In 2019 verscheen het eerste deel van een nieuwe spin-off van Alex: De Jeugd van Alex, een poging om het verleden van Alex te (her)schrijven. In interviews hangt Jacques Martin meermaals een beeld op over de reden waarom Alex, als Galliër, bij de start van Alex de Onversaagde in Khorsabad is. Hij verwijst dan naar Gallische huurlingen die in het Midden-Oosten in dienst van Rome opereerden in de ruiterij. Bij het herlezen van de Alex-verhalen is het duidelijk, het verleden van Alex vóór zijn eerste optreden is een allegaartje.

Alex, een held zoals de anderen

Alex start zijn stripcarrière op 16 september 1948 in Kuifje. De proefplaat die Jacques Martin inleverde, zonder idee van het vervolg, wordt de startpagina. Een pagina geïnspireerd door de roman Ben Hur, met Khorsabad als achtergrond. Op dat ogenblik is Alex een held zoals ongeveer alle striphelden, zonder veel familie of verleden. Noch van Kuifje, Corentin, Blake of Mortimer(1) is iets van hun verleden bekend. De nieuwe held wordt voorgesteld als "jonge slaaf".(2) Op de volgende pagina stelt hij zich zelf voor: "Ik heet Alex en ik diende als slaaf in het paleis van Sargon."(3) Wanneer de Romeinen uit Khorsabad vertrokken zijn en Alex achterblijft, is de stripheld zich van die eenzaamheid bewust: "Vertrekken? Waarheen? Ik ben hier vreemd en indien de Parthen terugkomen, word ik weer slaaf!"(4)

Alex een held zonder geschiedenis (Alex 1: Alex de Onversaagde).

Toch een voorgeschiedenis

In tegenstelling met andere stripauteurs verklaart Jacques Martin wel het verleden van Alex. In het begin van het verhaal had Marsala er zich over verwonderd een Galliër tegen te komen: "Alex? Een Gallische naam! Eigenaardig!"(5)

Nadat Alex in Rome is aangekomen, vertelt zijn adoptievader Honorus Galla op zijn sterfbed dat hij een van de leiders van de Galliërs, die hem vertrouwde, in een valstrik lokte en hem met zijn familie en lijfwacht gevangen nam, om zo een dorp te kunnen overvallen. Hij verkocht de vader aan een Egyptische slavenhandelaar, de moeder stierf van verdriet. Het kind werd aan de Feniciërs overgeleverd. Het kind heette Alex, de Gallische leider Astorix.(6) In nummer 47 van het weekblad Tintin van 1949 wordt een tekstpagina ingelast om de brug te slaan tussen het beëindigde verhaal Alex de Onversaagde en het te starten verhaal De Gouden Sfinx. Hier wordt weer deze versie gebracht. Galliërs verklaren aan Alex: "Nous avons entendu  parler, il y a très longtemps  d'un chef nommé Astorix et de son fils Alix. Mais les Romains les ont fait disparaître, l'un et l'autre" ("Lang geleden hoorden we over een opperhoofd genaamd Astorix en zijn zoon Alex. Maar de Romeinen lieten hen beiden verdwijnen.")(7)

Het volgende verhaal, De Gouden Sfinx, valt uiteen in twee delen: een Gallisch (de eerste vijftien pagina's) en een Egyptisch (het eigenlijke verhaal). Dat eerste deel sluit nog aan bij het vorige verhaal met de tocht van Alex via Rome naar Gallië. Hij maakt in dit verhaal kennis met zijn neef Vanik. Hij roept zich uit tot hoofdman: "Zouden jullie het wapen tegen jullie hoofdman durven opheffen? Ik ben Alex, de zoon van Astorix."(8)

Alex, zoon van Astorix (Alex 2: De Gouden Sfinx).

Een nieuwe versie

Ruim twintig jaar na de start van de reeks past Jacques Martin de oorsprong van Alex aan. In 1972 verschijnt het tiende verhaal, Iorix de Grote. Martin brengt de voorgeschiedenis van Alex opnieuw. We krijgen nu het verhaal van de Gallische legioenen die meestreden tegen de Parthen. Alex zegt: "Mijn vader zou in dat legioen gevochten hebben. Ze zeggen dat hij gevangen genomen werd. Ik weet het niet. Wel weet ik dat ik mijn ouders daar verloren heb!"(9) Het verraad van Honorus Galla is vergeten. De verkoop van Astorix en de dood van zijn vrouw verdwijnen. Of Alex nu slaaf was of niet wordt onduidelijk. Dit wordt de nieuwe versie.

Vanaf deel 25, Het Was in Khorsabad, laat Jacques Martin zich voor het scenario bijstaan door medewerkers, voor dit verhaal door François Maingoval. Opnieuw wordt de voorgeschiedenis van Alex in Khorsabad verteld. Alex' vader maakte nu deel uit van de Gallische ruiterij. Zijn gezin volgt in de legertros. Alex heeft nu ook een zus, Alexia. Na de Romeinse nederlaag verliest Alex zijn familie uit het oog. Hij vlucht samen met een leeftijdsgenoot, Claudius Marcellus Caravia. Ze trekken samen stroomafwaarts tot Khorsabad. Daar verliest Alex Claudius uit het oog en wordt hij gevangen door Marsala. Alex was niet langer een slaaf, maar een vluchteling in Khorsabad. In dit verhaal vindt Alex Claudius terug. Claudius is blind, de ogen zijn uitgestoken. Claudius keert met Alex terug naar Rome.(10) Van de originele versie uit Alex de Onversaagde, blijft niets over.

Alex' vader in de Gallische ruiterij van Crassus (Alex 10: Iorix de Grote).

De jeugd van Alex

In 2012 start de reeks Alex Senator, geschreven door Valérie Mangin en getekend door Thierry Démarez. Alex is senator geworden en de vijftig voorbij. De reeks, gericht op een volwassen publiek, kent succes. Omdat de jongere generaties meer en meer afhaken, vat de uitgeverij het plan op om ook een reeks te starten over de jonge Alex. De reeks wordt toevertrouwd aan Marc Bourgne voor het scenario en Laurent Libessart voor de tekeningen. Deze reeks is gericht op een jonger publiek en de uitgever hoopt dat (als de reeks succes kent) de jongeren zo weer naar Alex zelf te leiden.

Voor hun verhaal putten de auteurs uit de twee voorgeschiedenissen van Alex. Zo krijgt de jonge Alex een zus Alexia en zijn moeder krijgt een naam, Myrdinna.(11) Ook Vanik is van de partij, de valsaards uit De Gouden Sfinx, Alderic en Ansila, eveneens. Zij worden voorgesteld als de aanstichters van de valstrik van Graccus voor Astorix.(12) Deze reeks maakt de reconstructie nog ingewikkelder. Alex ontmoet zijn vader in Egypte.(13)

Alex heeft een zus, Alexia (Alex 25: Het Was in Khorsabad).

Alex en zijn moeder Myrdinna (Alix 2: Le Sortilège de Khorsabad, Alain Hammerstein & Jean-François Charles).

In 2020 verschijnt De Slaaf van Khorsabad, deel 11 van Alex Senator. Valérie Mangin laat Alex aan de zijde van zijn vader optreden in de Gallische ruiterij(14) bij de slag van Carrhae. Wat logisch kan zijn, want op dat ogenblik is Alex vijftien jaar. Zijn vader sneuvelt, Alex wordt gevangen genomen en een slaaf in Khorsabad.(15)

Al bij al wordt de voorgeschiedenis van Alex' leven een ingewikkeld, onwaarschijnlijk verhaal, met veel varianten. Alex' geboorte wordt algemeen gesitueerd in -68. De Gallische oorlog begint in -58. Alex is dan tien jaar. Alex de Onversaagde speelt zich af in -53. Vijf jaar na het begin van de oorlog op zijn sterfbed zegt Honorus Galla: "Lang geleden toen Caesar tegen de Galliërs streed."(16) Het is erg onwaarschijnlijk dat Alex na vijf jaar de wrede Honorus Galla niet zou herkend hebben. Om deze hindernis te omzeilen  passen de auteurs van De Jeugd van Alex een kunstgreep toe. Nergens in het verhaal krijgt Alex Honorus Galla te zien.

De jonge Alex krijgt zijn adoptievader nooit te zien (De Jeugd van Alex 1: De Kindertijd van een Galliër).

Zo wordt aanvaardbaar dat Alex zijn adoptievader niet herkent. Die adoptie maakte van Alex een welstellende  Romeinse staatsburger en patriciër wat hem in staat stelde zijn avonturen te beleven.

In zijn biografie beweert Jacques Martin dat hij 1n 1947 een studie van professor Gustave Glotz (1862-1935)(17) las over het Gallische legioen dat met Crassus streed in Syrië.(18) Bij het schrijven van Alex de Onversaagde in 1948-1949 zag hij de inconsequenties in zijn verhaal niet in. Toegegeven, alles moest vlug gaan. Uit één plaat moest hij in ijltempo een verhaal ontwikkelen a rato van één plaat per week. Misschien had Jacques Martin aan Alex beter geen biografie, geen verleden toegekend. Niemand zou zich dan vragen gesteld hebben.

GERAADPLEEGDE BRONNEN

1. Na de herstart van de reeks geeft Yves Sente een verleden aan de twee helden.
2. Alex 1: Alex de Onversaagde, p. 3. Herhaaldelijk wordt Alex op de eerste pagina's “de jonge slaaf” genoemd.
3. Alex 1: Alex de Onversaagde, p. 4
4. Alex 1: Alex de Onversaagde, p. 6
5. Alex 1: Alex de Onversaagde, p. 4
6. Alex 1: Alex de Onversaagde, p. 35-36
7. Jacques Martin, Le Voyageur du Temps (Patrick Gaumer, Casterman, 2021, p. 70)
8. Alex 2: De Gouden Sfinx, p. 6
9. Alex 10: Iorix de Grote, p. 4-5
10. Alex 25: Het Was in Khorsabad, p. 3-6
11. De naam is ontleend aan de jeugdroman over Alex, Le Sortilège de Khorsabad, geschreven door Alain Hammerstein met illustraties van Jean-François Charles (Casterman, 2004).
12. De Jeugd van Alex 1: De Kindertijd van een Galliër
13. Alix Origines 4: La Reine en Péril
14. Alex Senator 11: De Slaaf van Khorsabad, p. 3-4
15. Alex Senator 11: De Slaaf van Khorsabad, p. 5
16. Alex 1: Alex de Onversaagde, p. 35
17. Gustave Glotz was professor geschiedenis aan de Sorbonne van 1907 tot aan zijn dood. Dus niet zoals Jacques Martin schrijft in de periode van Napoleon III, tenzij er nog een andere Glotz is. Hij was gespecialiseerd in de Griekse Oudheid.
18. Avec Alix: L’Univers de Jacques Martin (Thierry Groensteen, Alain De Kuyssche & Jacques Martin, Casterman, 2002, p. 84)