Laat ons er geen doekjes om winden en meteen met de deur in huis vallen: De Toverspiegel (deel 58, 1973) is ongetwijfeld een van de meest iconische albums ooit van De Rode Ridder. Terwijl veel fans van de reeks Het Beleg van Crowstone (deel 33, 1967) beschouwen als de ultieme ridderstrip, dan is De Toverspiegel het summum van het sword and sorcery-genre in de reeks. Het is dan ook geen toeval dat Patrick Cornelis in 2019, bij de zestigste verjaardag van de stripreeks, een remake maakte van precies dit album.
De Toverspiegel heeft werkelijk alles om de lezer te boeien, en dat begint al bij de cover waar een geketende Galaxa meteen de fantasie prikkelt. Is het een vette knipoog van wijlen Karel Biddeloo (1943-2004) naar Wonder Woman van William Moulton Marston (1893-1947)? Deze doctor in de psychologie was de allereerste die een vrouwelijke superheldin tot leven bracht in het door mannen gedomineerde superheldenuniversum van DC Comics. Marstons motieven waren ongetwijfeld feministisch, maar het liefst zag hij zijn langharige heldin in bondage... waar ook onze eigen Karel Biddeloo zijn neus niet voor ophaalde. Het valt trouwens op dat zowel Lancelot, Parcifal als Johan zelf ook eens weerloos op de cover van een album van De Rode Ridder te bewonderen zijn, respectievelijk in De Kroon van Deirdre (deel 26, 1965), De Terugkeer (deel 50, 1971) en De Watermolen (deel 52, 1971), dus zó seksistisch was Karel Biddeloo nu ook weer niet.
In dat laatstvermelde album ontmoet Johan de liefde van zijn leven, Astra, die hij helaas niet langer dan de duur van 32 pagina’s kent. Na haar gewelddadige dood is hij ontroostbaar, tot hij oog in oog staat met zijn wonder woman Galaxa! Astra was misschien wel de ster van zijn leven, maar Galaxa wordt zijn heelal en ze zal hem in heel veel albums door dik en dun steunen.
Maar we lopen wat vooruit op de feiten, want eerst komt Johan bij hét duister-romantisch of Victoriaanse motief bij uitstek, de verlaten ruïne... “spookachtig verlicht door de laatste stralen van de ondergaande zon, lijken de puinen van ’n oude Keltische burcht overgoten te zijn met bloed.” Als zo’n zin de sfeer niet kan zetten, dan weten wij het ook niet meer. Wat een taal is toch in die oude albums van De Rode Ridder te vinden! Al op pagina 2 worden we getrakteerd op “rabauwen en beurzensnijders”! Hun leider Boggolt — waar haalt Biddeloo het toch? — regeert over zijn bende met een discipline waar menig beginnend leerkracht een puntje aan kan zuigen. Blijkt dat de ‘portefuillepakkers’ het gemunt hebben op de spiegel in de burcht die ook de raadselachtige titel is van dit album. Net zoals de blonde Alice van Lewis Carroll (1832-1898) in Through the Looking-glass (1871) stapt Johan in de spiegel om in een wonderbaarlijke wereld terecht te komen. Hier ontmoet onze ridder geen absurde wereld, maar een vreemde sprookjesachtige elfjes, kabouters — tegenwoordig mogen we niet meer "dwergen" zeggen — maar ook een gemene draak. Al bij al is het nog een schattig exemplaartje en is het ondanks zijn zwavelachtig speeksel geen partij voor onze held, die de verblindende Galaxa eindelijk uit haar boeien kan bevrijden. Marston zou zonder twijfel de vraag stellen of Johan dat echt zou willen, maar dit is een Vlaams stripverhaaltje voor een breed publiek, dus we stellen die vraag niet.
Galaxa is bij haar eerste verschijning trouwens vrij braafjes gekleed in een jurkje dat in de oude albums nu eens wit lijkt te zijn en dan weer blauw. In elk geval loopt Johan geen blauwtje en kan hij zijn fee van het licht, zijn Venus, zijn Afrodite, tegen zijn brede rode borst drukken. Toch is er weinig ruimte voor romantiek, hoogstens een kus verder in het album, want de Prins der Duisternis maakt opnieuw zijn opgang. Johan is stomverbaasd, want hij dacht dat Bahaal gedood was door het zwaard van koning Arthur in De Laatste Droom (deel 41, 1969). Vanaf album 58 zullen beide archetypen van zowel goed als kwaad met de regelmaat van de klok opduiken, wat opnieuw de cultstatus van De Toverspiegel bewijst.
In feite kan dit album zelfs de concurrentie aangaan met Griekse tragedies, waarbij de tragische helden voor onmogelijke keuzes worden gesteld, moeten kiezen en altijd weer verliezen. Zo wordt de Griekse heldin Antigone zwaar gestraft omdat ze er ondanks alles voor kiest om haar broer, die staatsvijand was, te begraven. Ook Galaxa staat voor zo’n keuze: door Johan te helpen, die op het punt staat gedood te worden door Boggolt, moet ze uit de spiegelwereld stappen en kan ze nooit meer met Johan een leven opbouwen. ”Je hebt onze droom vernietigd, Boggolt! Ik zal geen genade kennen!” schreeuwt de ridder uit, terwijl Galaxa radeloos van ellende haar geföhnde haardos in de war haalt. Wat een drama, wat een emoties, wat een passies! Wanneer zal Johan haar ooit terugzien? Hij zal nog veel damsels uit hun distress halen, maar Galaxa zal altijd zijn nummer één zijn!
Victoriaanse elementen, bondage, sword and sorcery, een verwijzing naar een meesterwerk van Lewis Carroll, verscheurende keuzes met een antiek-Grieks tragediegehalte en dat in een flinterdun stripje? Dat zou vandaag geen enkele uitgeverij nog durven publiceren. Het is dan ook niet voor niets dat de Milanese nachtegaal Bianca Castafiore lacht bij het zien van de schoonheid in deez' Toverspiegel!
BERT GEVAERT |
