In vorige besprekingen hebben we jou proberen te overtuigen van de veelzijdige kwaliteiten van Boeddha, je van je eventuele vooroordelen over manga's proberen af te helpen en het belang van het verhaal proberen te duiden. Dit is onze laatste kans om Boeddha aan te raden, niet alleen dit deel, maar net zo goed de overige zeven delen die onderling niet boven of onder elkaar presteren. De kwaliteit is constant even hoog.

In Jetavana breekt een oorlog los, sterven belangrijke personages, wordt tot inzicht gekomen en wordt de doodsstrijd van Boeddha in beeld gebracht. Opnieuw een hele boterham die Osamu Tezuka smakelijk belegt met verfrissend garnituur voor de luchtigheid en een dikke schel ham om je tanden in te zetten. Het is verbazend hoe vaak de (boeddhistische) ideeën van Boeddha en zijn entourage ons zelf aan het denken zetten. Niet alleen over leven, dood en de zin ervan — waarbij we soms afwijken van Boeddha's gedachten hierover, maar net zo vaak weer instemmend knikken tijdens het lezen —, maar ook over de volgelingen van de grote leermeester. Tezuka zet hen neer als kritiekloze, gedweeë volgelingen of weifelende beterweters die middels een parabel of een raak antwoord wel eventjes op hun plaats worden gezet. Af en toe vallen deze uithalen op als verhaaltrucjes van de auteur.

Dat Tezuka een groot auteur is, staat verder buiten kijf. De overgrote meerderheid zal niet houden van zijn ietwat simpele tekenstijl en groteske expressies. Ook de anachronistische verwijzingen naar het heden (er is sprake van televisie... in 483 voor Christus of knipoogjes naar Popeye, ET en Yoda) vinden we nodeloos en misplaatst. Ook het gemak waarmee sprongen in de tijd worden gemaakt, roept vragen op. Daar tegenover staan de talloze ingetogen passages met uitgesproken dramatische sequenties waaruit hoop, dankbaarheid, respect, blijdschap, woede, angst, ongeloof, ontzag, enzovoort spreekt.

Jetavana staat bol van verschillende eindes. Niet zo erg als het sluitstuk van de filmtrilogie The Lord Of The Rings, maar er wordt net zo vaak afscheid genomen van personages. In de laatste woorden of dialogen die ermee gepaard gaan, ligt de essentie van de reeks... en het boeddhisme. Lees het maar, je zal ons geen ongelijk geven.

In augustus geeft Uitgeverij L het eerste deel van Tezuka's tweeluik Ode aan Kirihito uit. Hopelijk valt het net zo goed mee als Boeddha. Wat ons betreft, mag daarna de rest van Tezuka's imposante œuvre volgen.