Enki Bilal over Bug 1	02/02 TOP
Onderstaande bijdrage van Jean-Pierre Fuéri en Frédéric Vidal verscheen eerder in het Franse stripmaandblad Casemate nummer 109 van december 2017. COMMENTAAR BIJ PAGINA 23 Over gevaar: "Een intimistische scène op een klassieke manier, zoals in een tv-serie, om de ongerustheid van Karen voor Kameron Obb, haar ex-man, te beschrijven. Obbs terugkeer van Mars is in 2041 een banaal traject, maar werd ontzettend gevaarlijk nadat een ongelofelijke gebeurtenis de Aarde trof. Een reusachtige bug wiste alle digitale geheugen van de planeet." Over centraal gegeven: "Een strakke bladschikking. Een overzichtsbeeld van het appartement met de personages die op de zetels zitten, zou geen zin gehad hebben. Tonen hoe de meubels geëvolueerd zijn, interesseert me niet voor dit verhaal. Ik werkte liever de personages uit om hun gesprek niet te ontkrachten. Het centraal gegeven, de bug, leek me zodanig sterk dat je in dergelijke omstandigheden niet let op de rest, denk ik. Je voelt je verloren en je vraagt je af hoe je moet overleven. Het detail, de anekdote, verdwijnt." Over expressies: "Als ik me het plezier zou gunnen een zetel uit de toekomst uit te vinden, zou ikde lezer wegvoeren naar iets dat niet past in de richting van het verhaal. We blijven dus bij de gezichten. De expressies zijn gespannen. Angst en ongerustheid primeren. De personages voeren vrij realistische gesprekken." Over de kleurtoon: "In de laatste prent keren we terg naar het internationale ruimtestation dat rond de Aarde zweeft. Verandering van kleurtoon. Van blauwe achtergronden gaan we over naar groene pasteltinten. Hé? Omdat we veranderen van plaats zou het wit tussen de twee laatste stroken groter geweest moeten zijn. Dat detail is me ontsnapt. Niet erg. De enige informatie, maar wel een belangrijke, komt van de vrouw: de code die op de vorige pagina door astronaut Kameron Obb werd gegeven, lijkt te werken." COMMENTAAR BIJ PAGINA 24 Over de vertelling: "Het brein is een spier. Sommigen amuseren zich door de decimalen van het getal Pi te onthouden. In De Slaap van het Monster herinnert Nike Hatzfeld zich heel precies zijn eerste twee weken door zijn hypermnesie. De capaciteiten van Obb overtreffen die van Nike ruimschoots. Hij heeft geen enkele reden om de code B.R.A.I.N. WZGG T8783 A3 24451-11674 WW1 te kennen, net zo min de naam van de ouders van zijn Indische dokter. En dat het meisje (die later met hem mee op de vlucht gaat) studeerde in Nieuw-Zeeland... niet alles hoeft uitgelegd te worden. Ik gebruik die manier van vertellen, die tegelijk elliptisch als samenvattend is, doorheen het hele album. In iets meer dan een pagina begrijpt de lezer de insteek en moet hij verbaasd zijn als hij ontdekt dat Obb alle van de Aarde verdwenen informatie heeft." Over het ruimtestation: "Mijn ruimtestation heeft veel weg van een Sovjetmodel. Ik stel me voor dat dat design snel veroudert en dat de ruimtestations in 2041 wel op iets anders zullen lijken. Ik heb het behouden omdat ik een cultuur wilde behouden die onmiddellijk aanspreekt. Een volledig nieuw ruimtetoestel beschrijven zou nutteloos geweest zijn." Over familie: "Bij de release van een vorig album las ik dat sommigen de gezichten van mijn personages met elkaar verwarden. Goed. De keuze voor een type personages hoort bij de stijl van een tekenaar. Je zou hetzelfde kunnen zeggen over Tardi. Ieder zijn gewoontes. Niettemin, en in functie van het realisme, besliste ik op een dag een een scène te tekenen met personages die ik naar mensen op straat had geschetst. Het resultaat was een tekening die niet om aan te zien was! Te veel verschillende uiterlijkheden. Er zat geen enkele harmonie in het beeld. Jammer dan maar. Mijn personages hebben hetzelfde vel, ze zijn geboren uit hetzelfde brein, uit dezelfde hand. Ze zijn van dezelfde familie! Ik hou niet per se van hen allen, maar ze vormen een samenhangend geheel." COMMENTAAR BIJ PAGINA 25 Over magie: "Ik vraag me af of de lezer nood heeft aan genummerde hoofdstukken. Ik wel, dus liet ik die staan. Er zijn er maar vijf. In de grote prent is voor de eerste keer het appartement van Karen te zien. We herkennen de Samaritaine, het grootwarenheis dat een appartementsblok werd. Ik vind het jammer — en nu keer ik terug naar het heden — dat het al jaren is gesloten. Toen we in Parijs kwamen, nam mijn vader ons mee naar de Eiffeltoren, de Sacré-Cœur, Versailles... en de Samaritaine. Ik hou van de architectuur, de locatie tegenover de Pont-Neuf waar de Seine zich splitst. Het straalde iets magisch uit dat mij heeft getroffen." Over symbool: "Eerste beeld van het neergestorte vliegtuig op de Pont-Neuf. Eerste zichtbare resultaat van de ramp. In het begin werkte ik het grote mysterie uit over de terugkeer van de man die die ongelofelijke hoeveelheid informatie bevat. Nu gaat het over de gevolgen van de mondiale bug. Het is belangrijk dat te symboliseren met één enkel spectaculair en onverwachts beeld. Enkele toeschouwers, geen auto's. Je begrijpt dat het neergestorte vliegtuig daar al enkele dagen staat. De lensen staan erop te kijken, er is een zekere fataliteit gekomen." Over rust en paniek: "Dat er wapens tevoorschijn komen, impliceert dat er een mogelijk gevaar is. Dat is het resultaat van zowel waanideeën als angst, en van een realiteit die zich opdringt. De personages zijn rustig. Als ik dan een kerel zou tonen die op straat met een geweer staat te zwaaien, zou dat paniek uitlokken." COMMENTAAR BIJ PAGINA 26 Over impact: "Deze stadsgezichten breken met de vorige zichten die van dichterbij waren. We komen van hoger. Eerste pagina van een scène in drie pagina's waarop de situatie in drie symbolische steden wordt beschreven: Londen, New York en Parijs. Er ligt een vliegtuig in de Theems. Ik vertel de omvang van de schade. Welke gebeurtenissen hebben het meest impact op ons dagelijks bestaan? Geblokkeerde liften? Vliegtuigen zonder piloot die neerstorten? En wat als de geldautomaten niet langer werken? Waar vind je geld als je niet meer in de banken kan? Dat is de prozaïsche kant, heel down to earth, van dit grote drama. Als ik het zou hebben over problemen rond voeding, water of elektriciteit, zou ik in de intimiteit van de vorige scène gebleven zijn. Maar ik had die scènes zonder probleem kunnen uitrekken. In een tv-serie zou dit een volledige aflevering geweest zijn met bijvoorbeeld gekken die het gebouw willen binnenkomen." Over de stadsbeelden: "Ik heb geschilderd op beelden die ik via Google vond. Niet door luiheid! Ik had geen zin om me te pijnigen door Manhattan of Londen met het penseel te tekenen. Maar een onderwerp over het verdwijnen van digitale gegevens uitwerken met digitale middelen schiep voor mij een echte betrokkenheid. Deze stadsbeelden omvatten een maximum aantal mensen. Ik benadruk het contrast met de vorige intieme scènes. Je ziet hen niet, maar er zijn miljoenen mensen aanwezig in deze beelden." Over het formaat: "Ik hou wel van dit kleinere formaat, een beetje zoals van een graphic novel, dat ik in samenspraak met mijn uitgever heb gekozen (de Nederlandstalige versie verscheen daarententegen op een regulier albumformaat, red.). Maar ik hen het formaat van mijn originelen niet aangepast. Ik monteer mijn prenten zoals men een film monteert. Beeld per beeld. Soms kadreer ik mijn beelden opnieuw, niet radicaal, zelden meer dan 15%."

Enki Bilal over Julia & Roem	21/05 TOP
Onderstaande bijdrage van Bertrand Dicale verscheen eerder in het Franse stripmaandblad Casemate nummer 37 van mei 2011. COMMENTAAR BIJ PAGINA 39 Over een explosief avondje: "Ik hou niet van langdradigheid. Er moet steeds contrast zijn. In deze scène stellen bepaalde hoofdrolspelers zich niet open tegenover anderen. De familie van Julia wil geen neuwe sociale banden creëren. Uit een zekere liefdadigheid — of ze nu christen is of niet — stemt ze toe om de uitgeputte, ongenodigde gasten te onthalen. Het wordt een explosief mondain avondje. We zien er toekomstige doden. We weten nog niet waarom, maar vanaf het begin zit het niet goed tussen de drie jongeren net zoals het vandaag niet goed kan zitten tussen twee bendes die 's avonds laat in een straat in Parijs elkaars blikken kruisen." Over schone schijn: "Er is dus een verschuiving. De familie van Julia biedt een glas aan en verzoekt Lawrence en de twee jongens om 's anderendaags op te krassen. Dit gebeurt achter een façade van beleefdheid. Op zijn diepst is dat mijn beeld van de maatschappij: een façade waar we gewoon aan geworden zijn, met opgelegde modegrillen door merken die de wereld leiden in een race van schone schijn waarachter we niet meer weten wat menselijk is... " Over liefde op het eerste zicht: "Ik vroeg me af hoe je liefde op het eerste zicht toont. In een stripverhaal ontbreekt muziek, je kan niet zomaar inzoomen. In drie prenten — twee op deze pagina en de eerste prent op de pagina hierna heb ik iets heel eenvoudigs gedaan: een verleidelijke blik in een groter decor met hem vanop de rug gezien, daarna haar en hem tegenover elkaar en omgekeerd. Hij zegt niet dat ze mooi is, zij zegt niet dat ze iets voelt." COMMENTAAR BIJ PAGINA 40 Over afgeratelde portretten: "Onder de realistische, mondaine buitenkant is deze scène extreem artificieel, uitvoerig in de beschrijvingen en onverbiddelijk. In drie prenten en met veel tekst wordt een portret van deze mensen afgerateld. Het is een portret door ontkenning en is logisch voor deze scène." Over cinema in strips: "Er zijn niet meer dan drie of vier prenten per pagina en enkel horizontale prenten, uitgezonderd enkele vierkante. Dat komt uiterdaard door de cinema. Het projectiescherm is horizontaal en niet verticaal. Ook de voice over is ingegeven door mijn cinema-ervaringen. Het verhaal buiten beeld laat radicale verhaalelementen toe, er kan extra informatie en mysterie worden toegevoegd; Dat brengt bepaalde lezers in verwarring, maar dat is mijn manier om te evolueren. Ik weet nog wel hoe je klassieke strips moet maken met tien prenten per pagina, maar dat interesseert me niet langer." Over schrijven: "Het schrijven fascineert me meer en meer omdat het een buitengewoon middel is om een verhaal te vertellen. Ik had de kans Frans te leren op mijn tiende. Wat een cadeau! Als ik visueler was ingesteld of stel dat ik voetballer was geworden, dan had ik dat geluk niet gekregen. Hoe meer ik schrijf, hoe meer ik ervan houd. Misschien omdat ik een gevaar ervaar. Alle geschriften zijn in gevaar door de uniformiteit op deze paneet en de culturele vorming. De reflex om iets te lezen mag niet verloren gaan, dat het lezen niet meer wordt dan iets wat je in tien seconden leest onder persfoto's. Ik had zin om het geschreven woord in ere te herstellen." Over het verdwijnen van goed papier: "Mijn okerkleurig papier ligt in dezelfde lijn als het blauwgroene van Animal'z. Het wordt steeds moeilijker om goed papier te vinden. Door de computer en Photoshop verdwijnen winkels die zijn gespecialiseerd in grafische kunsten een na een, en vandaar ook kwalitatief materiaal. Ik vind het jammer dat dit soort genot bezig is te verdwijnen ten voordele van het informatieve. Ik weet nog niet wat het papierkleur van het volgend album zal zijn. Misschien een combinatie van beide."