde voor het beeldverhaal.
Vijftien jaar geleden was ik hier misschien relatief blij
mee geweest zijn, want toen wisten we niet beter en moest
het publiek nog 'opgevoed' worden. Ik ben best wel realistisch.
Maar anno 2014?
Respect
Dat er een initiatief als De Beste Belgische Strip wordt
gehouden is leuk, maar met de keuze van deze genomineerden
werd de strip in één klap gedegradeerd tot
één pot nat. Alles over dezelfde kam scheren,
daar waren we toch al van afgestapt? Het verschil tussen
een graphic novel of literaire strip, een (commerciële)
volwassenenstrip en een (commerciële) kinderstrip
was ondertussen toch duidelijk? Kom op. Niet zo op de
Boekenbeurs, zo bleek.
Ach, ook ik heb de beste herinneringen aan het genomineerde
Jommekesalbum De Koningin van Onderland, maar
mijn striphart bloedt als ik het genomineerd zie staan
naast Toen David Zijn Stem Verloor, een graphic
novel van Judith Vanistendael over de
gevolgen van larynxkanker. Alsof je plots tussen de Oscarnominaties
voor Beste Film naast Milk of Schindler's
List aflevering 138 van Buren ziet staan.
Dat doet men niet, want er is een kwaliteitsverschil.
Wanneer volgend jaar het beste Belgische boek wordt verkozen,
nomineren we dan Hugo Claus' Het
Verdriet van België naast Het Grote Aquariumboek
en Lannoo's reisgids over Toscane? Nee,
dat doen we niet in het boekwezen, want het zou getuigen
van weinig respect.
Dus maken we een onderscheid. Uit respect. We durven verdorie
zelfs een specifiek genre te onderscheiden: thriller en
literaire thriller. Het is een begrip geworden. Een kwaliteitsoordeel,
zo u wil. Het was precies dat wat voormalig stripredacteur
Hans Enters van Atlas
in 2001, nog voor De Bezige Bij met Oog
& Blik in zee ging, al in gedachten had bij
de lancering van hun zogenaamde 'literaire strips'.
'Die term ontstond bij gebrek aan beter', zei hij in deze
krant. 'Het was om een onderscheid te maken tussen de
klassieke strip zoals die tot nu toe in ons land bekend
is. Het is een term naar analogie van de literaire thriller.
Ook met die term lok je een ander publiek en distantieer
je je van de gewone thriller.' Een ander publiek lokken,
zich distantiëren... Precies datgene wat op de voorbije
Boekenbeurs uit het raam werd gekieperd.
Van een zwaar gesubsidieerde organisatie als Strip
Turnhout, die met het overigens zeer respectabale
stripinfoblad Stripgids het beeldverhaalluik
op deze Boekenbeurs mee vorm gaf, verwacht ik heel wat
beter. Het is niet dat ze niets kunnen — in het
zich laten subsidiëren zijn ze bijvoorbeeld erg goed
— maar dit was huilen met de pet op. Bij enkele
stripuitgevers, die zowel de pet droegen van vragende
partij als die van medeorganisator, klonk terecht gemor.
Op de organisatie, de partners en Boek.be.
Gemiste kans
Vraag is of de stripwereld blij moet zijn met de perceptie
rond strips die hier werd gecreëerd. Tienduizenden
potentiële (strip)lezers zijn de vitrine die de Boekenbeurs
is voorbijgelopen, zonder iets te hebben meegepikt van
de strip, zijn evoluties, zijn kunst, zijn diverse benaderingswijzen,
technieken en thematieken... Waarom toch? En is de strip
niet bij uitstek een visueel medium, in veel gevallen
zelfs een visueel spektakel? Wel, doe daar dan iets mee!
Deze tak van het boekenwezen op eenzelfde manier benaderen
en etaleren als de rest van het boekenvak, met interviews,
signeersessies of wedstrijdjes, getuigt van weinig initiatief
en creativiteit.
Of Album 26, het zesentwintigste deel van De
Kiekeboes uit 1984 nu al dan niet de terechte laureaat
is van De Beste Belgische Strip, laten we in het midden.
Belangrijk is evenwel dat auteur Merho
met dat album net dolde met de stereotypen en clichés
uit de stripwereld. In het verhaal vielen stripdecors
om, trachtten de hoofdpersonages hun eigen verhaal te
schrijven of pasten ze niet binnen de kaders. Dat uitgerekend
die inventieve strip het concours won op deze grijze,
weinig stripinitiatiefnemende beurs, is bijna cynisch.
Wellicht, beste lezer en Boek.be-lid, schrijft u me af
als een ontevreden zeur die zelfs durft te klagen nu de
Boekenbeurs eindelijk eens initiatief neemt. Beter iets
dan niets, dat soort onzin. Wel, liever zie ik de volgende
jaren minder en beter rond strips op de beurs, dan veel
en ondoordacht. Het is 2014. De stripclichés mogen
er eindelijk uit."
— Geert De Weyer |
