Het Furet du Nord in Rijsel organiseert regelmatig een live-interview met een stripauteur die op dat moment in the picture staat. Na het interview is het de beurt aan de aanwezige stripliefhebbers om hun eigen vragen op de auteur af te vuren. Jordy Garcia, een van onze wakkere lezers, was erbij. "Of wij ook een vraag hadden voor Enki Bilal?" Natuurlijk! En laat Bilal nu net met onze vraag wat moeite gehad hebben...
De aanleiding voor dit livegesprek was de verschijning van Vier?, het laatste deel in de cyclus De Slaap van het Monster. Een lezing van het album strekt tot aanbeveling als je alles hieronder wil snappen. Het is een weerslag van het dikwijls chaotisch verlopende interview en de vragenronde. Bilal springt ook van de hak op de tak en wijkt snel af van de gestelde vraag.
Veel plezier.


"Een strip is meer
dan enkele mooie plaatjes."

Dit is uw tweede persoonlijke werk, na uw samenwerking met Pierre Christin. Kreeg u effectief het idee om eraan te beginnen in 1995?
Nadat ik zelf de drie eerste delen had herlezen, weet ik dat het idee ontsproot na het zien van de oorlog die Joegoslavië verscheurde. Ik schrok na het herlezen van deel 1 dat het zo somber was, toen wilde ik er een trilogie van maken. Met deel 2 moest Warhole een grotere rol gaan spelen, een meer verplaatste, in het irreële, zoals zijn kunst en de kunst in het algemeen.
Die irrealiteit werd jammer genoeg door de werkelijkheid ingehaald in september (Bilal doelt op 9/11, jg).
Met een vervolg wilde ik mijn drie personages redden die op hetzelfde moment, tijdens de oorlog, op dezelfde plaats, dat hospitaalbed onder een open dak, van elkaar weggerukt werden. Daarna moesten ze elkaar wel zoeken en terugvinden.

Oorlog wordt niet getoond in uw verhalen, en dan blijft ook de vraag: is Nike Bosniër, Serviër of heeft hij nog een andere nationaliteit?
De oorlog toon ik inderdaad niet in beeld, maar is wel aanwezig in de tekst. Een strip is meer dan enkele mooie plaatjes. Ik wou geen oorlogsbeelden tekenen, maar ze wel laten oproepen bij de lezer. Ik vind oorlogsbeelden obsceen, vulgair, en zou me niet kunnen inbeelden om die terug te zien in deel 1. Bij een herdruk zou ik zelfs liever die scènes waar het wel getoond werd, hertekenen om ze eruit te halen.

Het verhaal van Nike Hatzfeld loopt regelmatig parallel met onze tijd, waarom laat u het dan zo ver in de toekomst afspelen?
In 1995 leek 2027 inderdaad heel ver weg, maar nu is dit slechts twintig jaar verder in de toekomst. Ik wou een verhaal maken dat zich in de toekomst afspeelde, maar wel in een toekomst die ik zelf nog zal meemaken. Nu weet ik ook wel dat we binnen twintig jaar geen wagens zullen hebben die in de lucht vliegen, of dat er vliegdekschepen de lucht ingestuurd zullen worden... alhoewel die nieuwe Airbus A380 is wel een beetje vergelijkbaar met zo’n vliegdekschip. Ook wilde ik niet dat het verhaal begon met de geboorte van de drie tijdens de oorlog en dat dan pas het verhaal van start ging. Daarom laat ik Nike teruggaan in zijn geheugen naar D-1, ik wilde meer chaos zien, beelden oproepen.

Hoe heeft u de drie personages gezocht of gevonden, hoe verliep uw casting?
Wel, ten eerste moesten ze alle drie van verschillende afkomst, van een verschillend geloof zijn. Van Nike weet men niet welke oorsprong hij heeft. Daarom werd hij genoemd naar het paar sportschoenen waar hij naast gevonden werd en naar de journalist die hem vond, Hatzfeld — die overigens echt bestaat en naast journalist ook een schrijver is. Waarom Nike? ik heb het geprobeerd met andere merken, maar het klonk niet echt goed: Adidas Hatzfeld, Reebok Hatzfeld, Allstars Hatzfeld,... dus was Nike het beste.
Leyla werd astrofysica, juist als extensie naar de ruimte, om een ruimtelijker deel in het verhaal te krijgen.
En dan Amir, hij is een beetje de loser van het verhaal, hij is broos, doet van alles en nog wat illegaals om in leven te blijven, vormt een koppel met iemand die nog slechter is dan hijzelf en op de koop toe zoon van de sniper die Nikes vader doodde.
Ik wou ook niet dat ze door die verschillen wraak op elkaar namen, want die mengeling die ik toon met verschillende achtergronden, zowel qua geloof als afkomst is oké.
Nu zie je daar (in ex-Joegoslavië, jg) ook weer veel meer menghuwelijken, van personen die ook van verschillende oorsprong zijn, zoals dat was vóór de oorlog.

Een sniper is het gruwelijkste dat er bestaat in een oorlog, waarom is hij dan zo belangrijk voor u in het verhaal?
Oorlog is zo al stom, maar losweg op mensen schieten om voorbijgangers te doden is echt wel van die tijd.

Het verhaal speelt zich af in heel veel verschillende steden, bijvoorbeeld Parijs, Bangkok. Wou u zo de wereld samenbrengen tot één groot geheel?
We zijn vertrokken in de Balkan, die heel erg leed onder die oorlogen. Maar de rest van de wereld leefde gewoon verder, zo wilde ik het verhaal uitrekken op wereldschaal.

Waarom bracht u de site van het Adelaarsnest in het verhaal?
Om een spoor van ons verleden te tonen zoals men ze vindt in Egypte. Ik wou een plaats waar men kon vinden dat er op aarde contact was met het heelal.

U gebruikt ook klonen, duplicaties van uw personages met hetzelfde uiterlijk en hetzelfde geheugen. Waarom?
Het is meer ludiek bedoeld. Omdat het eerste deel zo somber was, wou ik wat meer ludieke elementen in het vervolg.
Het klonen is niets nieuws, het is gewoon een streven, ons verlangen naar een eeuwige jeugd.

Warhole neemt verschillende vormen aan, gaande van mens, vlieg en dan een soort teek dat zich vasthecht aan Nike. Maar de persoonlijkheid van Warhole ondergaat ook veranderingen: van slecht mens naar een goede.
Hij heeft telkens de plaats ingenomen die hij moest. Het is ook het personage die onze zwaktes toont. Hij evolueert van vis naar mens van uiterlijk, maar innerlijk gaat hij van kwaad naar goed. Hij vult bijvoorbeeld het gat in de ozonlaag met zijn zwerm vliegen om het smelten van de poolkappen te verhinderen. Hij doet wat wij willen doen, maar niet kunnen.

Is het omdat u hem goed vindt als personage dat hij die verandering ondergaat?
Ja.

Hoe kwam u op het gebruik van dieren zoals vissen of die vliegen en de evolutie ervan?
Alles kwam beetje bij beetje bij elkaar zoals de stukjes van een puzzel, die ik zelf niet op voorhand kende.

Komt er een epiloog, Terug naar Sarajevo?
Neen. De drie hoofdfiguren keren uiteindelijk autonoom en weer menselijk terug en gaan elk hun eigen weg. Het is geen afgesloten einde, er zijn openingen naar de toekomst mogelijk, maar ik heb daaromtrent geen plannen.

Waarom plaatste u een "?" na Vier?
Juist omdat het geen einde is.

Oorspronkelijk was het verhaal gepland als drieluik. Wanneer besliste u dat het een vierluik moest worden?
Omstreeks pagina 40 van deel 3 besefte ik dat ik 130 pagina's nodig zou hebben om het hele verhaal te vertellen. De uitgever wilde het liever in tweeën opsplitsen. En uiteindelijk vond ik ook een goede plaats en situatie om het verhaal te splitsen. Daardoor komt het ook dat er in ongeveer negen maanden tijd twee verhalen van mij verschenen, omdat deel 4, dat eigenlijk het einde van deel 3 moest worden verwerkt, al geschreven was.

Hoe denkt u over het feit dat De Jacht, uit 1983, nog altijd gezien wordt als uw grootste klassieker. En onderhoudt u nog contacten met Pierre Christin of is dat een afgesloten hoofdstuk?
Ik vind het nog steeds, samen met De Falangisten van de Zwarte Orde, een essentieel werk van me.
Pierre Christin zie ik nog geregeld op het tennisveld, waar we samen een partijtje spelen. Onlangs had ik last van een tenniselleboog, die me zes maanden belette te spelen, en mijn eerste partij speelde ik tegen hem.
Na ons laatste boek vroegen we ons af wat we samen nog konden vertellen, maar noch hem noch ik vonden iets dat we samen nog zouden kunnen maken dat ons allebei interesseerde.
We deden wel nog andere dingen samen, los van het stripverhaal.
Ik wou ook vanuit een ander standpunt vertellen, minder klassiek. Ik wou het ook anders in beeld brengen.


Eindnoot: Enki Bilal was niet echt happy met deze vraag, vooral over Christin. Na afloop, toen ik bij hem kwam voor het signeren, zei hij me nog dat hij daarover nog uren kon doorgaan, maar dat het inderdaad een ander hoofdstuk was.

> JORDY GARCIA — 6 april 2007
eindredactie door David Steenhuyse