"Ik zou een prima dode zijn, vermist in de algehele chaos. Een lijk dat anoniem ligt weg te rotten."

Ach, die alomtegenwoordige oorlog! Knikkeren met loden kogeltjes. Stenen gooien naar opgegraven, roestige obussen. Verstoppertje spelen op de witgekalkte kerkhoven. Die oorlog was tof.

"Het offensief was begonnen. De moffen wilden zo nodig naar Verdun. Dat vonden wij niet goed."

Papavers kweken in een vergeten loopgraaf. Graffiti spuiten in een bunker in de wei. Zouden we toch niet die granaatkop opendraaien? Vier kogels ruilen voor éénbajonet? Die oorlog was vet.

"Onze Senegalezen waren met hele vrachtschepen tegelijk hierheen gehaald om te creperen in de kou en modder. De republiek, in al haar edelmoedigheid, was trots dat ze hun de kans kon bieden eervol voor het vaderland te sterven."

Je een kriek lachen met Engelse schoolmeiden die we Duvel gaven in plaats van pils. Samen hun naam zoeken tussen de slachtoffers op de Menenpoort. Wat is dat gras mals op die kerkhoven. Kus. Die oorlog was pure liefde.

"Om de verliezen aan te vullen was de reglementaire lengte van de toekomstige slachtoffers verlaagd naar een meter vijftig. Hun bataljons werden bantams genoemd, naar een klein ras gevechtshanen. De bantams waren snel uitgeput en niet erg geschikt voor het slachtveld. Ze werden als minderwaardig behandeld. Ze werden uiteindelijk gefusilleerd."

Vergeelde diarama's herstellen in de Hill 62. Een vriend die sterft door een vergeten obus. Jacques Tardi's Loopgravenoorlog krijgen en die niet kunnen uitlezen. Die oorlog begint ons te verraden.

"Jij maakte dode bomen van papier-maché, nepkanonnen, neplijken, staakperiscopen om naar de overkant te kijken,... Je verfde met pisgeel, poepbruin, spinaziegroen,..."

Tardi tekent de oorlog graag. Of beter gezegd, Tardi tekent de oorlog van zich af. Dit is duidelijk. Ook zijn grootvader was er aanwezig. Zijn De Grote Slachting is nog straffer dan zijn Loopgravenoorlog. Cynischer. Wreder. Juister. Die oorlog was een vies ding.

"Een piano! Om alle ellende even te vergeten gaf je toe aan je verlangen om de eerste maten van 'Tippary' te pingelen. Je kon niet vermoeden dat ze een granaat in die rammelkast hadden verstopt... mi fa sol. Sol la si do mi. Mi re do la do sol."

Tardi houdt afstand en toont ons de onverbloemde feiten. Drie brede plaatjes per pagina gevuld met anekdotes. Geen afleidende tekstballonnen. Alleen de naakte waarheid opgezocht door historicus Jean-Pierre Verney. Zei men niet dat de mens een schaap is en het slachthuis zijn bestemming? Sterven als slachtoffer van je eigen stompzinnige volgzaamheid. De grote slachting. De waarheid wordt hier verpakt in citaten boordevol cynisme.

"De mensen werden gereduceerd tot een brij van gehakt en modder, gebroken botten, naakt vlees,... Gruwelijk! Gruwelijk. Gruwelijk! Het is een grote slachting."

Ook dit album kunnen we nog steeds niet in één keer uitlezen. Dit is krachtiger dan elke geschiedenisles. Dit kon onze jeugd geweest zijn. Die oorlog mag nooit wennen. En hij zal nooit wennen. Bedankt Tardi. Bedankt Casterman voor deze heruitgave.