| Onderstaande
bijdrage van Sophie Bogrow verscheen
eerder in het Franse stripmaandblad Casemate
nummer 70 van mei 2014. |
 |
Bruno
Di Sano over luchtvaartmeetings: "Vandaag
is men het vergeten, maar in de jaren 1930 gingen hele
gezinnen net zo goed naar luchtvaartmeetings als naar
de film. Tijdens deze druk bijgewoonde manifestaties maakten
vliegtuigen kunstvluchten, braken hier en daar records
en eindigde het feest me teen kermis vol ambiance."
Bruno Di Sano over de Simoun: "Het
vliegtuig van onze heldin is een Caudron Rafale. De Simoun
die aan de raid moet deelnemen staat op de achtergrond.
Op kleinigheden na is het dezelfde als van Saint-Exupéry
voor de route Parijs-Saigon waarmee hij in de woestijn
in panne viel. Uit die ervaring kwam De Kleine Prins
tot stand. In zo'n vliegtuig kwam ook Hélène
Boucher om, de pilote die inspiratie bood voor onze heldin."
Bruno Di Sano over de zesde samenwerking met François
Walthéry: "De uitgevers van Paquet
(de Zwitserse uitgeverij die Nora Stalle in het Frans
uitgeeft, red.) wilden ten zeerste Walthéry
aan boord voor dit verhaal, ze zochten een Natasja
bis... Wetend dat François de tijd niet zou hebben
om om alles te doen en dat we de gewoonte hebben om samen
te werken (het is ons zesde gemeenschappelijk album),
aanvaardden ze ons als duo. En ik zorgde ervoor dat de
tekenstijl een beetje meer op die van Walthéry
leek dan toen we Rubine maakten. Maar ik weet
niet of we een hele serie op die manier kunnen maken."
Bruno Di Sano over Dora: "Oorspronkelijk
had Étienne Borgers de heldin Dora genoemd. Niet
veel later realiseerden we dat Dora l'Aviatrice
te veel klonk als Dora l'Exploratrice (Dora the Explorer,
red.)! Om de lettering niet volledig opnieuw te moeten
doen, kozen we voor het meest verwant klinkende, Nora."
 |
Bruno
Di Sano over vrijheden: "Op basis van het
heel literaire — maar heel precieze — scenario
van Borgers stelde François een summiere bladschikking
op. Ik hertekende het storyboard in potlood op de pagina's,
priegelde aan de details en de houdingen en ik gaf ze
hem terug. Na zijn laatste correcties inktte ik alles.
Als hij minder beschikbaar was, in beslag genomen door
Natasja, redde ik me op mijn eentje voor de bladschikking.
Het ging om tien tot vijftien pagina's voor dit album.
Ik maakte van de gelegenheid gebruik om me vrijheden te
permitteren, de schikking van de prenten te moderniseren,
sterk klassiek met kleinere prenten erin of met overlappende
prenten, open kaders,...."
Bruno Di Sano over controle: "Bij
Paquet houden ze van een grapje, maar niet wat de luchtvaart
betreft. De pagina's zijn overhandigd aan Romain Hugault
die als luchtvaartexpert die een vleugel of een traject
verbeterde. Voor de schroef en de looping in de prenten
2 en 3 liet hij me de bewegingslijnen verscherpen. Blijkbaar
kan een vliegtuig sommige zaken niet! Na de inkleuring
moeten de pagina's getoond worden aan de artistiek directeur
die alles nagaat op eventuele technische moeilijkheden.
Ik verwachtte me niet aan zo'n heen en weer gedoe. Voor
deel 2 groepeer ik de pagina's om minder tijd te verliezen!"
Bruno Di Sano over documentatie: "Het
was de eerste keer dat ik de lat zo hoog legde voor het
gebruik van historische en technische documentatie. Ik
kreeg alle benodigdheden van Borgers, deed mijn eigen
opzoekingen, kende een site die gewijd is aan de Simoun
door een clubje gepassioneerden, en had enkele films uit
die tijd ter beschikking met gevechten. Gelukkig vermijdt
het internet dat we tegenwoordig alle bibliotheken van
het koninkrijk moeten aflopen."
 |
François
Walthéry over inktverschillen: "In
het begin rommelden we nog wat zonder goed te weten waarheen
we hingen. Voor Nora bijvoorbeeld maakten we heel wat
voorstudies die we uitwisselden. Op vraag van Bruno heb
ik enkele potloodtekeningen in inkt uitgewerkt als voorbeeld.
Ik weet niet waarom, eerlijk gezegd zie je het verschil
niet tussen de zijne en de mijne."
Bruno Di Sano over het laatste woord:
"François had het laatste woord over Natasja
— pardon, Nora — en ik bekommerde me om Theo
(we gingen akkoord om er een mix van te maken tussen Jean
Gabin en Jean-Paul Belmondo) en de nevenpersonages. Ik
ben ook verantwoordelijk voor de kostuums. Voor de mode
moet je het doel goed voor ogen hebben: de pakweg tien
films die ik met Gabin zag, stonden me toe om de garderobe
aan te passen. De pet, typisch uit die tijd, de uitrusting
van de piloten, die niet te veel verandert, zonder de
nazi-uniformen te vergeten."
Bruno Di Sano over de goede zeden: "Ik
weet niet of het vervolg van het scenario inhoudt of Nora
valt voor de charmes van haar mecanicien, maar François
waakt in elk geval over de goede zeden in het album. Een
beetje verder, terwijl de twee onder hetzelfde dak sliepen,
hoewel aangeschoten, was hij onverbiddelijk: ik moest
de goodies van de ene onder een deken en de naaktheid
van de ander (op de bank) achter een kussen verbergen."
Bruno Di Sano over handgebaren: "Een
van de geliefkoosde tussenkomsten van François
bestond erin om meer handgebaren toe te voegen. Hij zei
terecht dat een handbeweging, het opsteken van een sigaret
bijvoorbeeld, een beeld verlevendigt. Daarom hield ik
er niet mee op om overal handen te tekenen!"
 |
Bruno
Di Sano over de soundtrack: "Bij zijn heel
gedetailleerde beschrijvingen voegde Étienne Borgers
een passende soundtrack toe. Hier klinkt er uit de luidsprekers
een lied van Damia uit 1934. Voor de jongeren geef ik
mee dat Damia de onbetwistbare vedette was van de realistische-dramatische
zangeressen."
Bruno Di Sano over Wakthéry de jazzfan:
"Étienne Borgers voorzag nogal wat jazz, speciaal
voor François die er een grote fan van is. Vandaar
de cameo van Django Reinhardt en andere elementen die
rechtstreeks uit zijn persoonlijke collectie komen."
Bruno Di Sano over het vervolg: "Er
is voorlopig geen vervolg voorzien na het tweede album.
Tenminste tot de scenarist er ideeën voor heeft.
François zei me dat ze het er al een beetje over
hadden. De jaren 1930 waren een nogal sombere periode,
maar die op scenariogebied ontelbare mogelijkheden bieden:
de Duitse dreiging, de Spaanse burgeroorlog, het rechts-extremisme,
het koloniale rijk, enzovoort. Daarom koos ik ook nadrukkelijk
voor deze periode."
Bruno Di Sano over het einde: "Maar
zo ver zijn we nog niet. Momenteel weet ik zelfs nog niet
of ze erin slagen Shanghai te bereiken op het einde van
deel 2. Of indien ze eventueel verder vliegen, misschien
naar Amerika.? We kunnen het maar dromen..." |
