Samenvatting Op de vlucht voor Nummer 17 komen Robert, Bertrand en Joeki terecht in de winkel van antiquair Gaston Deblon en diens echtgenote Clara. Zij vragen hen om restaurateur Ludo Malfet op te sporen. Hij heeft een waardevol voorwerp in zijn bezet, namelijk het zwaard van Paracelse (Paracelsus), een Zwitserse renaissance-arts, theoloog, alchemist, astroloog en botanicus (1493-1541).(1) Malfet ontvreemde dit wapen in Praag. De Deblons blijken met het zwaard, dat een formule bevat, een aardewerken beeld tot leven te kunnen wekken. Zij laten deze homunculus moorden plegen. Eerste slachtoffer is Ludo, die teveel weet, daarna op verzoek van houthandelaar Bolberger diens chanteur en schuldeiser Korniels. Robert, Bertrand en Joeki weten deze laatste misdaad te voorkomen. De niet te stoppen homunculus wordt bij toeval opgeblazen. Nummer 17, lang op vakantie, kan deze tot zijn afschuw niet in handen krijgen. Hij flipt en belandt weer eens in een zenuwinrichting.   Thema Alchemie ingezet voor misdadige doeleinden.

Links: Paracelsus door Quenten Matsys. Rechts: Paracelsus zoals weergegeven in het album, pagina 6.

Locatie
Antwerpen.

Periode
Na de uitvinding van de warmwaterboiler (pagina 6).(2) De eerste geiser die aan de muur hing werd in 1905 uitgevonden.(3) Deze oogt echter nog moderner. Zie voor meer informatie de delen 53 en 58.
Ten tijde van de restauratie van de kathedraal van Antwerpen. De negentiende-eeuwse restauratie stond onder leiding van de Belgische architect en beeldhouwer Frans Andries Durlet (1816-1867).(4)

Vermomming
Clara Deblon als zwaar gesluierde dame.

Redding
Dit keer begint het verhaal niet met een redding, maar met een vlucht in een antiekzaak.

Bijzonderheden

• Een ‘blinde’ bedelaar die toch kan zien is een terugkerend fenomeen in Vandersteen-strips.
• Paracelse en de homunculus komen ook voor in de verhalen van Vandersteens laatste reeks De Geuzen.
• De homunculus heeft veel weg van een klein uitgevallen golem. Dat is volgens een Joodse legende een mensachtig figuur van klei, die door een rabbijn tot leven kon worden gewekt. Zie ook De Rode Ridder deel 66, Het Sprekende Zwaard (1974), en deel 194, De Golem (2002).

Links: De Homun'culus in Robert en Bertrand. Midden: Een nog kleinere variant in De Geuzen deel 1, De Zeven Jagers (1985). Rechts: Eenzelfde soort wezen komt tweemaal voor in De Rode Ridder, hier in De Golem (2002).

• Een van de betekenissen van homunculus is een miniatuurman, ooit bedacht door spermisten als zijnde aanwezig in menselijk sperma. Clara Deblon legt het begrip in het album uit: “Homun’ culus is de benaming voor een door alchimie (sic!) tot leven gebrachte kunstmens. Een miniatuur dienaar die gehoorzaamheid verschuldigd is aan hem die hem te voorschijn roept!” (pagina 9, prent 8). Gaston Deblon: “Om hem tot leven te brengen moeten wij de hartslag van een kind op hem overbrengen!” (pagina 10, prent 8).
• Eerst wordt het levende beeldje “Homun’ culus” genoemd, op de pagina’s 26 en 28 “Homun’cules”. Het moet zijn homunculus. Volgens de formule van Paracelsus moet een zak worden gevuld met botten, sperma, huidfragmenten en het haar van het dier waarvan je wilt dat het levend beeldje een hybride zou zijn. Dit alles moet veertig dagen op de grond worden gelegd in paardenmest. Na afloop hiervan zou er een embryo ontstaan.(5)
• Azoth, zoals in het album het zwaard van Paracelsus heet, was een universele medicatie, oplossing, doel of visie gezocht door de alchemie.(6)
• Het is een van de weinige albums waar andere zwervers in voorkomen (pagina 20).

NOTEN

1. Meer lezen over Paracelsus: Hugh D. Crone, Paracelsus: The Man who Defied Medicine: His Real Contribution to Medicine and Science (2004).
2. Warmwaterboilers en geisers zijn niet terug te vinden in Knotsgekke uitvindingen van de 19e eeuw, hoogstwaarschijnlijk omdat het geen “knotsgekke” uitvindingen zijn.
3. https://www.vaillant.nl/over-vaillant/wie-zijn-we/geschiedenis/history-199507.html
4. https://nl.wikipedia.org/wiki/Onze-Lieve-Vrouwekathedraal_(Antwerpen)
   https://nl.wikipedia.org/wiki/Frans_Andries_Durlet
5. https://nl.wikipedia.org/wiki/Homunculus_(alchemie)
6. https://en.wikipedia.org/wiki/Azoth