We waren nogal te spreken over de eerste reeks van vijf albums waarin voornamelijk historisch gesitueerde verhalen van Willy Vandersteen uit de jaren 1940 werden gebundeld. In de tweede vijfsprong gaat het vooral de futuristische - en sciencefictiontoer op. Zelfs een realistisch ogend, maar zich deels in een onderzeerijk afspelend verhaal als Het Verzonken Rijk is gesitueerd in de nabije toekomst, weliswaar het jaar 1950, zo'n drie jaar nadat het verhaal verscheen in Overal.

Tussen Water en Vuur is de grootste uitzondering. In dit prehistorische verhaal volgen we de opkomst van de jonge Kinra die uiteindelijk de koning wordt van twee samengevoegde stammen die elkaar tevoren bekampten. De gevechten die hij hiervoor diende te leveren, zijn weggeplukt uit Hal Fosters Prins Valiant, toen een vaste bron van grafische inspiratie voor Vandersteen. Het laatste plaatje, waarin Kinra op zijn troon zetelt, deed meteen denken aan Conan. Van de vijf verhalen vonden we Tussen Water en Vuur het meeste potentieel hebben om het tot een reeks te schoppen. Vandersteen had makkelijk een twintigtal verhalen kunnen bedenken met Kinra in de hoofdrol.

Het Veenspook steunt het meest op sfeer dat al begint "op een mistigen herfstavond". Met veel gevoel voor zwart-witcontrasten en een goedgekozen setting aan de druilirige Engelse kust ontvouwt Vandersteen een mysterie met een geheimzinnige onbekende en een vermeend spook. Voor dit verhaal experimenteerde Vandersteen duidelijk met tekenmateriaal dat hij minder gewoon was. Zijn penseellijnen variëren per pagina.

Marscommando's op Aarde en De Eerste Maanraket zijn natuurlijk onvervalste sf-verhalen. Hoewel Vandersteen beweerde niet van het genre te houden en er niets vanaf te kennen, heeft hij ons toch enkele pareltjes geschonken die net all the way sf zijn. Denk maar aan de Suske en Wiske-verhalen De Wolkeneters, De Mottenvanger en niet in het minst De Gezanten van Mars, al is dat laatste uiteraard discutabel gezien de realistische onthullingen. De Eerste Maanraket speelt zich vele eeuwen in de toekomst af nadat een oorlog tussen beide halfronden in het jaar 2000 een resem raketten deed ontploffen. In een herschapen wereld anno 3000 bedreigt een nieuw gevaar de mensheid. Dit verhaal is het sterkst uitgewerkt, het best gedocumenteerd en het rijkelijkst voorzien van details. En hoe mooi ziet jufrouw Hopkins eruit! In Peggy is dan weer de stijl van Milton Caniff te ontwaren. Niets om je druk over te maken. Het geheel oogt overtuigend. Het verhaal van Marscommando's op Aarde is in dat opzicht knulliger van, euh, aard. Een paar potsierlijke sterfscènes en haastige wendingen zijn smetten op hier nochtans ook weer bewonderenswaardige werk dat Vandersteen als realistisch tekenaar aan de dag legde. Het minste dat je kan constateren, is dat Vandersteen de jonge lezers van toen respecteerde en hen geen haastwerk te lezen gaf.

Om de albums van veertig pagina's vol te krijgen zijn extra gags en strookjesstrips opgenomen. Je herkent — of niet — stokoud werk die naar ronkende namen luisteren als Peerke Sorgloos, Tops de Waakhond, Bert de Lustige Trekker en de enkel in het Frans verschenen Bill Bing et Panzo en Peggy le Petit Scotch. Alleen al door de opname van dit minder gekend werk van Vandersteen heeft de reeks Uit de Archieven van Willy Vandersteen veel van zijn betsaansrecht verdiend. Al is het lang niet Vandersteens beste oud werk, we houden van compleetheid.

Wat we deze keer een beetje misten, is kleur. De reproducties zijn zorgvuldig uitgevoerd (beter dan de verhalen ooit zijn herplaatst in andere publicaties), maar in hun oorspronkelijke vorm verschenen de verhalen nu eenmaal in zwart-wit. In de extra pagina's is er gelukkig ruimte voor gags, cartoons en illustraties in kleur. En hoe! De kleurschakeringen in Bert de Lustige Trekker zijn een pure lust voor het oog, of toch voor de kijkers die toebehoren aan personen die zich graag laven aan een nostalgische bron.

De teksten van DannY De LaeT, tja, daar blijven we het moeilijk mee hebben. We geven wel grif toe dat de situering van de verhalen in zowel de publicatiegeschiedenis als bij kleine uitbreiding de wereldgeschiedenis vaak interessant genoeg is om hier verder niet te hoeven vitten op zijn verschrikkelijke schrijfstijl en inhoudelijke zijsprongen die met een "betreden op eigen risico"-bord zouden moeten worden gemarkeerd.

Vandersteen als realistisch tekenaar in zijn pre-studioperiode blijft ons verrassen. Zolang dat ten goede is, verwelkomen we elk nieuw album. De reeks zal uiteindelijk twintig albums omvatten. Laat maar komen