In 1948 zag Alex het levenslicht in het weekblad Kuifje, of beter Alix in Tintin. Soms nemen vertalers de naam van de held uit de originele taal over, soms krijgt de held een nieuwe naam. De vertaler van dienst in 1948, Karel Van Milleghem, op dat ogenblik de redacteur voor Kuifje en uitvinder van de ondertitel "voor de jeugd van 7 tot 77", vertaalt het Gallische Alix naar Alex. Ix-uitgangen verwijzen steevast naar Gallië. Er is niet enkel Vercingetorix voor de Franse geschiedenis, er is ook Ambiorix voor onze vaderlandse geschiedenis. Nochtans: Alix wordt Alex. Waarom is niet duidelijk. Is het omdat de voornaam Alix in het Brabantse in die tijd bij meisjes voorkwam? Met als gevolg dat in zowat alle talen de stripheld van Jacques Martin Alix heet en in het Nederlands Alex. Het heeft nochtans weinig gescheeld of in Tintin zou ook de Van Milleghem-naam gebruiken. Patrick Gaumer publiceert in zijn boek Jacques Martin: Le Voyageur du temps' de brief van uitgever Raymond Leblanc aan Martin van 13 augustus 1948. Hierin heeft hij het over: Alex l' intrépide.(1)

Brief van uitgever Raymond Leblanc aan Jacques Martin met daarin de vermelding van "Alex".

Een vooruitziende redacteur

Achteraf beschouwd is de vertaling nog zo slecht niet. Bij het eerste verschijnen van Alix is de jongeman een Gallische slaaf. Niets laat vermoeden dat hij geadopteerd zal worden door Honorus Galla Graccus(2) en daardoor een welstellende Romein wordt. Doorheen de verhalen laat Alix/Alex opmerken dat hij een Romeins staatsburger is en Rome volledig toegewijd. Zoals uit de spin-off Alex Senator van de reeks blijkt, brengt hij het zelfs tot Romeins senator. Daar wringt het schoentje. Welke zichzelf respecterende Romein wil met een Gallische naam door het leven gaan? In de tijd van Julius Caesar was het Grieks bon ton. Bovendien veranderen Romeinen hun naam met gemak naargelang hun behoefte. Alix Graccus in het oude Rome? Dat klinkt niet. Alhoewel Alex ook niet zo Romeins klinkt, is een Griekse naam toch nog altijd beter dan een banale Gallische naam.

Uittreksel uit het Franstalige contract met opnieuw een vermelding van "Alex" in plaats van "Alix".

Bovendien is Caesar, de beschermheer van Alex, niet gesteld op Gallische namen. Zo zal Caesar de vrouw van Vercingetorix, Ollovia, verplichten de naam van haar zoon Edorix te veranderen in Edorus.(3) Caesar sprak een aardig mondje Grieks(4) en zou het best gewaardeerd hebben dat Alix Graccus zijn naam veranderde in Alex. Caesar dweepte met Alexander de Grote.

Ollovia noemt haar zoon Edorix (Alex 18: Vercingetorix).

De Kuifje-redacteur was onwetend en tegelijk erg vooruitziend. Als Alix geleefd zou hebben, zou hij in de Romeinse annalen allicht als Alex Graccus geboekstaafd zijn.

GERAADPLEEGDE BRONNEN

1. Jacques Martin: Le Voyageur du Temps (Patrick Gaumer, Casterman, 2021, p. 57)
   In sommige albums Honorus Graccus Galla.
2. Alex 18: Vercingetorix, p.48
3. Het legendarische "Tu quoque, fili mi" zal nooit van de lippen van Caesar gekomen zijn. Veeleer: "Και συ τεκνον".