De Stripspeciaalzaak -- Interviews en meer: Alcante & Fanny Montgermont

Ze zijn zo zeldzaam: stripverhalen die je (bijna) doen huilen. Geloof ons vrij: het valt niet mee je ogen droog te houden bij het lezen van het Vrije Vlucht-album Een Paar Dagen Samen... Didier Swysen alias Alcante (de scenarist van Pandora Box en Jason Brice) had dit nooit durven verwachten bij het schrijven van het verhaal. Met hem en hiernavolgend tekenares Fanny Montgermont hadden we het over dit buitengewone album. Twee van Alcantes volgende projecten schrijft hij in opdracht van zijn grote jeugdidool Jean Van Hamme, naar eigen zeggen de "Ronaldinho van het scenario": een stripadaptatie van een nieuwe tv-reeks en een album van XIII Mystery.

"Het is stom, maar het is een van de gebeurtenissen in mijn leven waar ik het meest spijt van heb. Ik had tien minuten moeten opofferen om met hem te spelen. Wanneer ik eraan denk, zeg ik tegen mezelf dat het de dag is dat ik definitief mijn kinderjaren heb opgegeven"

Met de achtdelige reeks Pandora Box genoot u een groot vertrouwen want het was uw eerste grote serie met niet minder dan zeven tekenaars om mee te beginnen. Nu hebt u ook de kans gekregen om te debuteren in de collectie Vrije Vlucht, een kwaliteitsmerk. Dat is een buitengewoon en snel parcours voor een jonge auteur, toch?
Alcante: "Ja, ik kan zeker niet klagen, inderdaad. Vijf jaar geleden had ik nog geen album gepubliceerd en nu zijn er al tien. Nog eens tien andere zijn al voorzien, inclusief twee in samenwerking met mijn jeugdidool, Jean Van Hamme. Het is dus inderdaad snel gelopen. Maar da's ook niet zo evident geweest, ik heb daar veel voor gewerkt, veel boeken gelezen over scenariotechnieken, enzovoort. En ik ben ook niet zo jong meer (knipoogt): 38 namelijk. Ik ben wel laat begonnen.
Pandora Box heeft een redelijk succes gekend en dat helpt natuurlijk om met andere projecten te komen bij de uitgevers. Maar Een Paar Dagen Samen was al geschreven (en goedgekeurd door de uitgever) voordat we de verkoopcijfers van Pandora Box kenden. Het is ook totaal verschillend van die eerste reeks.
Ik ben enorm trots om in de prestigieuze collectie Vrije Vlucht te mogen publiceren. Vooral omdat ons album in hetzelfde jaar als het twintigjarig bestaan van de collectie verscheen (in het Frans verscheen het album al in 2008, ds). Twintig jaar geleden betekende het eerste album in deze collectie, Reis naar Italië, een grote schok voor mij. Het is vandaag nog steeds een van mijn lievelingsstripverhalen."

Tussen Pandora Box en Een Paar Dagen Samen lanceerde u de serie Jason Brice. Is dit een serie met een einde, verdeeld over cyclussen?
Alcante: "Het eerste album van Jason Brice, Wat Geschreven Staat, is een compleet verhaal in de zin dat er een echt einde in het album is. Maar tegelijkertijd is het ook het begin van een cyclus die normaal vier albums zal beslaan. In deel 1 leren we dat een schrijver blijkbaar profetische visies had en we zien Jason Brice die tegen die voorspellingen probeert te strijden. In het binnenkort te verschijnen deel 2 (in het Frans aangekondigd voor oktober, de vertaling volgt later, ds) probeert hij die schrijver terug te vinden. Hij verdween namelijk tien jaar geleden. In dit deel wordt het mysterie wat groter. Er komen ook nieuwe personages. En er rijzen veel extra vragen bij de lezer. Alle antwoorden volgen in de twee laatste albums van deze eerste cyclus. Daarna volgt normaal een tweede cyclus, enzovoort."

Vóór Jason Brice werkte u als economist. Was dat voor een bank? Ik leerde trouwens van een stripdistributeur dat in tijden van crisis strips niet slecht verkopen omdat het nog een betaalbare luxe is in tegenstelling tot bijvoorbeeld reizen. Het was dus het ideale moment om van job te veranderen. Bent u nu een fulltimescenarist?
Alcante: "Ik heb eerst als onderzoeksassistent op de universiteit van Antwerpen gewerkt, dan voor de NMBS. Daarna was ik ook adviseur in het kabinet van een vicepremier. Na het kabinet ben ik teruggegaan bij de NMBS waar ik gewerkt heb voor de regeringscommissaris. Ik ben stap voor stap beginnen schrijven. Eerst 's avonds en in de weekends, dan een dag per week, dan halftijds en nu werk ik voltijds als scenarist sinds september 2008.
Enerzijds was het op het goeie moment omdat ik nu toch een beetje bekend in het milieu ben geworden, wat de zaken makkelijker maakt. En ik had ook goeie projecten gestart. Het was dus een beetje nu of nooit. Maar anderzijds is het misschien het slechtste moment wegens de financiële crisis! De globale verkoopcijfers van de albums blijven stijgen, maar de gemiddelde cijfers dalen sterk! Zoals in (bijna) alle andere sectoren gaat het nu slecht. Voor de uitgevers — en dus ook voor de auteurs — is het beslist heel moeilijk tegenwoordig."

Hoe was het om te werken en te wonen in Antwerpen?
Alcante: "Heel tof. Ik heb daar niet gewoond want mijn nu ex-vriendin studeerde nog in Brussel, maar ik heb veel toffe herinneringen. En ik heb nog veel Vlaamse vrienden."

Uit beleefdheid stelden we voor om de vragen in het Frans te stellen die u in het Nederlands beantwoordde. Uw goede kennis van het Nederlands verbaasde ons wel. Komt dat door uw periode in Antwerpen?
Alcante: "Ja, vooral. Nederlands was mijn tweede taal op school maar men moet toegeven dat het niveau van het Franstalige onderwijs niet zo goed is. Toen ik in Antwerpen werkte, volgde ik Spaanse lessen — in het Nederlands — en het niveau was veel beter! Maar zowel bij de NMBS als op het kabinet heb ik ook steeds Nederlands moeten spreken. En ik heb natuurlijk met Steven Dupré (voor deel 3 van Pandora Box, ds) gewerkt. Dus ook met hem Nederlands gesproken (knipoogt), hoewel Stevens Frans heel goed is!

Laten we het nu hebben over Een Paar Dagen Samen. Met dit album hebt u een extreem emotioneel verhaal geschreven. Alle Franse recensies en commentaren die we lazen, zijn bijna unaniem: je kan het album niet lezen zonder bijna een traan te laten. Wij ook, om eerlijk te zijn. Zijn wij dan allen hyperemotioneel? Wat denkt u bij dit soort complimenten.
Alcante: "Eerlijk gezegd was ik echt verbaasd. Ik hoopte natuurlijk dat de reacties zo goed mogelijk zouden zijn, maar ik dacht niet dat ze zó goed zouden zijn! En ik dacht er vooral geen moment aan dat zo veel lezers met dit verhaal zouden huilen! Zelf heb ik maar één keer in mijn leven gehuild door een stripverhaal. Het overkwam me bij de nummers 3 en 4 van Say Hello to Black Jack, een manga over een jonge arts (vertaald door Glénat, ds). Het is namelijk enorm moeilijker om dit soort emoties te veroorzaken met een stripverhaal, in vergelijking met de cinema waar men met muziek en lange, stille scènes kan spelen.
Maar het lijkt erop dat de lezers dit verhaal echt 'beleven', ik kan het niet anders verklaren. Als je de commentaren van lezers op een forum zoals bdgest.com leest, is het echt indrukwekkend. Ze zijn enorm enthousiast en diep ontroerend. Dat doet mij natuurlijk veel plezier. Dat wil zeggen dat de personages die ik heb gecreëerd voor de lezers belangrijk geworden zijn. Dat ze dus 'leven'.
Ik heb ook gezien dat dit album als 'coup de cœur' (een soort aanbeveling van critici, ds) voorgesteld was bij veel stripwinkels en in de Franstalige pers zijn er enorm positieve recensies verschenen. Het album was ook geselecteerd in een internationaal festival als een van de vijf genomineerden (van meer dan vierduizend albums) voor het 'beste te verfilmen stripalbum'."

Nochtans zijn de emotionele scènes niet sentimenteel of melodramatisch. Wij denken dat dit ook komt door het tempo en het ritme van het verhaal. Het zit goed in elkaar. Alle elementen staan op hun plaats... Zijn dit trucen van het vak of komt het ook omdat u betrokken bent met het onderwerp?
Alcante: "Allebei eigenlijk. Er zijn trucjes van scenaristen, zoals de structuur in drie akten, maar hier heb ik die trucjes minder gebruikt dan voor andere projecten. Die trucjes dienen namelijk vooral om een verhaal goed te structureren. Ik vind dit heel belangrijk. Als de structuur niet goed zit dan is het verhaal niet duidelijk en dus ook niet 'efficiënt'. Maar de structuur van een verhaal is zoals een skelet. En voor dit soort verhaal moest er ook vlees, een hart en een ziel komen. Dat was zelfs belangrijker dan de rest. Mijn werkmethode voor dit project was dus veel meer intuïtief en introspectief dan voor de andere. Voor mij is het ook duidelijk een onderwerp dat veel persoonlijker is dan een thriller. Neem nu de relatie vader-kind, de ziekte, hun verschillen,... Dat zijn thema's die heel belangrijk zijn voor mij. Kan je die thema's ook in Pandora Box terugvinden, zelfs als ze minder ontwikkeld zijn?"

Vanwaar komt de idee om het kind Julien met de verouderingsziekte progeria op te zadelen?
Alcante: "Ik heb een reportage gezien over die ziekte. Er is gemiddeld één geval op de acht miljoen geboorten. Die ziekte geeft dus aan jonge kinderen het uiterlijk van een oude man of vrouw. Ik vond het natuurlijk ontroerend, maar ook interessant vanuit scenario-oogpunt omdat je tegelijkertijd de jeugd en de ouderdom in een en hetzelfde personage terugvindt."

Op de koop toe heeft Natacha, zijn moeder, kanker. U spaart uw personages niet!
Alcante: "Nee, maar het is spijtig genoeg een feit dat de ouders van kinderen die heel zwaar ziek zijn zelf ernstige gezondheidsproblemen kunnen krijgen."

Hebt u zelf kinderen?
Alcante: "Ik heb er twee: Alexandre (7) en Quentin (10). En de eerste lettergrepen van hun namen vormen mijn pseudoniem (glimlacht). Vader worden was heel belangrijk voor mij. Het heeft me geholpen om mijn weg als schrijver te durven volgen. Daarom heb ik dit pseudoniem gekozen."

Hebt u ondertussen al uitnodigingen gekregen om te spreken over progeria of kanker? Of zijn er lezers met gelijkaardige problemen?
Alcante: "Neen. Progeria is een extreem zeldzame ziekte, één geval op acht miljoen dus. Ik weet dat er een geval is in Vlaanderen. De familie heeft een website. Ik heb getwijfeld of ik contact met hen zou nemen. Maar uiteindelijk heb ik het niet gedurfd. Mijn verhaal is ontroerend, maar het blijft fictie. Die mensen leven er elke dag mee. Ik zou hen niet hen durven storen. Het gaat toch over het leven van een kind.
Maar ik denk ook dat mijn verhaal geen verhaal over de ziekte is, meer over een vader-zoonrelatie, over het leven, over mensen... Het is dus zeker niet een les of zo over een bepaalde ziekte."

De eerste toenadering tussen vader en zoon door een sneeuwbalgevecht levert een sterke scène op.
Alcante: "Eigenlijk heeft die scène een verhaal. Ik raakte heel ontroerd toen ik deze scène schreef en ik wist niet waarom. Het was vreemd. Uiteindelijk heb ik het begrepen. Toen ik twintig jaar was, ging ik terug naar huis na een les aan de universiteit. Er lag veel sneeuw. Een kind dat ik niet kende, had me gevraagd om een sneeuwbalgevecht met hem te houden. Omdat ik gehaast was, ben ik er niet op ingegaan. Het kind was heel verdrietig want hij was alleen. Het is stom, maar het is een van de gebeurtenissen in mijn leven waar ik het meest spijt van heb. Ik had tien minuten moeten opofferen om met hem te spelen. Wanneer ik eraan denk, zeg ik tegen mezelf dat het de dag is dat ik definitief mijn kinderjaren heb opgegeven. Ik geloof dat dit een rol in deze scène heeft gespeeld. Ik geloof dat dit de verklaring is."

Er is ook het verhaal van Julien met zijn vriendinnetje. Het verhaal concentreert zich dus niet enkel op Xavier waardoor hij op de lezer misschien minder egocentrisch overkomt. Het valt vast niet mee om een evenwicht te vinden tussen al deze elementen en de personages...
Alcante: "Om een personage goed te vatten, moet men zien hoe hij met andere personages acteert. Ik kon niet alleen blijven concentreren op Xavier en Julien. Men moest andere personages zien. Voorts heb ik willen aantonen dat Julien en Xavier een invloed op elkaar hebben. Bijvoorbeeld zou Julien volgens mij, als hij niet enkele dagen met Xavier had geleefd, het nooit aangedurfd hebben om zijn vriendin te vertellen dat hij verliefd is op haar."

Op het einde springt u een jaar in de toekomst. Waarom weten we niet hoe het met Natacha is afgelopen? U maakt ons een beetje ongerust.
Alcante: "Voor mij was het vooral belangrijk om te tonen dat Xavier geëvolueerd is en ook hoe, na zijn ontmoeting met Julien. Het verhaal moest zo eindigen. Maar je mag ervanuit gaan dat Natacha genezen is."

Op de backcover staat vermeld dat het vaderschap u na aan het hart ligt. We kunnen veronderstellen dat er een verhaal zit achter die woorden? Kunt u ons uitleggen welk?
Alcante: "Ik vind dat vader worden ons helpt om betere mensen te worden. Dat is iets dat je moeilijk kan verklaren, maar ik voel het enorm vaak. Mijn kinderen zijn het belangrijkste ter wereld. Vader worden heeft een grote impact gehad op mij."

Er staat ook geschreven dat het een verhaal over verschillen is met mensen die anders zijn. Mag ik eraan toevoegen dat het ook een verhaal is over gemiste kansen?
Alcante: "Dat is helemaal correct! Ik ben blij dat je het zo bekijkt. Als dit verhaal ontroerend is, is het omdat men zich kan inbeelden dat Julien en Xavier een enorm sterke relatie met elkaar konden hebben... en dat is inderdaad een gemis. Dat is tegelijkertijd heel positief en heel negatief. In het Frans vind ik dat de uitdrukking 'doux amer' (Franse term uit de culinaire wereld voor een smaak die zowel zacht als bitter is, wij zouden ‘zoetzuur' zeggen, ds) hier heel goed past. Ik had het einde van de film Lost in Translation in gedachten. Dat is een beetje hetzelfde effect. Je denkt: 'Dju, het is zo stom dat ze niet met elkaar kunnen verdergaan of dat ze elkaar niet vroeger hebben ontmoet'."

We mogen ondertussen aannemen dat u de poulain bent van Jean Van Hamme. Er is het project Rani en ook een one-shot van XIII Mystery. Kunt u over deze twee projecten wat meer uitleg geven?
Alcante: "Ik heb alle albums van Jean Van Hamme gelezen en aanbeden. Het is de beste scenarist van strips. Thorgal en XIII boeien me al jaren. Ik ben dus heel trots dat hij me gecontacteerd heeft om een scenario van XIII Mystery te schrijven.
Ik koos voor het personage van kolonel Amos. Ik vind dat hij het meest ambigue personage van de reeks is. Hij is oud en lichamelijk niet meer zo paraat, maar hij heeft veel macht. Aan het begin is hij eerder een vijand van XIII, vervolgens een bondgenoot. Men kent bijna niets van zijn verleden. Voor mij was hij het meest interessante personage. Mijn scenario is al twee jaar klaar, maar het zal pas in 2010 gepubliceerd worden. Het is François Boucq die het zal tekenen, een van de beste tekenaars ter wereld. Hij won de Grote Prijs van Angoulème in 1998! In mijn verhaal zal men op kolonel Amos een beroep doen om een spion te ontmaskeren die erin is geslaagd om in de omgeving van de Amerikaanse president te infiltreren. Er komen veel personages uit de serie in voor: Giordino, Irina, Sheridan, Heideger,... En daarnaast ook een heel bekend personage uit de reeks dat eigenlijk het hele verhaal lang aanwezig is. Maar dat merk je pas op het einde!
Rani is een serie die Jean Van Hamme voor de tv-zender France 2 heeft geschreven. Aangezien hij Pandora Box en mijn scenario van XIII Mystery goed vond, vroeg Jean Van Hamme me om een stripadaptatie van Rani te schrijven. Er zullen in totaal acht delen verschijnen. De tekenaar is Francis Vallès. Het verhaal speelt zich af in de achttiende eeuw. Het hoofdpersonage is een jonge vrouw, Jolane. Zij leidt een actief en avontuurlijk leven dat haar van Frankrijk tot in Indië brengt op het moment dat Indië door de Fransen en de Engelsen gegeerde koloniën zijn. Avontuur, liefde, exotisme, geschiedenis... Dat zijn de hoofdthema's van dit project. Het eerste album zal eind dit jaar verschijnen bij Lombard."

Met het ook al achtdelige De Meesters van de Gerst schreef Van Hamme voor Vallès een echte stripklassieker, vooral in Vlaanderen. Geeft dat geen extra druk op uw werk?
Alcante: "Ja, maar ik vind vooral dat het een kans is voor mij. Dat is heel positief."

In een ander interview zei u dat Van Hamme voor u de "Ronaldinho van het scenario" is. Wie zijn de andere auteurs, schrijvers of regisseurs om een voetbalelftal te vormen?
Alcante: "Uit het Frans-Belgische stripverhaal: Fabien Vehlmann (Green Manor), Frank Giroud (De Tien Geboden), Makyo (Het Land van Langvergeten),...
Stripscenaristen van andere landen: Alan Moore (Watchmen, From Hell), Naoki Urasawa (Monster, 20th Century Boys).
De auteurs van bestsellerromans: Ken Follett (Pillars of the Earth, Eye of the Needle), Thomas Harris (Silence of the Lambs,...), Khaled Hossein (The Kite Runner).
De scenaristen van cinema en/of tv en/of theater: JJ Abrams (Lost), M. Night Shyamalan (The Sixth Sense, Unbreakable,...), Simon Beaufoy (The Full Monty, Slumdog Millionaire), Lawrence Kasdan (Raiders of the Lost Ark, Body Heat, Star Wars,...), Peter Shaffer (Amadeus)."

En wie is dan de trainer?
Alcante: "Misschien Alfred Hitchcock als hij nog leefde."

Wat zijn uw andere projecten?
Alcante: "Naast Jason Brice, Rani en Amos zijn er een aantal:
Re-Mind, een scifi-thriller in de trant van Face/Off of Déjà Vu met Andrea Mutti als tekenaar. Te verschijnen bij Dargaud. De eerste cyclus bestaat uit twee delen. Het eerste album zou rond oktober moeten verschijnen.
Les Âmes Meurtries: de adaptatie van een kortverhaal over vampiers bij Dupuis, ook in oktober. Met Matteo (van het in vertaling gestopte Requiem, ds) als tekenaar.
Ook nog met Matteo is er voor Soleil een one-shot over een 'haunted lighthouse' (een spookvuurtoren dus, ds). Het verschijnt in oktober 2009 of januari 2010.
Een nieuw project is er ook met Fanny Montgermont, eveneens voor Vrije Vlucht. Clair Obscur is een drama, laat ons zeggen iets tussen Lost in Translation en The English Patient.
En daarnaast nog een paar andere, maar die vragen meer tijd."

In alle geval veel succes met al uw projecten.
Alcante: "Dank u."