|
|
KLIK
voor andere strips van
Eric Heuvel
KLIK
voor andere strips van
Ruud van der Rol |
|
|
OORLOGSVERHALEN
De Ontdekking - De Zoektocht - De Terugkeer
Eric
Heuvel + Eric Heuvel / Hans Groeneweg / Menno Metselaar /
Ruud van der Rol
Uitgeverij L | 192 p. | € 29,95 (HC) |
| Verder |
Deze
mooi uitgevoerde integrale bundelt Eric Heuvels
educatief bedoelde en tegelijk spannend vertelde one-shots
De Ontdekking (2003), De Zoektocht (2007)
en De Terugkeer (2010) die hij met veel succes maakte
voor de Anne Frank Stichting en het
Indisch Herinneringscentrum. Daarin komen respectievelijk
de bezetting van Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog,
de vervolging van de Joden en hun lot in de concentratiekampen,
de bezetting van Nederlands Oost-Indië door Japan en
de daaropvolgende Indonesische onafhankelijkheidsstrijd aan
bod. De heruitgave van deze verhalen als integrale is aangevuld
met een making-of-dossier met extra beeldmateriaal. Hieronder
hernemen we twee oudere besprekingen.
De Zoektocht (2007)
In 2003 verscheen in samenwerking met de Anne Frank Stichting
en Verzetsmuseum Friesland De Ontdekking
waarin Jeroen op zolder van zijn oma haar oorlogsdagboeken
vindt. In een nauw aan Hergé verwante
tekenstijl wou Eric Heuvel per se een verhaal vertellen over
bezet Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Als voormalig
docent geschiedenis hoopte hij met een stripverhaal de jongelui
iets bij te brengen over een stuk Nederlandse stripgeschiedenis.
Hij ervoer namelijk dat leerlingen nog wel weten wie Adolf
Hitler was, maar hem historisch niet meer konden
situeren: kwam hij nu vóór Napoleon
of erna? Zo'n 367.000 albums zochten en vonden ofwel via de
boekhandel ofwel via de overheid hun weg naar jonge, maar
ook vele volwassen lezers. De Ontdekking is daardoor
een van de succesvolste strips geworden in de Nederlandse
geschiedenis. Met het vervolg De Zoektocht gaat Eric
Heuvel verder, letterlijk en figuurlijk. Bij monde van de
joodse Esther vertelt hij grosso modo de historiek van de
Holocaust. Esther doet haar verhaal als welingelichte overlevende.
Duizenden documenten zijn er geschreven, gefilmd, getekend,
gemaakt over de Tweede Wereldoorlog en wat de Duitsers voor
vreselijks hebben uitgevreten met hun medemens in de concentratiekampen.
Geen enkel verhaal is er te veel aan, zelfs de aanpak ontgoochelt
eigenlijk zelden. Daar is de werkelijkheid te aangrijpend
voor. Eric Heuvel slaagt erin een maximum aan informatie te
geven in een doorlopend verhaal dat niet nadrukkelijk overkomt
als een educatief album. Het nevenverhaal in het heden is
boeiend genoeg, maar als zelfstandig geheel iets te zwak.
Pas na het dichtklappen en het laten bezinken van alles dat
je over de Holocaust (nogmaals) hebt moeten verwerken, begint
het te dagen dat Heuvel al te wrede details schuwde: geen
horrortaferelen in de gaskamers, geen confrontaties met verbrandingsovens,
de doden vallen meestal zelfs offscreen met een geweerschot
als veelzeggende onomatopee. In die zin is De Zoektocht
misschien wat braaf. Dat valt te verklaren met het beoogde
doelpubliek van jonge lezertjes die onderwezen moeten worden.
De Terugkeer (2010)
Dat je nooit te oud bent om te leren, toont De Terugkeer
wel aan. Het vertelt hoe een Nederlands gezin de periode
vóór, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog meemaakt
in Indonesië, toen nog een kolonie van onze noorderburen.
We vernemen het aan de hand van de in Indonesië geboren
Nederlandse jongen Bas die het als blanke koloniaal nog knap
lastig krijgt wanneer de Japanners het land komen bezetten.
Het brengt de gemoederen van de op onafhankelijkheid beluste
Indonesiërs in beroering. Voor hen wenkt de vrijheid...
denken ze. Want voor ze het weten, zijn ze meer slaven van
de Japanners dan de vermeende broeders in de strijd tegen
het westen. Intussen moeten Bas, zijn broertje en zijn moeder
zien te overleven in gevangenenkampen terwijl zijn vader elders
verblijft en terwijl al zijn zekerheden in het niets oplossen.
Tal van drama's vallen hem te beurt. De verstoorde relatie
tussen Bas en de Indonesische kinderen Soerati en Amir met
wie hij opgroeide, vormen een rode draad in verleden en heden.
In dat heden vertelt de oude Bas zijn woelige jeugdjaren aan
zijn nichtje Maureen die hem vergezelt op zijn terugkeer naar
Indonesië. Na de oorlog trok Bas namelijk naar Nederland
waar hem ontheemde gevoelens te beurt vielen. Indonesië
is zijn thuis!
Na De Ontdekking en De Zoektocht is dit
opnieuw een educatief album waarin het brengen van een meeslepend
verhaal primeert op de geschiedenislessen die het ook wil
bevatten. Voor ons was het alleszins een confrontatie met
de kennis die we ontbreken over wat er zich zoal afspeelde
op het verre front in oost-Azië tijdens de Tweede Wereldoorlog.
En toch zijn er veel raakvlakken met 'ons' verleden. Het eeuwige
streven naar onafhankelijkheid dat blijkbaar steeds met bloedvergieten
gepaard moet gaan en de gevaren van nationalisme zijn blijvende
waarschuwingen.
In het begin hou je je hart wel vast als je het amper veranderende
hoofd van de oude Bas steevast ziet opduiken in de hoek van
de prenten. Als rechtstreekse verteller kan hij daardoor het
meest aan de lezer kwijt, maar het kan ook erg saai uitpakken.
Uiteindelijk werkt de nuttige aanpak wel, hoofdzakelijk omdat
de teksten bondig geschreven zijn. Er zijn geen literaire
franjes nodig. Hij vertelt het zoals het was, zoals je iemand
in het echt zou onderhouden met een lang verhaal. De beschreven
situaties zijn natuurlijk boeiend genoeg. Hadden wij maar
zulk studiemateriaal in onze schooljaren!
Ook een meevaller zijn de tekeningen van Eric Heuvel. In zijn
werk hebben we altijd al kwaliteitsverschillen opgemerkt.
Bud Broadway en het flauwe kortverhaal Alleen
rond de Wereld over het "zeilmeisje" Yin dat
in Eppo verscheen, waren ondermaats volgens zijn
kunnen. Dan nemen we January Jones, De Ontdekking,
De Zoektocht en nu ook De Terugkeer als
maatstaf. Voor De Terugkeer verdient hij opnieuw
een 10 op 10 voor vlijt en vakmanschap. Zijn punten voor het
scenario kwamen nooit in het gedrang. |
|
DAVID STEENHUYSE --- juni 2018 |
|
